چهار محور سفر لاوروف به تهران چه بود؟
تنها راه احیای برجام از نگاه مسکو
عکس: مجید خواهی، ایسنا
وزیر امورخارجه روسیه یک روز قبل از دور جدید مذاکرات احیای برجام در وین اتریش، در سفر به تهران با حسن روحانی رئیس‌جمهور و محمدجواد ظریف همتای خود دیدار کرد. روابط دوجانبه تجاری- اقتصادی و دفاعی-نظامی، احیای برجام، انتقاد از تحریمهای اتحادیه اروپا و واکسن کرونا چهار محور سفر سرگئی لاوروف در تهران بود. در این دیدار رئیس‌جمهوری ایران بر ضرورت ادامه تلاش‌ها در جهت حفظ و احیای برجام به‌عنوان یک توافق بین‌المللی تاکید کرد. همزمان محمدجواد ظریف نیز گفت که حمله اخیر به تاسیسات نظنز، موضع ایران در مذاکرات هسته‌ای را تقویت می‌کند. در همین ارتباط، حسن روحانی روز سه‌شنبه در دیدار «سرگئی لاوروف» وزیر امورخارجه روسیه، با قدردانی از مواضع و حمایت‌های مسکو از مذاکرات هسته‌ای، بر تداوم تلاش‌ها برای حفظ و احیای برجام به‌عنوان یک توافق چندجانبه بین‌المللی که الگویی برای حل‌وفصل مشکلات از مسیر مذاکره و دیپلماسی بوده، تاکید کرد و گفت: امروز آمریکا و همه دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که فشار حداکثری شکست خورده و تنها راه آمریکا برای بازگشت به برجام، لغو تحریم‌هاست. روحانی افزود: حرکت دو کشور در این خصوص نشان‌دهنده نگاه مشترک درمورد مسائل بین‌المللی از جمله برجام است و همچنین امروز برای اینکه بتوانیم برجام را احیا و فعال کنیم، همکاری دو کشور به‌طور قطع بسیار موثر خواهد بود. رئیس‌جمهور تاکید کرد: ما در واقع می‌خواهیم فضا و روابط به تعهدات و توافقات سال ۲۰۱۵ برگردد و همه طرف‌های برجام، همان قول‌ها و گفتارهای خود را عملیاتی کنند و هرآنچه در آن زمان توافق شده پذیرفته شود، نه حاضریم کمتر از آن را بپذیریم و نه دنبال آن هستیم که بیش از آن را به دست آوریم. رئیس‌جمهور با اشاره به علاقه‌مندی جمهوری اسلامی ایران برای توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، بر لزوم توسعه همکاری‌های دفاعی و نظامی ایران و روسیه با توجه به پایان تحریمهای تسلیحاتی ایران از ماه اکتبر سال گذشته، تاکید کرد. روحانی در ادامه با اشاره به مشکلات و بحران‌های منطقه‌ای از جمله بحران یمن و سوریه بر تداوم همکاری‌ها و تبادل‌نظر ایران و روسیه به‌عنوان دو کشور تاثیرگذار منطقه برای حل‌وفصل بحران‌ها و مشکلات منطقه‌ای تاکید کرد و افزود: باز کردن پای رژیم صهیونیستی به‌عنوان یک عنصر بی‌ثبات‌کننده و تنش‌زا، در منطقه خلیج‌فارس، اقدامی خطرناک است. رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به همکاری‌های خوب دو کشور در حوزه‌های سیاسی و منطقه‌ای، بر ضرورت تقویت مناسبات اقتصادی و همچنین تسریع در اجرایی و عملیاتی شدن توافقات و پروژه‌های مشترک اقتصادی دو کشور در حوزه‌های نفت، انرژی و حمل‌ونقل و همکاری دو کشور در حوزه هسته‌ای در ساخت دو نیروگاه در بوشهر و همچنین سوخت نیروگاه‌ها و ایزوتوپ‌ها، با استفاده از ظرفیت شرکت‌های خصوصی تاکید کرد. روحانی در این دیدار با اشاره به موفقیت‌های روسیه در زمینه کرونا و توفیق در ساخت واکسن، تسریع در ارسال محموله‌های واکسن ساخت این کشور به ایران را مورد تاکید قرار داد و بر لزوم تسریع در راه‌اندازی خط تولید مشترک واکسن در ایران تصریح کرد. وزیر امورخارجه روسیه نیز در این دیدار با بیان اینکه دو کشور برای توسعه و تعمیق روابط مصمم بوده و اراده قوی دارند، گفت: برای توسعه همکاری‌های مسکو - تهران از جمله همکاری‌های فنی و دفاعی هیچ محدودیتی وجود ندارد. لاوروف با بیان اینکه ایران و روسیه درخصوص همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اهداف مشترک و نزدیک دارند، به مذاکرات هسته‌ای اخیر در وین و تمایل آمریکا برای بازگشت به برجام اشاره کرد و افزود: تنها راه‌حل مساله از نظر مسکو بازگشت بی‌قید و شرط و کامل آمریکا به برجام با اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و عمل به تعهدات از سوی این کشور است. وی تصریح کرد: از نظر ما این کاملا غیرمفید است که از ایران خواسته شود در چارچوب برجام شرایط جدیدی را بپذیرد یا فراتر از تعهدات خود در قالب برجام عمل کند. وزیر امورخارجه روسیه تاکید کرد: هرگونه سند تکمیلی یا اضافی درخصوص مسائل مختلف از جمله منطقه‌ای یا توسعه نظامی می‌تواند خارج از چارچوب برجام و در راستای تامین امنیت منطقه و خلیج‌فارس با حضور کشورهای منطقه به‌صورت جداگانه مورد برررسی قرار گیرد. لاوروف همچنین بر توسعه و تعمیق روابط تهران و مسکو تاکید کرد و یادآور شد روسیه برای اجرایی و عملیاتی کردن توافقات در راستای توسعه روابط، جدی است و پروژه‌های مشترک دو کشور با سرعت و جدیت دنبال خواهد شد.
تقویت موضع ایران در مذاکرات از دید ظریف
در ادامه محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه ایران، در نشست خبری مشترک با سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه گفت که حمله اخیر به تاسیسات نظنز موضع ایران در مذاکرات هسته‌ای را تقویت می‌کند. در این نشست لاوروف، تحریمهای اتحادیه اروپا علیه ایران را محکوم کرد و همزمان خواستار حفظ برجام شد. ظریف نیز با اشاره به خرابکاری اخیر در سایت هسته‌ای نظنز گفت «اسرائیلی‌ها فکر کردند این حمله باعث ضعیف شدن دست ما در مذاکرات وین خواهد شد اما در مقابل باعث تقویت موقعیت ما خواهد شد.» وزیرخارجه ایران گفت «اقدامات خرابکارانه» و تحریم‌ها به آمریکا «ابزار مذاکره» نخواهد داد.
روز یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۰، مقام‌های ایران با تایید «حادثه در شبکه برق» تاسیسات هسته‌ای نطنز، این اقدام را «خرابکاری» و «تروریسم هسته‌ای» خواندند. ظریف همچنین در این کنفرانس مطبوعاتی از اروپا به‌خاطر تحریمهای اخیر علیه ایران به تندی انتقاد کرد و گفت که «اتحادیه اروپا در سال‌های گذشته با ناتوانی در اجرای تعهدات برجامی خود و با تسلیم در برابر فشارهای آمریکا موضوعیت خود در روابط بین‌الملل را از دست می‌دهد.» اتحادیه اروپا روز دوشنبه هشت فرد و سه نهاد ایرانی را به بهانه نقض حقوق بشر به لیست تحریمهای خود افزود. در واکنش به این اقدام، ایران گفت‌وگوهای جامع خود با اتحادیه اروپا را تعلیق کرد. لاوروف نیز گفت که تحریم اتحادیه اروپا می‌تواند مذاکرات هسته‌ای برای احیای برجام را تضعیف کند. وی ابراز امیدواری کرد که حفظ برجام ممکن باشد. وزیرخارجه روسیه با انتقاد از اتحادیه اروپا گفت که تحریمهای تازه این اتحادیه علیه ایران همزمان با برگزاری مذاکرات هسته‌ای برای احیای برجام، سوالات بسیار زیادی به وجود آورده است. وی ابراز امیدواری کرد که همتایان اروپایی‌اش درک کنند که چنین اقداماتی «غیرقابل قبول» است و تدابیری اتخاذ کنند که اجازه ندهد مذاکرات از خط خارج شود.
لاوروف افزود: «باعث تاسف است اگر فقدان هماهنگی در اتحادیه به‌گونه‌ای است که دست راست از آنچه دست چپ انجام می‌دهد، آگاه نیست.» لاوروف در ادامه با انتقاد از تحریمهای یک‌جانبه و غیرقانونی ایالات‌متحده علیه ایران تاکید کرد که واشنگتن باید تمامی تحریمهای یک‌جانبه علیه ایران را بردارد. این دیپلمات روس در این خصوص ادامه داد: «موضع ما روشن است، موضع ما کاملا در راستای موضع دوستان ایرانی ماست. تمامی تحریمهای یک‌جانبه‌ای که واشنگتن در تناقض با برجام تحمیل کرده است، بدون شک باید لغو شود.» لاوروف همچنین با اشاره به روابط دوجانبه تهران و مسکو گفت که به‌خاطر اجرای سازگار معاهده دوجانبه بر مبنای اصول همکاری دوجانبه که در ماه مارس ۲۰۲۱ بیست سال از آن می‌گذرد، دو کشور تا حد زیادی به «سطح بی‌سابقه بالایی از تعامل» دست یافته‌اند.
