فشار حداکثری ترامپ به اسم مذاکرات جدید نباید ادامه یابد
پاسخ «سخنگو» به ادعاهای برجامی برلین و ریاض
سخنگوی دستگاه دیپلماسی تشریح کرد: «آلمان و اروپا بدانند آنچه با فشار حداکثری آمریکا به‌دست نیامد، از طرق دیگر به‌دست نخواهد آمد. سیاست ما اصولی است. منافع خود را می‌شناسیم. هم منافع و هم دغدغه‌های مشروعی داریم؛ آنها را نیز دعوت می‌کنیم این موارد را رعایت کنند.»
این سخنان در واکنش به صحبت‌های اخیر هایکو ماس، وزیر امورخارجه آلمان بیان شد که روز جمعه در سخنان تکراری گفت که بازگشت به شکل کنونی به برجام «کافی نیست.» هایکو ماس مدعی شد که آلمان «انتظارات واضحی از ایران» دارد و این کشور نباید «هیچ سلاح هسته‌ای و برنامه موشک بالستیکی که کل منطقه را تهدید کند» داشته باشد و ایران باید نقش دیگری در منطقه ایفا کند.
جو بایدن، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا در روزهای اخیر در گفت‌وگوهای جداگانه با نیویورک‌تایمز و سی‌ان‌ان با تاکید بر «دشوار» بودن مذاکرات با ایران گفته است که می‌خواهد در این مسیر اروپا را نیز همراه خود داشته باشد. به گزارش «ایسنا» خطیب‌زاده صبح روز دوشنبه در نشست هفتگی آنلاین خود با حضور خبرنگاران این دیپلمات ارشد کشورمان گفت: «همه آنهایی که با حقوق بین‌الملل آشنا هستند می‌دانند نه ایران چیزی را که یک بار در موردش مذاکره کرده دوباره در مورد آن مذاکره میکند و نه الزام آور بودن ۲۲۳۱ شورای امنیت که به برجام ضمیمه شده است با این نکات تغییر میکند.»
درباره امنیت ملی مذاکره نمی‌کنیم
سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور با بیان اینکه در روزهای اخیر برخی نکات از مقامات اروپایی شنیده می‌شود و ما امیدواریم که اروپایی‌ها جایگاه و ظرفیت خود را بشناسند و کف و سقف روابط شان را با ایران در نظر بگیرند ادامه داد: «یکی از طرف‌هایی که در برجام به تعهداتش عمل نکرده اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی بوده است. انتظار ما این است که آنها به واقعیت‌ها توجه کنند و باید بدانند که تهران درخصوص امنیت ملی خود نه مصالحه و نه مذاکره میکند. ایران به حقوق و مسوولیت‌های خودش به خوبی آشناست. ضمن اینکه همواره حقوق و مسوولیت‌های طرف مقابل را نیز یادآوری کرده است.»
پاسخ وزارت‌خارجه به عربستان و بحرین
سخنگوی وزارت‌خارجه همچنین در پاسخ به این سوال که برخی از کشورهای عربی منطقه از جمله عربستان و بحرین در اظهاراتی خواستار مشارکت در مذاکرات احتمالی ایران با دولت آینده آمریکا شده‌اند، گفت: «برخی از کشورها تمامی حیثیت خود را گذاشته‌اند که در دوران رئیس‌جمهوری که درحال خروج از کاخ سفید است به اهداف خود برسند، آنها پول مردم خود را خرج شرکت‌هایی کردند که شاید بتوانند از این طریق چند روزی برای خود امنیت بخرند. آنها پایه امنیت خود را روی پایه‌های سست خارجی بنا نهادند و مشخص است که کمی نگران هستند.»
وی افزود: «صدای رسای تهران خطاب به آنها این است که ایران لنگرگاه ثبات در منطقه است، یک کشور بزرگ و تاریخی در منطقه که مثل یک برادر بزرگ سعی کرده حتی خطای برخی از این کشورها را نادیده بگیرد.» به گفته سخنگوی دستگاه دیپلماسی، این کشورها باید جایگاه خود را بدانند و متوجه باشند که در چه حدی می‌توانند اظهارنظر کنند. این کشورها باید به اندازه ظرفیت خودشان اظهار نظر کنند.
خطیب‌زاده در ادامه صحبت‌های خود در ارتباط با اظهارات وزیرخارجه عربستان مبنی بر اینکه ریاض با بازگشت آمریکا به برجام مشکلی ندارد، ولی باید نگرانی‌های کشورهای منطقه از جمله عربستان نیز در این زمینه رفع شود، تصریح کرد: «برخی دستپاچگی‌ها در برخی از کشورهای منطقه که تمام حیثیت و آبروی خود را گذاشته‌اند تا به نفع یک یا دو قدرت کنشگر خارج از منطقه و بر ضدمنافع منطقه عمل کند دیده می‌شود.»
خطیب‌زاده همچنین عربستان را «مسوول بسیاری از گرفتاری‌ها» از جمله جنگ در یمن دانسته و گفته است که آنها با «فرافکنی‌ها راه به جایی نخواهند برد.»
فیصل بن‌فرحان، وزیرخارجه سعودی روز یکشنبه در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گفت: «انتظار اولیه ما این است که به‌طور کامل با ما مشورت شود به نحوی که نه فقط ما بلکه دیگر دوستان منطقه‌ای ما نیز باید در جریان تحولات مذاکرات با ایران قرار گیرند.» وزیر امورخارجه عربستان اضافه کرد: «به نظرم ما شاهد پیامدهای برجام بودیم که بدون مشورت کشورهای منطقه به‌دست آمد و نتیجه‌اش بی‌اعتمادی مضاعف و غفلت از مسائل جدی منطقه که مایه نگرانی جدی هستند، شد و تاثیری واقعی بر امنیت منطقه داشته است.» پیش‌تر نیز فیصل بن‌فرحان وزیرخارجه عربستان مدعی شده بود که ریاض از گفت‌وگو بین واشنگتن و تهران حمایت میکند، ولی این ایران است که درهای گفت‌وگو را بسته است. همزمان با فیصل‌بن‌فرحان، وزیرخارجه بحرین هم مدعی شده که هرگونه اصلاحاتی در توافق هسته‌ای ایران باید شامل جنبه‌هایی باشد که نگرانی کشورهای منطقه را برانگیخته است.
توصیه به اروپا
سخنگوی وزارت‌خارجه کشورمان در ادامه نشست یک ساعته خود با رسانه‌های داخلی و خارجی در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با گفت‌وگوی اخیر ظریف و مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا و برخی از ادعاهایی که توسط برخی از کشورهای اروپایی در مورد موضوع برجام مطرح می‌شود، گفت: «موارد عدم پایبندی اتحادیه اروپا به برجام و تعهدات خود در رفع تحریم‌ها کاملا روشن و به آنها گفته شده است.» وی افزود: «دوستان ما در اروپا بدانند که آنها در ابتدا باید برادری خود را ثابت کنند، به تعهداتشان عمل کنند و بعد ادعاهای دیگری را مطرح کنند؛ لیست بلندبالایی از عدم تعهد کشورهای اروپایی به تعهداتشان در برجام وجود دارد.» سخنگوی وزارت‌خارجه تاکید کرد: «ایران گفته است که اگر همه طرف‌های مقابل به تعهداتشان عمل کنند اقدامات کاهشی که ایران در چارچوب برجام انجام داده است برگشت‌پذیر است و ایران در قبال اجرای کامل تعهدات از سوی طرف مقابل تعهدات خود را انجام می‌دهد.»
بیانیه تروئیکای اروپا درباره مصوبه مجلس
این درحالی است که سه کشور اروپایی عضو برجام که تاکنون از تعهدات برجامی خود شانه خالی کرده‌اند روز گذشته به تصمیم ایران برای نصب سه آبشار سانتریفیوژهای جدید در نطنز که براساس حقوق مصرح خود در برجام آن را اتخاذ کرده است، واکنش نشان دادند.
به گزارش «ایرنا» در این بیانیه که یک نسخه آن روز دوشنبه در تارنمای وزارت امورخارجه انگلیس قرار گرفت ادعا شده است: «ما دولت‌های فرانسه، آلمان و انگلیس بی‌وقفه تلاش کردیم تا برجام را حفظ کنیم. این توافق یک دستاورد کلیدی برای دیپلماسی چندجانبه و معماری نظام جهانی عدم اشاعه هسته‌ای است.» در ادامه این بیانیه بدون اشاره به خلف وعده‌های کشورهای اروپایی عضو برجام ادعا شده است: «اما اعلام اخیر ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اینکه تمایل دارد سه آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته در کارخانه غنی‌سازی نطنز نصب کند، مغایر برجام است.»
سه کشور یادشده همچنین نسبت به تصویب کلیات طرح اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی برای لغو تحریم‌ها نیز ابراز نگرانی کرده و عنوان کرده‌اند که اگر این طرح اجرا شود، به‌طور قابل‌توجهی برنامه هسته‌ای ایران را توسعه داده و دسترسی نظارتی آژانس را محدود میکند. آنها مدعی شده‌اند که این اقدام با برجام و تعهدات ایران ذیل این توافق ناسازگار است.
طرف‌های اروپایی در این بیانیه نوشته‌اند: «اگر ایران نسبت به حفظ فضای دیپلماسی جدی است نباید این گام‌ها را بردارد. چنین اقدامی تلاش‌های مشترک ما برای حفظ برجام و فرصت مهم برای بازگشت به دیپلماسی را برای دولت پیش رو در آمریکا به‌خطر می‌اندازد. این درحالی است که بازگشت به برجام برای ایران هم مفید خواهد بود.» ایران ۲ سال پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و تعلل طرف‌های اروپایی در عمل به تعهداتشان در این توافق، گام‌هایی را تحت نظارت آژانس برای کاهش تعهداتش آغاز کرد. بر این اساس، ایران ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸، با صدور بیانیه‌ای آخرین گام کاهش تعهدات برجامی خود را اعلام کرد که طبق آن، تهران دیگر هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده و تحقیق و توسعه) نخواهد داشت و از این پس، برنامه هسته‌ای ایران فقط براساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز طبق روال ادامه می‌یابد.
در همین حال نمایندگان مجلس شورای اسلامی هفته پیش کلیات طرح اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی برای لغو تحریم‌ها را تصویب کردند. براساس این مصوبه مجلس شورای اسلامی، سازمان انرژی اتمی موظف است در صورت عدم لغو تحریم‌ها ظرف مدت ۳ ماه عملیات نصب، تزریق گاز، غنی‌سازی و ذخیره‌سازی مواد را تا درجه غنای مناسب، با حداقل هزار عدد ماشین IR-m۲ در بخش زیرزمینی تاسیسات شهید احمدی‌روشن نطنز آغاز کند. همچنین سازمان انرژی اتمی مکلف است در همین بازه زمانی، هرگونه عملیات غنی‌سازی و تحقیق و توسعه با ماشین‌های IR-۶ را به تاسیسات شهید علی محمدی فردو منتقل کند و عملیات غنی‌سازی را با حداقل ۱۶۴ ماشین از این نوع آغاز کرده و آن را تا انتهای سال ۱۳۹۹ به هزار ماشین توسعه دهد. جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده است در صورت بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهدات برجامی از سوی دیگر طرف‌های این توافق بین‌المللی، گام‌های برداشته شده در مسیر کاهش تعهدات برجامی از سوی تهران به سرعت برگشت‌پذیر خواهد بود.
مصوبه مجلس مشروط است
خطیب‌زاده درباره مصوبه «اقدامات راهبردی برای لغو تحریم» که اخیرا در مجلس تصویب شد، توضیح داد: «هم مصوبه فعلی مجلس و هم مصوبات قبلی که در شورای‌عالی امنیت ملی برای کاهش تعهدات برجامی تدوین شده، مشروط هستند و گام‌های کاهش تعهدات ایران تا روزی است که طرف‌های مقابل به تعهدات خود بازگردند. اگر اروپا و آمریکا تعهدات خود را اجرا کند ما ذیل برجام تعهدات خود را کامل مثل همیشه انجام می‌دهیم و این توازنی است که در برجام دیده شده است.»
وی ادامه داد: «برخی گفته‌هایی شنیده می‌شود مبنی بر اینکه دولت منتخب آمریکا می‌خواهد به تعهدات برجامی آمریکا برگردد و روش قبلی خود را که مبتنی بر تروریسم اقتصادی ضدملت ایران بود متوقف کند و روش غلطی را که در پیش گرفته شده بود اصلاح کند، امیدواریم اروپایی‌ها نیز به سال‌ها عدم پایبندی خود به برجام و تعهداتشان خاتمه دهند و اگر چنین اتفاقی رخ دهد و همه طرف‌های برجام در مسیر درستی گام بردارند ایران نیز به‌عنوان یک کشور مسوول به آنچه امضا کرده است پایبند خواهد بود.»
ابزار چانه‌زنی؟!
وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا وزارت‌خارجه می‌خواهد از قانون جدید مجلس از ابزار چانه‌زنی با غرب استفاده کند، گفت: «ما احتیاجی به چانه‌زنی جدیدی نمی‌بینیم، برجام نوشته شده است و احتیاجی به چانه‌زنی جدیدی ندارد.»
حمایت از حل تنش‌ها بین دوحه و ریاض
سخنگوی وزارت‌خارجه در پاسخ به سوال دیگری در مورد نگاه ایران به حل‌وفصل اختلافات قطر با برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از جمله عربستان و تاثیر این موضوع بر روابط تهران و دوحه نیز گفت: «ما از هرگونه حل‌وفصل تنش‌ها در خلیج‌فارس استقبال می‌کنیم. وزیرخارجه کشورمان نیز روز جمعه در توییتی تاکید کردند ما در هر سطحی از حل‌وفصل بحران‌های خلیج‌فارس در چارچوب سیاست اصولی حسن همجواری استقبال می‌کنیم. ما فکر می‌کنیم مسیری که امارات و عربستان برای محاصره قطر طی کردند قلدری بوده و باید با حل‌وفصل سیاسی شرایط در خلیج‌فارس عادی شود. خطیب‌زاده تاکید کرد: «روابط ایران و قطر متاثر از عامل سوم نیست. ایران در زمان تحریم و همچنین گشایش در کنار دوستان خود در منطقه بوده و خواهد بود.»
واکنش به علاقه‌مندی ژاپن به حضور در مذاکرات هسته‌ای
سخنگوی وزارت‌خارجه همچنین در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با اخبار منتشر شده مبنی بر اینکه ژاپن نیز اعلام کرده که علاقه‌مند است در گفت‌وگوهای برجام شرکت کند و با توجه به رابطه دوستانه توکیو و تهران آیا این درخواست مورد توجه تهران قرار خواهد گرفت، گفت: «ما دوست در دنیا زیاد داریم و می‌توانیم یک کلوپ دوستان ایجاد کنیم.»
خطیب‌زاده با تاکید بر اینکه برجام چیزی مربوط به گذشته است و مذاکرات مربوط به آن در گذشته انجام شده است، گفت: «این توافق بین‌المللی موافقان و مخالفان خود را داشته و فراز و نشیب‌های خود را طی کرده است. با دقت نکات در آن لحاظ شده، مهر و موم شده و هرگونه دست زدن به آن از لحاظ شکلی و محتوایی به منزله پایان برجام است.» وی ادامه داد: «همکاری‌های ایران با ژاپن و دیگر کشورها در مجاری خود ادامه پیدا میکند. موضوع برجام موضوعی است که مربوط به رفع تحریم‌ها و عادی‌سازی پرونده هسته‌ای ایران بوده و در همین حد باقی خواهد ماند.»
منبع اصلی ناامنی در منطقه
سخنگوی وزارت‌خارجه همچنین در ارتباط با اظهارات اخیر فرمانده پنجم ناوگان دریایی آمریکا در ارتباط با مهار ایران در آب‌های بین‌المللی و نوع برخورد با ایران گفت: «در این ارتباط باید سخنگوی ستاد کل نیروهای مسلح صحبت کند. ایران همواره در آب‌های سرزمینی خود رفتار حرفه‌ای داشته است ولی آمریکایی‌ها در موارد زیادی تقریب‌های غیرحرفه‌ای به ناوگان دریایی ما داشتند. به آنها تذکرات در این زمینه داده شده و موارد ثبت شده است.» وی با انتقاد از حضور آمریکا در منطقه خلیج‌فارس که هزاران مایل از مرزهای سرزمینی‌اش فاصله دارد، گفت: «منبع اصلی ناامنی در منطقه حضور غیرمحترمانه و رفتار نظامی و جنگ‌طلبانه آمریکایی‌ها در منطقه است.»
آژانس باید پاسخگو باشد
این دیپلمات ارشد کشورمان در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به سوالی در ارتباط با اعتراض ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اینکه اطلاعات محرمانه ایران از طریق برخی از کشورهای عضو این آژانس به رسانه‌ها درز پیدا میکند، به موضوع مسوولیت آژانس در حفظ محرمانگی اسناد اشاره کرد و گفت: «این برای اولین بار نیست که اسناد به رسانه‌ها درز پیدا میکند. تمام اسنادی که به وسیله دولت‌ها در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار داده می‌شود محرمانه است و ما نه این بار بلکه چندین بار مسوولیت آژانس را در این زمینه متذکر شده‌ایم.» وی ادامه داد: «متاسف هستیم که برخی از جریان‌های داخلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌دنبال برهم زدن مسیر فنی بین ایران و آژانس هستند و آنها این اقدامات را از قبل و بعد از سفر آقای گروسی به تهران انجام داده‌اند.» خطیب‌زاده ادامه داد: «آقای گروسی و آژانس در این خصوص مسوولیت دارند و باید پاسخ دهند.»
شرایط تداوم همکاری ایران و آژانس
این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برخی می‌گویند خروج از NPT مغایر با برجام نیست و مسائلی که در این زمینه مطرح می‌شود، تاکید کرد: «جامعه ایران یک جامعه چند‌صدایی است و بسیاری از افراد در رسانه‌ها و اندیشکده‌ها صحبت‌های خود را مطرح می‌کنند ولی سیاست اصولی نظام سیاستی است که نهادهای رسمی نظام اعلام می‌کنند.» وی گفت: «ما عضو و پایبند به NPT بوده و هستیم و تا زمانی که عدم پایبندی مهم و جدی از سوی اعضا دیده نشود و تا زمانی که خطا و اشتباه راهبردی نبینیم همچنان به همکاری خود با آژانس ادامه می‌دهیم.» سخنگوی وزارت‌خارجه در همین چارچوب بار دیگر تاکید کرد: «وزارت‌خارجه به‌عنوان یک نهاد حاکمیتی مجری تصمیمات عالی نظام است و ما در این چارچوب حرکت می‌کنیم.»
