آمریکا برای بازگشت به برجام باید ۷۰۰ فرد و نهاد را از فهرست تحریم‌ها خارج کند
ضرورت لغو ۷۰۰ تحریم
همزمان با برگزاری مذاکرات برای احیای برجام در وین برخی از رسانه‌های غربی از مشکلات جو بایدن برای تعلیق تحریم‌ها نوشته‌اند؛ در این رابطه خبرگزاری انگلیسی رویترز گزارش داده که آمریکا برای بازگشت به برجام باید تحریم‌های وضع شده در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ علیه ۷۰۰ فرد و نهاد مرتبط با ایران را رفع کند. همزمان «فایننشال‌تایمز» از ۷۰۰ مورد تحریم افراد و نهادهای جمهوری اسلامی خبر داده است که رفع و لغو بسیاری از آنها برای دولت بایدن چندان ساده نیست. این درحالی است که پیش‌تر سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امورخارجه ایران تعداد تحریم‌هایی که آمریکا باید رفع کند را ۱۵۰۰ مورد عنوان کرده بود. به گزارش «فارس» به نقل از رویترز، دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا برای بازگشت به برجام باید تحریم‌های مرتبط با ایران که در دوران «دونالد ترامپ» علیه ۷۰۰ فرد و نهاد وضع شده‌اند را رفع کند. خبرگزاری رویترز می‌گوید این آمار را براساس شمارش تحریم‌های وضع‌شده توسط وزارت‌خزانه‌داری آمریکا بعد از خروج این کشور از برجام به‌دست آورده است.
این آمار درحالی ارائه می‌شود که «عباس عراقچی»، معاون وزیر امورخارجه ایران ماه پیش تعداد تحریم‌هایی که آمریکا باید رفع کند را ۱۵۰۰ مورد عنوان کرده بود. خبرگزاری رویترز به جزئیات بیشتری درباره نحوه محاسبه این آمار اشاره نکرده و تنها به نقل از یک مقام آمریکایی گفته که آمار رویترز از تحریم‌های اعمالی ترامپ نزدیک محاسبات دولت بایدن است، گرچه قضاوت درباره اینکه چه چیزهایی را شامل شود، می‌تواند مجموعه کمی متفاوت را به‌دست دهد.
این خبرگزاری در ادامه نوشت: «برای اینکه ایران نفت خود را صادر کند که بزرگ‌ترین منفعت این کشور از عمل به تعهدات برجامی و محدود کردن برنامه هسته‌ای خود خواهد بود، لغو بسیاری از این تحریم‌ها اجتناب‌ناپذیر است.»
رویترز سپس مدعی شده لغو این تحریم‌ها «جوبایدن» را در معرض اتهاماتی مانند نرمش در برابر تروریسم قرار می‌دهد اما این یک ضربه سیاسی است که او باید آن را برای بازگشت به برجام به جان بخرد.
طبق این گزارش، «جان اسمیت» مدیر دفتر کنترل دارایی‌های خارجی خزانه‌داری آمریکا بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ موج تحریم‌های ترامپ را از لحاظ دامنه در تاریخ معاصر آمریکا بی‌سابقه توصیف کرده است.
او که اکنون یکی از شرکای شرکت حقوقی «موریسون و فورستر» است، در خصوص این تحریم‌ها گفت: هدف قرار دادن نهادهای ایرانی به‌دلیل (ادعایی) حمایت از تروریسم یا به‌دلیل ارتباط با نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی احیای توافق را سخت‌تر کرده است. با اضافه کردن چنین برچسب‌هایی مثل تروریسم و نقض حقوق بشر، حذف این نام‌ها از فهرست (سیاه) به لحاظ سیاسی بسیار دشوار اما امکان‌پذیر است اما اگر این کار را بکنید با واکنش بد احتمالی بیشتری روبه‌رو خواهید شد.
براساس این گزارش، یکی از موانع عمده در گفت‌وگوهای وین که هنوز رفع نشده، آنچه باید در خصوص تحریم‌های بانک‌مرکزی ایران انجام شود، است. این تحریم‌ها در سال ۲۰۱۲ اعمال شد و بعد طبق توافق هسته‌ای لغو شد و با خارج شدن ترامپ از توافق بازگشت.
در سپتامبر سال ۲۰۱۹ ترامپ با قرار دادن بانک‌مرکزی ایران در فهرست سیاه به اتهام حمایت مالی از گروه‌های تروریستی، از این هم فراتر رفت و به شکلی موثر خارجی‌ها را از تعامل با آن منع کرد. او همچنین بخش‌های دیگر زیرساخت‌های نفتی ایران از جمله شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفتکش ایران و شرکت ملی صنایع پتروشیمی را به اتهام حمایت از تروریسم هدف قرار داد.
طبق گزارش رویترز، به گفته کارشناسان، این شرکت‌ها باید تسهیل تحریم دریافت کنند در غیر این صورت برای شرکت‌های خارجی همچنان مشکل‌ساز خواهند بود. شرکت‌های آمریکایی هم که از معامله با این شرکت‌ها تحت تحریم‌های مختلف منع هستند.
خبرگزاری رویترز اظهارات «الیوت آبرامز» آخرین نماینده آمریکا در امور ایران در دوران ترامپ مبنی بر اینکه این تحریم‌ها به استناد قانون اعمال شده‌اند را مقدمه‌ای دانسته که خط استدلال جمهوری‌خواهان برای حمله به بایدن را نشان می‌دهد.
یک مقام ارشد وزارت‌خارجه آمریکا اما گفت که دولت بایدن به‌دنبال به چالش کشیدن مبنایی که ترامپ برای اعمال این تحریم‌ها به آنها استناد کرد، نیست. در واقع، این به آن معناست که وارد این بحث نخواهد شد که این نهادها از تروریسم پشتیبانی نکرده‌اند. در عوض، به گفته این مقام آمریکایی، دولت بایدن نتیجه گیری کرده که بازگشت به توافق هسته‌ای ایران به نفع امنیت ملی ایالات‌متحده است که این مساله لغو تحریم‌ها را توجیه می‌کند.
در بخش دیگری از مطلب رویترز گفته شده که تصمیم ترامپ در آوریل سال ۲۰۱۹ در قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی قدس آن در فهرست سیاه هم مسائل را پیچیده کرده است. در سپتامبر سال ۲۰۱۹ دفتر کنترل دارایی‌های وزارت‌خزانه‌داری آمریکا از اختیارات ضد تروریسم برای هدف قرار دادن بانک‌مرکزی ایران به اتهام فراهم کردن میلیاردها دلار برای سپاه، نیروی قدس و حزب‌الله لبنان، استفاده کرد.
به ادعای رویترز، دولت بایدن برای لغو تحریم‌های مربوط به بانک‌مرکزی نیاز به حذف برچسب تروریستی از سپاه پاسداران ندارد. طبق این گزارش، به گفته مقام‌های سابق آمریکایی، «وزیر خزانه‌داری می‌تواند هرگونه تحریم علیه بانک‌مرکزی ایران تحت دستورات اجرایی آمریکا را وارونه کند، دستوراتی که به رئیس‌جمهور آمریکا توانایی اعمال یا لغو آنها را به خواست خود می‌دهد.»
در پایان این گزارش آمده است: «وزارت‌خارجه آمریکا بدون ارائه جزئیات اعلام کرده تنها اگر ایران به تعهد به برجام بازگردد، آمریکا تحریم‌های ناسازگار با برجام را لغو می‌کند. «هنری رم» تحلیلگر مسائل ایران در گروه اوراسیا گفت: تنش سیاسی شدید خواهد بود. هر چیزی که شامل حرف «ت» (اول کلمه تروریسم) در این مورد باشد، می‌تواند محل بحث برای کسانی باشد که مخالف بازگشت آمریکا به برجام هستند.»
یا همه یا هیچ
از سوی دیگر درحالی‌که روز دوشنبه سخنگوی وزارت امورخارجه ایران در ارتباط با اخبار منتشرشده مبنی بر احتمال توافق مقدماتی بین ایران و ۱+۴ گفته بود که موضوعی به نام توافق اولیه وجود ندارد و هیچ توافقی صورت نمی‌گیرد مگر اینکه در مورد همه چیز توافق صورت گرفته باشد، روز گذشته نیز بیش از ۲۰۰ نماینده مجلس با انتشار بیانیه‌ای درباره مذاکرات وین تاکید کردند: «اگر ۱۰۰ درصد تحریم‌ها لغو نشود، هیچ تحریمی لغو نشده است و پذیرش ماندن برخی تحریم‌ها، تایید مشروعیت آن تحریم‌ها خواهد بود. »
به گزارش «ایسنا» در بخشی از متن این بیانیه آمده است: «همزمان با برگزاری نشست‌های وین، مجلس شورای اسلامی ضمن تاکید بر سیاست حرف قطعی نظام جمهوری اسلامی ایران مبنی بر «لغو واقعی همه تحریم‌ها و راستی‌آزمایی دقیق آن» به عنوان شرط اصلی پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای اذعان می‌دارد ملاک ارزیابی و پذیرش نتایج هر گفت‌وگویی میان ایران و دیگر کشورهای عضو برجام انتفاع حقیقی اقتصادی مردم ایران است. از این رو مجلس شورای اسلامی هیچ‌گونه تفکیک و دسته‌بندی تحریم‌ها را که منجر به حفظ بخشی از فشار اقتصادی علیه مردم ایران و ممانعت از انتفاع اقتصادی یا اخلال در آن شود را نپذیرفته و به صورت جدی خواستار خلع کامل، قابل راستی‌آزمایی و بازگشت‌ناپذیر سلاح تحریمی آمریکا است و معتقد است اگر ۱۰۰ درصد تحریم‌ها لغو نشود، هیچ تحریمی لغو نشده است و پذیرش ماندن برخی تحریم‌ها، تایید مشروعیت آن تحریم‌ها خواهد بود. در راستای تحقق این هدف، مجلس شورای اسلامی طبق ماده هفت قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» با دقت و اهتمام ویژه‌ای بر این روند نظارت خواهد کرد.»
در این بیانیه آمده است:«نشست‌های وین نشان می‌دهد آمریکا و اروپا نه تنها تاکنون اراده جدی برای رفع همه تحریم‌ها ندارند بلکه در پی تحمیل توافقی بر ایران هستند که ضمن اعمال محدودیت‌های بیشتر در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای بستری برای مذاکرات منطقه‌ای و دفاعی ایجاد کنند.»
نمایندگان مجلس در ادامه تاکید کردند: «نظر به زیاده‌خواهی آمریکا و کشورهای غربی درباره پیشرفت‌های فنی در برنامه هسته‌ای ایران و طرح موضوعاتی نظیر توقف فعالیت‌های تحقیق و توسعه و تخریب سانتریفیوژهای نسل جدید، مجلس شورای اسلامی ضمن پافشاری بر حفظ و صیانت از دستاوردهای هسته‌ای دانشمندان کشور، در چارچوب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران، با قاطعیت در برابر هرگونه آسیب به صنعت هسته‌ای ایستادگی کرده و بر پیشبرد برنامه هسته‌ای طبق تکالیف قانونی مجلس شورای اسلامی تاکید دارد.»
همچنین در این بیانیه با اشاره به اینکه قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها تحول مهمی در برنامه هسته‌ای ایجاد کرده و نقش موثری در روند مذاکره برای رفع تحریم‌ها داشته، آمده است: «بنابراین ضروری است دولت در اجرای تمام مفاد فنی این قانون از جمله بهره‌برداری از کارخانه اورانیوم فلزی که مهلت قانونی بهره‌برداری از آن طبق ماده ۴ نیز منقضی شده است با فوریت اقدام کند و دستاوردهای فنی صنعت هسته‌ای را وجه‌المصالحه اهداف و اغراض سیاسی خود نکنند.» در نهایت نیز ۲۰۰ نماینده خطاب به دولت تاکید کرده‌اند: «لازم است دولت محترم توجه کند که کوتاه آمدن در مقابل زیاده‌خواهی‌های دشمنان ملت ایران از جمله خواسته‌های نادرست و هدفدار آژانس انرژی اتمی در استمرار فراپادمانی نظارت‌ها همراه با تحمیل آسیب‌های جدی از قبل مذاکرات چندین ساله و فرسایشی به سرمایه اجتماعی و نیز صنعت هسته‌ای- که مزایای زیادی در اقتصاد کشور از جمله انرژی پاک و داروسازی و کشاورزی و حفظ محیط‌زیست دارد- وارد کرده است. تمکین به درخواست آژانس انرژی اتمی در نظارت‌های فراپادمانی برابر قانون ممنوع بوده و کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده و تعداد ماشین‌های فعال قدیمی و نهی استفاده از نسل جدید، محدودیت توسعه تحقیقاتی و تحقیر غرور ملی در ماجرای رآکتور اراک از جمله این آسیب‌ها است که مجلس قطعا نسبت به عدم تکرار آنها حساس خواهد بود.»
همچنین مذاکرات وین در شرایطی ادامه دارد که طی یک هفته اخیر تقریبا خبر خاصی از این گفت وگوها به بیرون درز نکرده است. موضوعی که روز دوشنبه سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت‌خارجه به توضیح درباره آن پرداخت و گفت: «در مورد مذاکرات وین سکوت خبری وجود ندارد. البته خبرسازی نیز معنا ندارد؛ موضوعی که برخی از رسانه‌های غربی انجام می‌دهند.» خطیب‌زاده بیان کرد: «آنچه در وین درحال رخ دادن است، ادامه گفت‌وگوهای فنی در قالب سه کارگروه هسته‌ای، رفع تحریم‌ها و ترتیبات اجرایی است. همان طور که پیش از این گفتم طی این رایزنی‌ها درصد بسیار بالایی از براکت‌ها (جای خالی‌ها) در کارگروه‌ها تکمیل شده است و البته آنچه باقی‌مانده قابل‌توجه است.» سخنگوی وزارت‌خارجه با بیان اینکه ما در چارچوب سیاست‌های عالی نظام بر مواضع و دیدگاه‌های خود تاکید و پافشاری می‌کنیم، ادامه داد: «به‌نظر می‌آید که باید فرصت بدهیم، ضمن اینکه اجازه نمی‌دهیم این گفت‌وگوها فرسایشی شود، نمی‌خواهیم توافقی نیز صورت بگیرد که در چارچوب سیاست‌های عالی نظام و دستورالعمل‌های ابلاغ شده از سوی تهران نباشد.»
همزمان روز دوشنبه روزنامه فرانکفورتر آلگمانیه نیز در این رابطه نوشت: «جو مذاکرات در روزهای اخیر آرام بوده است. این می‌تواند نشانه روندی سازنده باشد، چون اگر مذاکرات متوقف می‌شد، خبرش به بیرون درز پیدا می‌کرد. شرایط کلی مذاکرات هنوز پیچیده و زمان‌بر است. روسیه، چین، فرانسه، آلمان و انگلیس در یک طرف مذاکرات و ایران در طرف دیگر قرار دارد و با هیات آمریکایی نیز که مخالف اصلی ایران است، به‌طور جداگانه (بدون حضور ایران) رایزنی می‌شود. هیات سه کشور اروپایی یادشده میانجی این مذاکرات هستند. هدف، احیای توافق هسته‌ای است که برنامه هسته‌ای ایران را کنترل و تحریم‌های آن را لغو کرده بود. آمریکا در دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در سال ۲۰۱۸ از این توافق به‌طور یک‌جانبه خارج شد، بنابراین ایران هم از خیلی از شروط توافق پا را فراتر گذاشت.»
ادعای تد کروز
از سوی دیگر تد کروز، نماینده سنای آمریکا در توییتی ادعا کرد که جمهوری اسلامی ایران امنیت ملی آمریکا را در خطر قرار می‌دهد. به گزارش «ایسنا» تد کروز، نماینده تگزاس در سنای آمریکا روز دوشنبه در توییتی با ادعای اینکه جمهوری اسلامی ایران «امنیت ملی آمریکا و امنیت متحدانش» را در خطر قرار می‌دهد، نوشت: «ایالات‌متحده و متحدان‌مان نمی‌توانند یک توافق هسته‌ای فاجعه‌بار اوباما- بایدنی دیگر با ایران را تحمل کنند.»
اعتراض پمپئو
همچنین مایک پمپئو، وزیر خارجه پیشین آمریکا در توییتی به تلاش رئیس‌جمهور آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای اعتراض کرد. به گزارش «ایسنا» مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا در دوران دونالد ترامپ روز دوشنبه در توییتی مدعی شد که دولت بایدن با تلاش برای احیای توافق هسته‌ای، خود را از اسرائیل دور کرده است. پمپئو گفت: «آمریکا باید قوی باشد و بدون تعلل از متحدان خود دفاع کند.» در هفته‌های اخیر، مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در راستای احیای توافق هسته‌ای از طریق لغو کامل تحریم‌های ایران و بازگشت دوجانبه تهران- واشنگتن به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای در وین جریان داشته است. مشارکت کنندگان در این مذاکرات، کیفیت روند آن را به طور کلی سازنده و جامع تلقی کرده‌اند اما معتقدند با وجود پیشرفت‌هایی که حاصل شده، هنوز فعالیت مشترک بیشتری از سوی اعضای کمیسیون مشترک و آمریکا برای تحقق احیای توافق لازم است.
