فارن پالیسی خبر داد
نقشه راه آمریکا برای احیای برجام
عكس: رویترز
همزمان معاون وزیرخارجه ایران در پایان روز نخست دور دوم مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین اتریش گفت، در این مرحله از مذاکرات ضروری است که فهرست تحریم‌هایی که آمریکا باید رفع کند و اقداماتی که ایران باید انجام دهد، مشخص شود.
دور دوم نشست کمیسیون مشترک برجام روز پنج‌شنبه ۲۶ فروردین با حضور نمایندگان ایران، روسیه، چین، فرانسه، آلمان و بریتانیا برگزار شد. در ادامه نیز مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی با نمایندگان کشورهای عضو برجام (به غیر از ایران) برای نخستین بار نشستی غیررسمی برگزار کرد.
در همین ارتباط، نشریه فارین‌پالیسی روز پنج‌شنبه گزارش داد که رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در وین، درحال تدوین یک نقشه راه پیشنهادی برای احیای توافق برجام و بازگشت ایالات‌متحده و ایران به تعهدات برجامی است. به گزارش «ایسنا» منابع نزدیک به مذاکره‌کنندگان آمریکایی و اروپایی به این نشریه گفته‌اند، انتظار می‌رود رابرت مالی به تهران یک بسته پیشنهادی ارائه کند که بر مبنای آن ایران در ازای لغو بخشی از تحریم‌ها به تعهدات برجامی خود بازگردد، اما رفع تحریم‌ها به اندازه‌ای نباشد که باعث شود سیاستمداران افراطی در داخل آمریکا از جمله برخی از دموکرات‌ها دولت جو بایدن را مورد حمله قرار دهند.
علی واعظ از گروه بین‌المللی بحران در این خصوص اظهار کرد: تاکنون درخصوص تحریم به‌خصوصی صحبت نشده است و تنها راه‌های جامع کسب اعتماد مطرح شده‌اند. کاری که آنها در این هفته انجام می‌دهند، نهایی‌سازی فهرستی از اقدامات است که دو طرف باید برای بازگشت به پایبندی به برجام انجام دهند.
یک مقام ارشد آمریکایی هفته گذشته با انتقاد از فقدان گفت‌وگوی مستقیم بین نمایندگان آمریکا و ایران در این مذاکرات گفته بود، اینکه ایران آماده گفت‌وگوی مستقیم با مقام‌های آمریکایی نیست، کار را برای دیپلمات‌ها سخت‌تر می‌کند، اما واشنگتن برای نشستن بر سر میز گفت‌وگوی مستقیم با تهران، «هزینه» نخواهد داد.
خبر فارین پالیسی در شرایطی است که مقامات ایران اعلام کردند که طرح گام به گام را نخواهند پذیرفت و همه تحریم‌ها باید در یک مرحله برداشته شود.
توضیحات عراقچی
همزمان سیدعباس عراقچی روز پنج‌شنبه به شبکه «پرس تی‌وی» گفت، اگر آمریکا قصد واقعی، حسن‌نیت و جدیت داشته باشد، مسیر مشخص است، آنها باید تحریم‌ها را بردارند. ما نیاز به لیست تحریم‌هایی که آمریکا باید لغو کند داریم و کار ما در این دور از مذاکرات باید (تهیه) این فهرست باشد. بدون داشتن چنین لیستی ما نمی‌توانیم پیشرفت کنیم.
مذاکره‌کننده ارشد ایران در وین تاکید کرد، همزمان ما آماده‌ایم که فهرست مشابهی از سایت‌های هسته‌ای و اقداماتی که ایران باید انجام دهد، تهیه کنیم.
عباس عراقچی همچنین گفت، با چنین دستور کاری، کمیسیون مشترک تصمیم گرفت که وظیفه دو کارگروه رفع تحریم‌ها و هسته‌ای را مشخص کند که کار خود را امروز عصر(پنج‌شنبه ۲۶ فروردین) از سر بگیرند و دو فهرست اقدامات هسته‌ای و تحریم‌هایی که باید رفع شوند را هرچه زودتر تهیه کنند. مذاکره‌کننده ارشد ایران درخصوص فضای این دور از مذاکرات تصریح کرد، نمی‌توانم بگویم که خوش‌بین هستم، اما فکر می‌کنم در مسیر خوبی قرار داریم. اگرچه تاثیرات منفی تحولات روزهای گذشته را داشتیم و باید به نوعی آن را مدیریت کنیم.
عباس عراقچی در ادامه اضافه کرد، لیست تحریم‌ها باید شامل اشخاص ثالثی باشد که به‌دلیل همکاری با ایران تحریم شده‌اند.
عراقچی همچنین در گفت‌وگو با خبرگزاری صداوسیما درخصوص فضای جلسات مذاکرات گفت: جلسه بسیار جدی و حتی چالشی بود. تحولاتی که بین این جلسه و جلسه قبل داشتیم از جمله حادثه نطنز و... فضای جلسه را به شدت چالشی کرده بود و بحث‌ها از هر دو طرف خیلی جدی و متاثر از اتفاقات این مدت بود.
معاون وزیرخارجه اظهار کرد: مواضع کشور را خیلی روشن در نشست بیان کردیم. حادثه نطنز چیزی نیست که به سادگی از کنار آن گذشت و انتظار ما که کشورهای مقابل در برجام این حادثه را محکوم کنند انتظار کاملا جدی و بحقی بود. غیر از روسیه و چین، سه کشور اروپایی نه‌تنها این کار را صورت ندادند، بلکه در حوزه تحریم‌ها مواردی را اضافه کردند.او بیان کرد: حسن‌نیت کشورهای اروپایی از سوی ما به‌شدت زیر سوال رفت. آنها باید جدیت خودشان را در مذاکرات نشان دهند و این‌گونه نیست که با این حرکات بتوان به جمع‌بندی خوبی رسید، مگر اینکه کشورهای اروپایی جدیت را در عمل نشان دهند.
عراقچی با بیان اینکه ما فرصت برای مذاکرات فرسایشی نداریم و اصلا مایل به مذاکرات فرسایشی نیستیم، خاطرنشان کرد: باید سریع‌تر به جمع‌بندی برسیم و باید این را در عمل ببینیم که حرکت و شتاب به سمت رسیدن به توافق در حد معقول و مقبولی وجود دارد، در غیر این صورت دلیلی برای ادامه مذاکرات نمی‌بینیم.
این دیپلمات ارشد همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا در بحث راستی‌آزمایی تحول جدیدی رخ داده و مدت زمان آن چقدر خواهد بود، اظهار کرد: تحول جدیدی در این زمینه رخ نداده و مواضع ما کماکان همان است. ما الان در مرحله‌ای هستیم که باید فهرست تحریم‌ها و فهرست اقدامات ایران روشن شود وقتی این قطعی شد مرحله بعدی آن است که راستی‌آزمایی را تعیین کنیم که آن هم بحث و مذاکرات خودش را دارد و ان‌شاءالله به آن می‌رسیم. عراقچی در پاسخ به این پرسش که آیا بعد از نشست امیدوار به رسیدن به جمع‌بندی هستید، اظهار کرد: اگر امیدوار نبودیم الان اینجا نبودیم، ولی اینکه مسیر، مسیر آسانی نیست را همه قبول دارند و امیدوار هستیم در این دور از مذاکرات به یک مسیری برویم و به یک جمع‌بندی برسیم که چشم‌انداز حل‌وفصل کاملا روشن شده باشد.
امیدواریم در طول چند روز آینده به این امر برسیم. هنوز زود است که قطعا بگوییم خواهیم رسید یا نه، به دلیل مشکلات و سختی‌هایی که وجود دارد. ولی با این حال امیدواریم بتوانیم این کار را انجام دهیم.
معاون وزیرخارجه درباره اینکه آیا قرار است ۱+۴ بیانیه‌ای درخصوص نطنز صادر کنند گفت: این موضوعی است که مورد انتقاد شدید ما قرار گرفت و این یکی از بحث‌های چالشی امروز بود. روسیه و چین مواضع خوبی گرفتند. اتحادیه اروپا موضعی گرفت که خیلی پایین‌تر از انتظارات ما بود و برخی از کشورهای اروپایی هم مواضعی گرفتند که بسیار پایین‌تر از انتظارات ما است. وی بیان کرد: این مورد انتقاد جدی ماست و امروز هم تذکر دادیم. با این حال واکنش جمهوری اسلامی ایران در جای خودش انجام شده است و احتیاجی به موضع‌گیری این کشورها نداریم و دردی از ما دوا نمی‌کند. فقط حسن نیت آنها را نشان می‌دهد. اگر مایلند حسن نیت و جدیت خود را اثبات کنند باید مواضع خود را تصحیح کنند، اگر نه ما در مورد نطنز واکنش‌هایی که لازم بوده را گرفتیم و اقدامات خود را صورت دادیم و گزارش‌های آژانس وجود دارد و هم در مورد ۶۰ درصد تایید کرده است که دیروز این کار صورت گرفته و هم در مورد هزار سانتریفیوژ اضافه، ما کار خودمان را انجام خواهیم داد.
وی افزود: اگر طرف های اروپایی و آمریکا می‌توانند تعهداتشان را انجام دهند و برگردند به برجام و ما هم راستی آزمایی می کنیم، طبیعتا ما هم برمی گردیم، وگرنه نه عجله و نه اصراری داریم و نه فعالیت های خود را متوقف به خواسته‌های آنها می کنیم.
عراقچی درباره نشست بعدی کمیسیون مشترک برجام نیز گفت: گروه های کاری کارشان را الان شروع می کنند و هر زمان لازم باشد نشست کمیسیون مشترک برگزار شود که کمکی به کار کارگروه ها باشد و بخواهد گزارشات آنها را بشنود و راهگشایی کند، ما این کار را انجام می دهیم. همه در وین حضور دارند و در صورت اقتضا جلسه را تشکیل خواهیم داد. اگرنه وقتی کار کارگروه ها تمام شود و به پیشرفتی برسند ما جلسه را برگزار و گزارش کارگروه ها را استماع می کنیم.
وی گفت که هنوز زمانی برای نشست بعدی کمیسیون مشترک مشخص نشده است.
دور دوم نشست کمیسیون مشترک برجام روز پنج‌شنبه ۲۶ فروردین با حضور نمایندگان ایران، روسیه، چین، فرانسه، آلمان و بریتانیا برگزار شد. روز جمعه نیز گفت‌وگوهای فنی به‌صورت دو و چندجانبه در سطوح مختلف میان طرف‌ها ادامه یافت. هفته گذشته نیز دور اول نشست کمیسیون مشترک برجام برای احیای این توافق در وین برگزار شد. اما به گفته یک دیپلمات آمریکایی در جریان این مذاکرات فهرستی از تحریم‌ها یا اقدامات هسته‌ای مبادله نشد، بلکه طرفین درباره «اصول» تبادل‌نظر کردند.
واکنش ها
از سوی دیگر میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در این مذاکرات پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در روز پنج‌شنبه، گفت «فضای عمومی» روز اول این مذاکرات را مثبت ارزیابی می‌کند. دیپلمات‌های ارشد غربی هم به وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند، نشانه‌ای از تحرک در این دور مذاکرات در پشت درهای بسته مشاهده می‌کنند. اکنون خواستی برای ورود به (مسائل مشخص) و جزئیات وجود دارد و ایران واقع‌بینی بیشتری درخصوص تحریم‌ها در پیش گرفته است. او در ادامه نوشت: «گفت‌وگوهای پنج‌شنبه قرار است با یک‌سری مذاکره غیررسمی در اشکال مختلف و از جمله در سطح کارشناسان ادامه یابد.»
همچنین خبرگزاری رویترز به نقل از وانگ کان، سفیر چین در سازمان ملل از الزام تداوم مذاکرات هسته‌ای خبر داده است. سفیر چین خواستار ادامه مذاکرات شده و نسبت به هر اقدام بازدارنده‌ای در این زمینه هشدار داده است. او گفته است باید مذاکرات تا زمان لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا ادامه یابد.
نماینده چین در سازمان ملل نیز در جمع خبرنگاران بر لزوم سرعت بخشیدن به مذاکرات پیرامون احیای برجام تاکید کرد. وزیرخارجه اتریش نیز حضور نمایندگان ایران و آمریکا در وین را مثبت ارزیابی کرد.
الکساندر شالنبرگ در گفت‌وگویی اعلام کرد که «پنجره کوچکی» برای به نتیجه رسیدن مذاکرات درخصوص احیای برجام باقی مانده است. شالنبرگ در پاسخ به سوالی درخصوص احتمال موفقیت مذاکرات گفت که وی «بر حسب لزوم خوش‌بین است» و هرچیزی به جز نتیجه مثبت این مذاکرات را «فاجعه‌بار» خواند.
این درحالی است که محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران با انتشار یک پست توییتری از انفعال دولت بایدن در زمینه لغو تحریم‌ها انتقاد کرده است.
ظریف تاکید کرد: از مذاکره برای مذاکره، با جدیت امتناع خواهیم کرد. ظریف همچنین در پستی اینستاگرامی در واکنش به مخالفت‌ها نوشت: زمان و مدت مذاکره را تنها منافع ملی تعیین می‌کند و نه فرصت‌های تبلیغاتی و مبارزات انتخاباتی. او تاکید کرد: از مخالفان می‌خواهم آرزوی فرسایندگی مذاکرات، تعویق گره‌گشایی از تحریم و تاخیر در احیای برجام را کنار بگذارند.
در ادامه این واکنش‌ها وزارت‌خارجه عربستان سعودی نیز نسبت به افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم در ایران ابراز نگرانی کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رسمی عربستان(واس)، وزارت خارجه عربستان سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد این کشور با نگرانی تحولات کنونی برنامه هسته‌ای ایران را که آخرین آنها افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم به ۶۰ درصد است دنبال می‌کند و ادعا کرد: این امر را نمی‌توان برای استفاده در موارد مسالمت‌آمیز به‌شمار آورد.
همزمان «رائد قرملی» مدیر اداره برنامه‌ریزی سیاست‌ها در وزارت‌خارجه سعودی به رویترز مدعی شد: «هر توافقی که به نگرانی مرتبط با برنامه موشکی ایران و حمایت ایران از نمایندگان منطقه‌ای‌اش نپردازد؛ موفقیت‌آمیز نخواهد بود.» او افزود: «عربستان سعودی به‌دنبال توقف یا مانع‌سازی در برابر مذاکرات فعلی (مذاکرات وین) نیست... بلکه به‌دنبال تضمین موفقیت این مذاکرات در ثبت نتایج مورد انتظار است.»
ایران اورانیوم ۶۰ درصد تولید کرد
رئیس سازمان انرژی اتمی روز جمعه تایید کرد که دانشمندان هسته‌ای ایران به محصول اورانیوم با غنای ۶۰ درصد رسیده‌اند. علی‌اکبر صالحی تاکید کرد که غنی‌سازی 60 درصدی هم اکنون در تاسیسات هسته‌ای شهید احمدی روشن در جریان است. صالحی با اشاره به قانون مجلس شورای اسلامی در سخنانی گفت: به ما گفته بودند که با احتیاط در اجرای این قانون جلو بروید و می‌خواستند در مذاکرات با حسن‌نیت جلو رویم اما به هر حال کاری کردند که ما را به این سمت کشاندند.
او ادامه داد: چهارشنبه دستور راه‌اندازی غنی‌سازی ۶۰ درصد را دادیم و پنج‌شنبه محصول ۶۰ درصد را گرفتیم و الان حدود ۹ گرم در ساعت تولید می‌کنیم. باید راندمان و چیدمان زنجیره‌ها را تغییر دهیم و روی آنها کار کنیم که کمی این میزان تولید کم شود و به ۵ گرم برسد تا همزمان بتوانیم با این دو زنجیره اورانیوم ۲۰ درصد هم تولید کنیم. او ادامه داد: اینکه همزمان هم اورانیوم ۶۰ درصدی و هم اورانیوم ۲۰ درصدی را تولید کنیم کار بزرگی است که همکاران من در سازمان دارند انجام می‌دهند.سه روز پیش سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امورخارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران از آغاز غنی‌سازی ۶۰ درصدی خبر داده بود. او در نامه‌ای به رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده بود که غنی‌سازی ۶۰ درصدی را آغاز می‌کند. عراقچی همچنین اعلام کرد: یک‌هزار سانتریفیوژ دیگر با ۵۰درصد ظرفیت بیشتر به ماشین‌های موجود در نطنز، علاوه بر جایگزینی ماشین‌های صدمه دیده، اضافه می‌شود. سخنگوی سازمان انرژی اتمی پیش از این گفته بود که این غنی‌سازی در مجتمع غنی‌سازی شهید احمدی‌روشن نطنز انجام خواهد شد.
همزمان رئیس‌جمهور نیز اظهار نگرانی اروپا و آمریکا درباره غنی‌سازی۶۰ درصد را بی‌اعتبار دانست. حسن روحانی ادامه داد: این اظهار نگرانی که امروز در آمریکا و اروپا وجود دارد مبنی بر اینکه غنی‌سازی ۶۰ درصد را آغاز می‌کنیم و برخی نیز تعبیر می‌کنند که ۶۰ درصد یعنی با یک حرکت به ۹۰ درصد رسیدن، درست نیست؛ آنچه در سر شما است که راه را برای تولید بمب اتم هموار می‌کنیم، اشتباه است. وی یادآور شد: قبل از این هم می‌توانستیم ۶۰ درصد را انجام دهیم، امروز اگر اراده کنیم، می‌توانیم غنی‌سازی ۹۰ درصد را نیز انجام دهیم اما ما اراده کرده‌ایم و بر عهد خود ایستاده‌ایم به‌دنبال بمب هسته‌ای نیستیم. از سوی دیگر رئیس مجلس شورای اسلامی در توییتی نوشت: با افتخار اعلام می کنم در ساعت 00:40 دانشمندان جوان و خداباور ایرانی توانستند به محصول اورانیوم با غنای 60درصد دست یابند.
