در آستانه دور جدید مذاکرات احیای برجام صورت می‌گیرد
موج سنگین لابی‌های ضدبرجام
در آستانه دور جدید مذاکرات احیای برجام در گرند هتل وین، تلاش لابی‌های ضدبرجام برای تاثیرگذاری بر این توافق شدت گرفته است. مقامات سابق دولت ترامپ همراه با برخی سناتورهای جمهوری‌خواه درحال رایزنی و فشار همزمان برای تصویب طرح‌های ضدبرجام در کنگره آمریکا هستند. همزمان مقامات اسرائیل نیز قصد دارند با سفر به واشنگتن و دیدار با مقامات دولت بایدن نسبت به آنچه عواقب هرگونه توافق محدود نامیدند، هشدار دهند. عربستان سعودی نیز همراستا با لابی‌های ضدبرجام به‌دنبال تلاش برای حضور در مذاکرات و گنجاندن مسائل موشکی و منطقه‌ای در توافق جدید بوده است. دور قبلی نشست کمیسیون مشترک برجام سه‌شنبه ۳۱ فروردین و برای پنجمین بار از تاریخ آغاز مذاکرات در ۱۷ فروردین به‌صورت حضوری برگزار شد و قرار است دور جدید در هفته جاری برگزار شود. طرف‌های مذاکره‌کننده از پیشرفت در گفت‌وگوها و رسیدن به یک تفاهم جدید خبر داده‌اند. موضوعی که بلافاصله تشدید تلاش‌های ضدبرجامی را سرعت بخشیده است.
لابی جمهوری‌خواهان
در همین خصوص مایک پمپئو، وزیرخارجه پیشین آمریکا در توییتی برنامه جامع اقدام مشترک را توافقی بد برای آمریکا خواند. پمپئو روز پنج‌شنبه ۲ اردیبهشت در توییتی نوشت: نگذارید چپی‌ها شما را فریب دهند. توافق هسته‌ای ایران، توافقی بد برای آمریکا بوده و هست. پمپئو همچنین در اظهارنظر دیگری مدعی شد: «آمریکا، اسرائیل متحد ما و جهان از ایمنی بیشتری برخوردار هستند زیرا سیاست فشار حداکثری ترامپ و تحریم‌های خرد‌کننده، منابعی را که ایران برای حمایت از ساخت سلاح هسته‌ای یا حمایت از تروریسم در سراسر جهان موردنیاز داشت، از بین برد.» پمپئو گفت: «بازگشت به توافق هسته‌ای شکست خورده با ایران هزینه‌های زیادی خواهد داشت.» دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ با ناقص تلقی کردن توافق هسته‌ای به‌طور یکجانبه از آن خارج شد و تحریم‌های متعددی علیه ایران اعمال کرد.
همزمان با این ادعای پمپئو، رسانه‌های آمریکایی از رونمایی جمهوری‌خواهان کنگره از بزرگ‌ترین بسته تحریم ایران از ادوار گذشته تاکنون خبر دادند. نشریه آمریکایی «واشنگتن فری‌بیکن» عصر چهارشنبه اول اردیبهشت از رونمایی از بزرگ‌ترین بسته تحریم ایران در تاریخ از سوی جمهوری‌خواهان کنگره ایالات‌متحده خبر داد. این وبگاه در گزارش خود نوشته است که این «اقدام نمادین» مانعی برای دیپلماسی دولت «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا با ایران در زمینه لغو احتمالی تحریم‌های این کشور خواهد بود.
قانون فشار حداکثری دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا علیه ایران دولت بایدن را مجبور می‌کند هرگونه توافق هسته‌ای اصلاح شده با ایران را برای بررسی قبل از تصویب به کنگره ارائه دهد. این لایحه با هدایت کمیته مطالعات جمهوری‌خواهان طی یک نشست مطبوعاتی در کنگره با حضور «مایک پمپئو» وزیرخارجه سابق آمریکا رونمایی شد. پمپئو و «جیم بنکس» قانون‌گذار جمهوری‌خواه عضو کمیته خدمات نیروهای مسلح مجلس آمریکا گفتند که این قانون ارسال پیامی برای کاخ‌سفید و ایران است که کنگره به هیچ توافق‌نامه‌ای پایبند نخواهد ماند.
براساس اخبار منتشر شده، برای این لایحه سه هدف در نظر گرفته شده است: گسترش دامنه تحریم‌های ایران و اعمال شدیدترین تحریم‌هایی که تاکنون در کنگره تصویب شده است، تبدیل استراتژی فشار حداکثری به قانون و ممانعت از ورود مجدد دولت بایدن به آنچه «توافق شکست‌خورده هسته‌ای با ایران» عنوان شده است. در بیانیه جمهوری‌خواهان تندرو آمده است: در ارتباط با ایران، دو هدف را دنبال می‌کنیم که نخست، ایران باید از دستیابی به سلاح‌های اتمی و موشک‌های بالستیک منع شود و دوم ایران باید از تامین مالی تروریسم بین‌المللی منع شود.
در عین حال، به تازگی چهار سناتور جمهوری‌خواه در نامه‌ای به جو بایدن از او خواسته‌اند اهرم فشار حاصل از تحریم‌ها علیه ایران را از دست ندهد و برجام را احیا نکند. مارکو روبیو، جیمز اینهوف، پت تومی و تد یانگ سناتورهای تندرویی هستند که در این نامه نوشته‌اند: از دولت شما قویا می‌خواهیم رویکردش را بلافاصله از نو شکل دهد. بازگشت به برجام به یک سیاست پایدار در قبال ایران نمی‌انجامد و از منافع ملی آمریکا حمایت نمی‌کند. در عین حال این سناتورهای جمهوری‌خواه به شدت تحت فشار لابی‌های صهیونیستی هستند و تلاش می‌کنند از طریق کنگره دولت بایدن را تحت فشار قرار دهند. پیش از این کریس مورفی، سناتور دموکرات ایالت کانتیکت تاکید کرده بود که دستیابی به اجماع در کنگره میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها درخصوص بازگشت آمریکا به برجام دور از ذهن است و دولت نباید منتظر این امر باشد.
لابی اسرائیلی در راه واشنگتن
همزمان با این تلاش‌ها، کابینه اسرائیل شامگاه پنج‌شنبه دوم اردیبهشت، دومین نشست خود را برای بررسی راه‌های مقابل این کشور در صورت احیای برجام و توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران، برگزار کرد. همزمان نیز اعلام شد ارشدترین مقام‌های نظامی، امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل، بعد از این نشست راهی واشنگتن خواهند شد تا برای جلوگیری از بازگشت آمریکا به میز برجام، آخرین تلاش را به عمل آورند. هرچند تحولات در غزه این سفر را به تعویق انداخته است. در همین خصوص منابع صهیونیستی گزارش دادند، عالی‌ترین مقام نظامی این رژیم در پی تنش با نوار غزه سفر خود به واشنگتن را لغو کرده است.
«باراک راوید» خبرنگار وبگاه صهیونیستی «والا» درحساب کاری خود در شبکه توییتر خبر داد که آویو کوخاوی سفر برنامه‌ریزی‌شده خود را که قرار بود این هفته به واشنگتن صورت بگیرد، به علت تنش با نوار غزه و درگیری‌ها در قدس لغو کرده است. براساس گزارش خبرگزاری «شهاب»، سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی رسما لغو این سفر را تایید کرده است. به‌‌رغم تعویق سفر کوخاوی به واشنگتن، گزارش‌ها حاکی از آن است که کوهن و بن شابات همچنان طبق برنامه پیشین سفر خود به واشنگتن برای بحث درباره ایران را ادامه خواهند داد.
طبق گزارش اخیر وبگاه آمریکایی «آکسیوس» قرار بود «مئیر بن شابات»، مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی، «آویو کوخاوی» رئیس ستاد مشترک ارتش این رژیم، «تمیر هیمن» رئیس دستگاه اطلاعات نظامی اسرائیل و «یوسی کوهن» رئیس موساد این هفته برای گفت‌وگو با همتایان آمریکایی خود درخصوص موضوع ایران عازم واشنگتن شوند.
پیش‌تر «مقامات ارشد امنیتی» حاضر در نشست یکشنبه شب به شبکه دولتی کان، روزنامه جروزالم پست و سایت وای.نت گفته بودند ارزیابی اسرائیل این است که دولت جو بایدن، برای بازگشت به برجام «عزم راسخ» دارد و معلوم نیست در عمل تا چه حد ملاحظات اسرائیل را رعایت می‌کند. همزمان وب‌سایت هاآرتص نیز گزارش داد انتظار می‌رود «آویو کوخاوی» رئیس ستاد ارتش اسرائیل که قرار است هفته آینده با مقامات ارشد پنتاگون دیدار کند، دو خواسته مهم تل‌آویو را در رابطه با توافق هسته‌ای (برجام) مطرح کند. ملاحظه اول در رابطه با «بند غروب» برجام است که براساس آن محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران طی یک دهه پایان می‌یابد. خواسته دوم یا پیشنهاد اصلاحی دیگر شامل افزایش نظارت بین‌المللی و کنترل بر تحقیق و توسعه ایران و غنی‌سازی اورانیوم می‌شود.
این درحالی است که سخنگوی کاخ‌سفید در تازه‌‌ترین اظهارنظر خود مدعی شد هیات رژیم صهیونیستی که قرار است به‌زودی به واشنگتن سفر کنند، بر مواضع دولت بایدن برای بازگشت به برجام تاثیر نخواهند گذاشت.
لابی سعودی
از سوی دیگر و همراستا با تلاش سناتورها و رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی نیز ضمن درخواست برای حضور در مذاکرات احیای برجام در وین، نسبت به هرگونه توافق محدود بدون پیوست‌های موشکی و منطقه‌ای هشدار داده است. کابینه عربستان روز سه‌شنبه ۳۱ فروردین با انتشار بیانیه‌ای ضمن تاکید بر پیام قبلی خود از ایران خواست در مذاکرات وین حضور فعال داشته باشد، تنش‌زایی نکند و امنیت و ثبات منطقه را در معرض تنش‌های بیشتر قرار ندهد. کابینه عربستان سعودی همچنین مدعی شد جامعه جهانی نیاز دارد «به توافقی با مولفه‌های قوی‌تر و طولانی‌تر، همراه با اجرای اقدامات نظارتی و کنترل برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و کسب توانایی‌های لازم مرتبط با آن، دست یابد.»
با توجه به فشارهای دولت بایدن بر عربستان برای بازبینی در روابط به‌دلیل مسائل حقوق‌بشری و کنترل ولیعهد عربستان، تلاش‌های ریاض برای کارشکنی در احیای برجام به نتیجه ملموسی نرسیده و همین مساله باعث شده تا این کشور باب گفت‌وگو با ایران بر سر مسائل منطقه‌ای از جمله جنگ یمن را در بغداد و با میانجی‌گری نخست‌وزیر عراق آغاز کند. روزنامه فایننشال‌تایمز هفته گذشته خبر داد که مقامات امنیتی ایران و عربستان روز ۲۰ فروردین دور اول مذاکرات را در منطقه سبز بغداد شروع کرده‌اند و قرار است دور دوم این گفت‌وگوها هفته آینده از سر گرفته شود.
