گفت‌و گوهای برجامی در تهران، واشنگتن و برخی‌کشورهای منطقه در جریان است
مذاکره باقری‌کنی با نماینده اروپا
ترافیک مذاکرات برای آغاز مذاکرات
انریکه مورا، معاون سرویس اقدام اتحادیه اروپا، روز پنج‌شنبه وارد تهران شد و با علی باقری، معاون سیاسی وزارت امور خارجه، در محل وزارت خارجه در تهران دیدار کرد. به نوشته وب‌سایت وزارت امور خارجه ایران، در این دیدار بر ارتقای روابط بین جمهوری اسلامی و اتحادیه اروپا تاکید و قرار شد «در گفت‌وگوهای آتی در بروکسل، سرفصل‌ها و زمینه‌های عملی گسترش روابط مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد».
به گزارش «ایسنا»، معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان در این ملاقات، با تاکید بر اینکه ایران همواره ثابت کره که یک بازیگر مسوول در عرصه بین‌المللی است، تاکید کرد: « هر طرف که مسوولیت‌پذیری بیشتری از خود نشان دهد، به میز مذاکره نزدیک‌تر است.»
باقری با اشاره به اینکه برای ایران دستیابی به نتایج ملموس موضوعیت دارد، گفت ایران برای مذاکرات جدی که نتیجه آن توافق عملی و نه توافق کاغذی باشد، همواره آماده است.
تاکید بر مسوولیت پذیری اروپا
معاون سیاسی وزارت امور خارجه با اشاره به این موضوع که تردید جدی درباره اراده واقعی آمریکا برای انجام تعهداتش وجود دارد، از بی‌عملی طرف‌های اروپایی در اجرای تعهدات خود ذیل برجام انتقاد کرده و بر ضرورت مسوولیت‌پذیری آنها تاکید کرد.
انریکه مورا نیز ضمن تشریح مسوولیت خود به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام، بر آمادگی خود برای همکاری با کشورمان و سایر طرف‌ها در جهت ادامه مذاکرات برای دستیابی به نتیجه‌ای که مورد پذیرش همه طرف‌ها باشد، تاکید کرد. در پایان این دیدار مقرر شد، رایزنی‌های دو طرف درباره موضوعات مورد علاقه طرفین در روزهای آینده در بروکسل ادامه یابد.
دیدار در بروکسل
همزمان یک مقام ارشد اروپایی روز جمعه در گفت‌وگو با گروهی از خبرنگاران در بروکسل خبر داد که تیم مذاکره‌کننده جدید ایران دو هفته دیگر در بروکسل با هماهنگ‌کننده مذاکرات برجام دیدار خواهد داشت. این مقام اروپایی که نخواست نامش فاش شود گفت که هدف از سفر به بروکسل، مقر اتحادیه اروپا، «بررسی متون اتحادیه اروپا از مذاکرات در پایان دور ششم» در وین خواهد بود. به گفته این مقام، هدف از این کار «روشن ساختن پرسش‌هایی خواهد بود که تیم مذاکره‌کننده [ایران] دارد.»
تاکنون شش دور از مذاکرات احیای برجام در وین با مشارکت غیرمستقیم آمریکا برگزار شده است. این مذاکرات با هدف بازگشت تهران به تعهدات هسته‌ای خود و لغو تحریم‌های آمریکا انجام می‌شد، اما به دنبال انتخابات ۱۴۰۰ ریاست‌جمهوری در ایران از اواخر خردادماه متوقف شد و همچنان زمان از سرگیری آن مشخص نیست.
وزارت امور خارجه ایران روز پنج‌شنبه، ۲۲ مهر، از توافق مقامات تهران و اتحادیه اروپا برای انجام گفت‌وگوهای بیشتر در بروکسل، مقر اتحادیه اروپا، با هدف از سرگیری مذاکرات درباره احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ خبر داده بود.
نتیجه رایزنی‌ها
همزمان یک روزنامه اماراتی با اشاره به سفر معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران درباره ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین، به نقل از سخنگوی اتحادیه اروپا مطرح کرد که رایزنی‌ها در تهران درباره از سرگیری مذاکرات، فعلا بی‌نتیجه مانده‌اند. به گزارش «ایسنا»، روزنامه اماراتی نشنال می‌گوید، دیدار مقامات اتحادیه اروپا و ایران نتوانسته به توافق بر سر بازه زمانی از سرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین منجر شود اما دو طرف طی روزهای آتی در بروکسل نشستی خواهند داشت تا رایزنی‌های بیشتری انجام دهند.
پیتر استانو سخنگوی سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در این باره گفت: «سفر انریکه مورا معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران که ریاست جلسات کمیسیون مشترک برجام در شش دور اخیر مذاکرات وین را نیز بر عهده داشته است، بر «فوریت از سرگیری مذاکرات» تاکید داشت.»
سفر بورل به واشنگتن
استانو با بیان اینکه «ما منتظر پاسخ ایرانی‌ها هستیم»، افزود که جوزپ بورل نماینده ارشد و مسوول سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا برای ماموریتی متناظر با ماموریت مورا در تهران، به واشنگتن سفر کرده است.
به گفته استانو، «جوزپ بورل نیز به سهم خود به واشنگتن رفته است تا با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا درباره توافق هسته‌ای ایران دیدار و گفت‌وگو کند». او در این باره اظهار کرد: «باید منتظر نتیجه مذاکرات باشیم.»
تصمیم ایران جدی است
در تحلیلی دیگر خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از یک منبع آگاه مدعی شد ایران، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را در سفر اخیرش به تهران مطلع ساخته است که در حال تکمیل تیم مذاکره‌کننده خود برای از سرگیری مذاکرات وین است.
به گزارش «ایسنا»، لارنس نورمن خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال درباره ازسرگیری مذاکرات وین در صفحه توییترش نوشت: «طبق گفته یک منبع مطلع، ایران به انریکه مورا معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که اخیرا به تهران سفر کرده بود، گفته است در حال نهایی‌سازی اقدامات در راستای تکمیل کردن تیم مذاکره کننده‌اش است و بر تصمیمشان برای بازگشت به مذاکرات وین نیز تاکید کرده‌اند.»
نورمن به نقل از این منبع مطلع که نامی از او برده نشده، افزود: « آنها[ایران] کاملا در بازگشت به مذاکرات وین برای خاتمه دادن (تکمیل) مذاکرات وین مصمم هستند.» خبرنگار وال استریت ژورنال همچنین به نقل از این منبع آورده است: « مذاکرات با ایران در پایان اکتبر در بروکسل فقط میان اتحادیه اروپا و ایران انجام خواهد شد. ایران مذاکرات دوجانبه دیگری خواهد داشت. ایده‌ای که مطرح است، پرداختن به تمامی متن‌های روز میز در وین برای شفاف‌سازی آنها با تیم جدید ایران است و آنها سوالات متعددی در این باره خواهند داشت.»
کاخ سفید: تمرکز ما بر دیپلماسی است
همزمان سخنگوی کاخ سفید در کنفرانسی خبری به سوالاتی در زمینه مواضع واشنگتن در قبال مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین پاسخ داد. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اینترنتی کاخ سفید، جن ساکی سخنگوی کاخ سفید در کنفرانسی خبری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا دولت آمریکا از پیشنهادهای مطرح شده از سوی دولت رژیم صهیونیستی برای داشتن یک «پلان B » در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای با ایران، استقبال می‌کند یا نه، گفت: «تمرکز ما بر دیپلماسی است. دیپلماسی بستر تلاش‌های ما در برهه فعلی است. قصد ندارم در این موقعیت فرضیه‌ای را مطرح کنم. ما مشتاقیم که به وین بازگردیم و مذاکرات را ادامه دهیم.»
ساکی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه در صورت «ادامه وقت‌کشی در مذاکرات» از سوی ایران، پلان B آمریکا چه خواهد بود، مدعی شد: «ما در پیش گرفتن مسیر یک دیپلماسی هدفمند برای رسیدن به بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برجام[توافق هسته‌ای] و برای پرداختن به طیف کامل نگرانی‌هایمان درباره ایران، صادق و پابرجا بوده‌ایم.» او افزود: «ما به دنبال بازگشتی دوجانبه به برجام هستیم.اگر تهران چیزهای بیشتری بخواهد و چیز کمتری ارائه دهد، این مذاکرات موفق نخواهند بود.اما در نهایت، این چیزی است که بر آن متمرکزیم و قصد ندارم حدس و گمانی فراتر از آن مطرح کنم.»
تلاش غرب برای فشار بر ایران
با وجود رایزنی‌های هسته‌ای در اروپا، ایران و آمریکا اما برخی از مقامات غربی همچنان تلاش دارند که ایران را برای بازگشت به میز مذاکرات تحت فشار قرار دهند که نمونه آن پیش از سفر مورا به تهران قابل مشاهده بود. خبرگزاری رویترز در گزارشی در این رابطه نوشت: « مقامات آمریکایی و اروپایی در آستانه سفر معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران تلاش کردند با اتخاذ موضع‌گیری سخت و تهدید به اینکه «در صورت عدم بازگشت ایران به برجام تمام گزینه‌ها روی میز است »، ایران را برای از سرگیری مذاکرات وین تحت فشار قرار دهند.»
به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، مقامات آمریکا، اتحادیه اروپا و رژیم صهیونیستی روز چهارشنبه و پیش از سفر مورا به تهران، مواضع سختی در قبال ایران اتخاذ کردند و مقام‌های آمریکایی گفتند که اگر تهران نتواند به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بازگردد، واشنگتن تمام گزینه‌ها را بررسی خواهد کرد. رژیم صهیونیستی نیز مدعی شده است که حق دارد دست به اقدام بزند.
آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری مشترک با همتای صهیونیستی و اماراتی خود در واشنگتن گفت: «ما برای مواجهه با چالشی که ایران ایجاد کرده است، هر گزینه‌ای را در نظر خواهیم گرفت.»
یاییر لاپید وزیر امورخارجه رژیم صهیونیستی نیز مدعی شد: «اگر ایرانی‌ها باور نکنند که جهان برای متوقف کردن آنها جدی است به سمت ساخت بمب اتم حرکت خواهند کرد. اسرائیل حق خود را محفوظ می‌داند که در هر زمانی و به هر طریقی دست به اقدام بزند.»
مقامات آمریکایی که نامشان فاش نشده است در گفت‌وگو با رویترز تاکید کردند، همچنان ترجیح واشنگتن برای آمریکا و ایران این است که پایبندی به توافق هسته‌ای از سر گرفته شود، هرچند که دولت دونالد ترامپ (رئیس‌جمهور سابق آمریکا) درسال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد و ایران نیز پس از آن از محدودیت‌های هسته‌ای‌اش فراتر رفت.
همچنین یک دیپلمات غربی در این باره گفت آمریکا و متحدانش گمان می‌کردند سریع‌ترین زمانی که ممکن بود مذاکرات وین از سر گرفته شود، اوایل اکتبر باشد که چنین اتفاقی نیفتاد.
ادعاهای پاریس
همچنین پس از سفر اخیر مورا به تهران و جدی‌تر شدن رایزنی‌ها درباره آغاز مذاکرات هسته‌ای، وزارت امور خارجه فرانسه ضمن مطرح کردن اتهاماتی علیه ایران در زمینه تعهدات هسته‌ای، خواهان آمادگی ایران برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای در وین شد.به گزارش «ایسنا»، به نقل از خبرگزاری رویترز، یک سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه روز جمعه درباره از سرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین گفت: «ایران باید با عملکردش آمادگی برای از سرگیری مذاکرات وین با قدرت‌های جهانی را نشان دهد.»
شبکه اسکای نیوز نیز به نقل از وزارت خارجه فرانسه در صفحه توییترش مدعی شد: «ایران باید تمامی تخطی‌هایش را از توافق هسته‌ای را متوقف کند.»
آنچه وزارت امور خارجه فرانسه از آن به عنوان تخطی ایران از توافق هسته‌ای یاد کرده است، در واقع فاصله گرفتن تدریجی کشورمان در چند گام تعیین شده از تعهدات داوطلبانه‌اش در توافق است که در نتیجه متحمل شدن تحریم‌های دولت آمریکا پس از خروج یکجانبه از برجام و بدعهدی دولت‌های اروپایی در عمل به تعهداتشان نسبت به عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران در راستای کاهش تاثیر تحریم‌ها، انجام شد.
سفر هسته‌ای رابرت مالی به منطقه
از سوی دیگر رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران قرار بود روز گذشته سفرش به برخی از کشورهای عربی را آغاز کند. قرار است مالی به امارات متحده عربی، عربستان سعودی و قطر سفر کند تا درباره رایزنی‌ها در وین برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت‌وگو کند.
مالی روز چهارشنبه گفت که رایزنی‌ها در جریان این سفر منطقه‌ای بر محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران متمرکز خواهد بود و دولت بایدن نیز در حال بررسی سایر گزینه‌ها در صورت شکست مذاکرات برجامی است. وی که در یک کنفرانس مجازی در اندیشکده بنیاد کارنگی صحبت می‌کرد، افزود: «ما آماده‌ایم تا خود را با واقعیتی وفق دهیم که در آن با تمامی گزینه‌ها برای رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران - درصورتی که این کشور حاضر نباشد به محدودیت‌های خود (در برجام) بازگردد- سر و کار داشته باشیم.»
این مقام آمریکایی بدون اشاره به خروج یکجانبه واشنگتن از برجام و نقض این توافق از سوی طرف آمریکایی در ادامه تلاش کرد ایران را برای وقفه پیش آمده در مذاکرات وین مقصر جلوه دهد و گفت: «ما در حال حاضر با یک تیم متفاوت (در ایران)، تحت هدایت افرادی متفاوت و یک رئیس‌جمهوری مواجه هستیم که به وضوح اعلام می‌کند، می‌خواهد کارها را متفاوت انجام دهد. ما هر روز یک قطعه از پاسخ ایران را دریافت می‌کنیم، مبنی بر اینکه آنها به میز مذاکره برنمی‌گردند.»
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به اختلاف نظر آمریکا با رژیم صهیونیستی بر سر بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ اشاره کرد و گفت: «البته نخست وزیر کنونی اسرائیل با نفر قبلی تفاوت دارد. آقای بنت می‌خواهد که این اختلاف نظرها تا حد امکان پشت درهای بسته باقی بماند اما در عین حال آشکارا می‌گوید که با توافق هسته‌ای مشکلات واقعی دارد.»
رایزنی واشنگتن-ریاض
این در حالی است که وزارت امور خارجه عربستان سعودی روز پنج‌شنبه اعلام کرد که وزیر امور خارجه این کشور با نماینده ویژه آمریکا در امور ایران درباره مسائل دوجانبه و مساله توافق هسته‌ای گفت‌وگو کرده است. فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه عربستان‌سعودی برای دیدار با مقامات آمریکایی راهی واشنگتن شده بود. به گزارش «ایسنا»، به نقل از پایگاه خبری عرب‌نیوز، طبق بیانیه وزارت امور خارجه عربستان سعودی، بن فرحان و مالی درباره تقویت همکاری آمریکا-عربستان سعودی در زمینه مساله هسته‌ای ایران و مذاکرات بین‌المللی مرتبط گفت‌وگو کردند. همچنین آنچه که «تخطی‌های ایران از معاهده‌های بین‌المللی مرتبط با توافق هسته‌ای و حمایت ایران از شبه‌نظامیان تروریست »خوانده شده از سوی دو طرف مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت.
پاسخ چین و روسیه به آمریکا
همچنین میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی روز پنج‌شنبه در پاسخ به اظهارات اخیر نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران درباره بازگشت تهران به مذاکرات برجامی تاکید کرد که هیچ دلیلی برای بدبینی نسبت به برجام وجود ندارد و بدون تردید مذاکرات وین به زودی از سرگرفته خواهد شد.
وی همچنین خاطرنشان کرد: « وضعیت کنونی پیرامون برجام نتیجه سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ علیه ایران است که هنوز هم به قوت خود باقی است.»
اولیانوف افزود: «سیاست‌های دولت قبلی آمریکا منجر به پیشرفت عظیمی در برنامه هسته‌ای ایران شده است. امیدواریم دولت جدید با هماهنگی نزدیک با شرکت‌کنندگان در برجام بتواند این اشتباه تقریبا فاجعه بار را جبران کند.» از سوی دیگر سخنگوی وزارت خارجه چین در کنفرانسی خبری از واشنگتن خواست تا تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران را رفع کند. به گزارش «ایسنا»، ژائولیجیان، سخنگوی وزارت خارجه چین روز پنج‌شنبه در کنفرانس خبری گفت: «چین همیشه باور داشته است که اجرای کامل و موثر برجام تنها راه موثر برای حل و فصل مساله هسته‌ای ایران است.»وی با اشاره به صحبت‌های رابرت مالی که می‌گفت «در صورت عدم بازگشت ایران به مذاکرات، تمام گزینه‌ها روی میز است» بیان کرد: «مدارک ثابت کرده‌اند که تحریم و فشار نتیجه‌ای دربرندارد و رایزنی گفت‌وگو درست‌ترین راه پیش‌روی است. ایران بارها بر تعهد خود به برجام و آمادگی‌اش برای بازگشت به مذاکرات جهت تداوم پایبندی‌ها تاکید داشته است. طرفین باید با اقدام‌های عملی به درخواست‌های معقول ایران پاسخ دهند و به دنبال ازسرگیری فوری مذاکرات و حصول پیشرفت باشند.»
رایزنی تلفنی ایران و روسیه
در تحولی دیگر در پی ازسرگیری گفت‌وگوهای جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپایی میان معاون سیاسی وزیر امور خارجه و انریکه مورا در تهران، وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در یک گفت‌وگوی تلفنی به رایزنی و تبادل نظر پرداختند. به گزارش «ایسنا»، حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در این گفت‌وگوی تلفنی تاکید کرد که گفت‌وگوها با مورا مثبت بوده و دو طرف ضمن ابراز رضایت، برای تداوم آن ابراز آمادگی کرده‌اند.
وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد: «گفت‌وگوهای جاری با انریکه مورا متمرکز بر یافتن راه‌حل‌های عملی برای رفع مشکلات و بن‌بست کنونی در وین است که به دلیل مواضع و رویکرد تعهدگریز واشنگتن در رفع کامل و موثر تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی این کشور به وجود آمده است.» امیر عبداللهیان تاکید کرد: «دو طرف در پایان این گفت‌وگوها توافق کردند رایزنی‌ها طی دو هفته آینده در بروکسل میان معاون سیاسی وزیر امورخارجه و مورا ادامه پیدا کند.»
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز در این تماس تلفنی ضمن استقبال از این گفت‌وگوها تاکید کرد که متعاقب دیدار مفصل هفته قبل با امیر عبداللهیان در مسکو، به همکاران خود در وزارت امور خارجه روسیه ماموریت داده است تا در مشورت نزدیک با همتایان خود در جمهوری اسلامی ایران موضوعات مرتبط با برجام را پیگیری کنند. وزیر امور خارجه روسیه همچنین در این مکالمه تلفنی از موضع منطقی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر بازگشت همه طرف‌ها به تعهداتشان قدردانی کرد.
