آقای دبیرکل مخالفت خود را با ماشه آمریکایی اعلام کرد
«نه» سازمان ملل به برگشت تحریم‌ها
عکس: AFP
مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا، در همین روز اعلام کرد براساس بندی از برجام موسوم به مکانیزم ماشه، اکنون تمامی تحریم‌های تعلیق شده سازمان ملل علیه ایران بازگردانده می‌شود. ۱۳ عضو از ۱۵ عضو دائمی و غیردائمی شورای امنیت سازمان ملل، پیش از این گفته بودند اقدام آمریکا برای فعال کردن مکانیزم ماشه قانونی نیست، چراکه این کشور از توافق هسته‌ای با ایران خارج شده است.
در نامه تازه آنتونیو گوترش که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده، دبیرکل سازمان ملل نوشته است که اکنون به‌نظر می‌رسد درخصوص بازگشت همه تحریم‌ها علیه ایران عدم اطمینان وجود دارد و «دبیرکل سازمان ملل نمی‌تواند این عدم قطعیت را نادیده گرفته و به روند ادامه دهد».
مقام‌های سازمان ملل متحد برای اجرای رژیم‌های تحریمی توسط شورای امنیت، پشتیبانی اداری و فنی ارائه می‌دهند و گوترش نیز وظیفه دارد کارشناسان مستقلی را برای نظارت بر اجرای تحریم‌ها تعیین کند. گوترش اما در نامه روز شنبه خود نوشته است که «در انتظار روشن شدن» وضعیت تحریم‌ها علیه ایران است و تا زمانی که این وضعیت روشن نشده «هیچ اقدامی» برای ارائه این پشتیبانی انجام نخواهد داد.
نامه ایران به سازمان ملل
همچنین در پی ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌های گذشته شورای امنیت، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت این ادعا را فاقد مبنای حقوقی، باطل، بی‌اثر و غیرقابل قبول خواند.
به گزارش خبرگزاری فارس، مجید تخت‌روانچی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل بامداد روز یکشنبه با اشاره به ادعای اخیر آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌های گذشته شورای امنیت علیه ایران از ۳۰ شهریور، این ادعا را رد و اعلام کرد در واکنش به اقدام آمریکا، نه تنها هیچ یک از اعضای این شورا صلاحیت آن کشور برای فعال کردن روند بازگشت تحریم‌های گذشته را نپذیرفتند، بلکه از طریق نامه‌های انفرادی یا مشترک به رئیس شورای امنیت، ۱۳ عضو این نهاد اعتبار حقوقی و مقبولیت نامه آمریکا را قاطعانه رد کردند. تخت‌روانچی همچنین به‌نظرات مشابهی که توسط اکثریت قاطع اعضای شورای امنیت در نشست چهارم شهریور آن ابراز شده، اشاره و اضافه کرده است که طی آن جلسه، رئیس شورای امنیت نیز در پاسخ به سوالات اعضا در این زمینه، اعلام کرد طبق مشور‌ت‌هایی که با اعضای شورا داشته و نامه‌هایی که از تعداد زیادی از آنها دریافت کرده‌ام، برای من کاملا روشن است که یک عضو موضع خاصی در این زمینه دارد و بقیه اعضا مخالف آن هستند و بنابراین، از نظر من، هیچ اجماعی در شورا وجود ندارد و رئیس شورا نیز نمی‌تواند اقدام دیگری به عمل آورد.
در این نامه، نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل ضمن اشاره به‌نظرات کتبی و شفاهی اعضای شورای امنیت، اعلام کرده است آنها با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ که طبق آن، فقط اعضای برجام حق آغاز روند بازگرداندن تحریم‌های گذشته شورای امنیت را دارند، اعلام کرده‌اند چون آمریکا دیگر عضو برجام نیست، بنابراین هیچ حقی برای توسل به روند مزبور ندارد و نامه‌اش نیز فاقد هر گونه اثر حقوقی درحال یا آینده است. در پایان این نامه که قرار است به‌عنوان سند شورای امنیت منتشر شود، نماینده جمهوری اسلامی ایران با ذکر اینکه هدف اعلام شده آمریکا از بین بردن کامل برجام بوده و راهبرد آن برای نیل به این هدف نیز ایجاد پیچیدگی حقوقی از طریق ارائه تفاسیر یک‌جانبه دلبخواهانه و استدلال‌های شبه‌حقوقی است، اضافه کرد جمهوری اسلامی ایران مطمئن است که اعضای شورای امنیت بار دیگر با تلاش آمریکا برای سوءاستفاده از شورای امنیت و تضعیف اقتدار و اعتبار آن مخالفت خواهند کرد.
آمریکا جایگاهی در برجام ندارد
همچنین محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران نیز شنبه شب در گفت‌وگویی تلویزیونی عنوان کرد: «کلیه اعضای شورای امنیت، به استثنای آمریکا و تنها یک کشور دیگر رسما اعلام کردند اقدام آمریکا را به رسمیت نمی‌شناسند. شما دو حالت دارید، یک زمان است که کشورها با آمریکا مخالفند، یک زمان است که معتقدند آمریکا جایگاهی در قضیه‌ای ندارد. الان حالت دوم را داریم و کشورها معتقدند آمریکا جایگاهی ندارد.» وزیرخارجه با بیان اینکه هم اسم ماشه و هم اسنپ بک که آمریکا استفاده می‌کند، هیچ‌کدام در قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام نیامده است، ادامه داد: «آمریکایی‌ها در ابتدا یک کلک تبلیغاتی زدند، چون مردم آمریکا و خبرنگاران و این‌گونه که ظاهرش نشان می‌دهد خود آقای پمپئو هم قطعنامه ۲۲۳۱ را نخوانده‌اند و بیشتر به صحبت‌های کری و اوباما استناد می‌کنند.» وی تاکید کرد که اسنپ بکی در قطعنامه ۲۲۳۱ وجود ندارد. رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: «این‌گونه نیست که برخی ادعا کنند اسنپ بک برای این است که یک کشور به‌رغم مخالفت بقیه، تحریم‌ها را برگرداند، الان وضعیت این است که همه اعضای شورای امنیت به استثنای خود آمریکا یا سکوت کرده‌اند یا کتبا نوشته‌اند اصلا آمریکا در این اتاق جا ندارد که صحبت کند و ما موافق یا مخالف باشیم.»
ظریف افزود: «آمریکایی‌ها خودشان می‌دانند که ادعایشان در مورد مکانیزم ماشه باطل است.» وی در ادامه با اشاره به این موضوع که چون آمریکا می‌داند اکنون دیگر ادعای آنها مبنی بر بازگشت یک‌جانبه تحریم‌ها، ذیل قطعنامه شورای امنیت نیست، افزود: «این کشور اکنون مجبور است به راه‌حل قلدری متوسل شود که همیشه از آن استفاده کرده است.»
آمریکا مسوول عواقب اقداماتش است
ظریف در ادامه گفت‌وگوی خود با شبکه دو سیما با اشاره به تهدیدات آمریکا برای اجرای قطعنامه ۱۹۲۹ اظهار کرد: «به‌نظرم اظهارات آمریکایی‌ها در این زمینه بیشتر یک نوع ژست سیاسی است و اگر آمریکایی‌ها بخواهند به ادعای این قطعنامه اقدام به بازرسی کشتی‌های ایرانی کنند، از نظر ما راهزنی دریایی است و با این اقدام برخورد می‌شود و آمریکا مسوول عواقب این موضوع است.»
نگاه ایران به انتخابات آمریکا
وزیر امورخارجه همچنین درباره نگاه ایران به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا اظهار کرد: «برخلاف اینکه ترامپ می‌گوید ایران به‌دنبال این است که کسی غیر از او رئیس‌جمهور شود واقعیت این است که برای ما فرقی نمی‌کند که چه کسی انتخاب شود و اظهاراتی که ترامپ در این زمینه مطرح می‌کند مصرف داخلی دارد. برای ما مهم نیست که چه کسی رئیس‌جمهور آتی آمریکا خواهد شد بلکه مهم برای ما رفتار مقام‌های این کشور است.» وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه ما هیچ وقت از مذاکره فرار نکرده‌ایم و البته زیر بار زورگویی نیز نرفته و نمی‌رویم، گفت: «ما بارها اعلام کرده‌ایم که از مذاکره ترسی نداریم و این طرف مقابل است که باید انتخاب کند و البته بر این موضوع نیز تاکید کرده‌ایم که زیر بار سلطه و زور نیز نمی‌رویم. ما بحث مقاومت و مذاکره را با هم داریم و زیر بار سلطه نمی‌رویم.»
بیانیه وزارت‌خارجه ایران
همزمان وزارت امورخارجه کشورمان در بیانیه‌ای در واکنش به اقدام اخیر آمریکا تاکید کرد: «آمریکا امروز درحالی به دروغ مدعی بازگشت قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت ملل متحد علیه جمهوری اسلامی ایران است که درخواست آمریکا به‌عنوان یک کشور غیرعضو در برجام برای آغاز روند احیای تحریم‌ها از اساس از سوی شورای امنیت رد شده و این روند هیچ‌گاه آغاز نشده است که امروز به سرانجام رسیده باشد.» به گزارش «ایسنا» در این بیانیه آمده است: «وزیر امورخارجه آمریکا خود نیز می‌داند که ادعایش در مورد بازگشت تحریم‌های شورای امنیت بی‌اساس، باطل و فاقد هرگونه اثرگذاری قانونی است و بنابراین به روش مالوف خود اقدام به تهدید و ارعاب کشورها به وضع تحریم‌های ملی فرامرزی علیه آنان کرده است که خود بهترین گواه اعتراف آمریکا به شکست در حرکتش در شورای امنیت است.» جمهوری اسلامی ایران در نهایت تاکید کرد که چنانچه آمریکا راسا یا با همکاری معدود دست‌نشانده‌های خود اقدامی در راستای این تهدیدات انجام دهد با واکنش جدی مواجه خواهد شد و مسوول تمامی عواقب خطرناک آن خواهد بود.
پیام تهران به واشنگتن
از سوی دیگر سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان نیز روز یکشنبه در نشست مطبوعاتی خود در مورد اظهارات اخیر پمپئو و ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌های پیشین شورای امنیت علیه ایران و با اشاره به مخالفت جهانی با اقدام آمریکا گفت: «اقدام آمریکا یک نوع گردن‌کشی و قلدری است و آنها یک اقدام جدیدی را به لیست قلدری‌های خود اضافه کردند.» این دیپلمات ارشد کشورمان افزود: «اقدامات آمریکایی‌ها یک هیاهو برای هیچ است، من فکر می‌کنم که آمریکایی‌ها درحال گذراندن تلخ‌ترین روزها و ساعت‌های تاریخ خود هستند. انتخاب آمریکا این بوده که در طرف اشتباه تاریخ بایستد.» خطیب‌زاده افزود: «پیام تهران به واشنگتن روشن است، به جامعه جهانی برگرد، به تعهدات خود عمل کن و دست از یاغی‌گری بردار، در آن صورت جامعه جهانی تو را خواهد پذیرفت.» وی با بیان اینکه امیدوارم آمریکا پیام دنیا را گرفته باشد تصریح کرد: «فضای دنیا درحال تغییر است و به‌دلیل سیاست‌های کوته‌بینانه ترامپ و شرکای آن اولین قربانی تغییر در نظام بین‌الملل آمریکا است.»
این دیپلمات کشورمان همچنین در پاسخ به سوالی در مورد اظهارات وزیرخارجه انگلیس مبنی بر اینکه برجام کامل نیست و نیازمند این است که در آن تمهیداتی ایجاد شود، گفت: «واقعیت این است که بارها پاسخ این‌گونه اظهارات داده شده است، برجام توافق‌نامه‌ای است که یک بار با مذاکره جمع‌بندی و نهایی شد، امضا شد و مهر و موم شد و هر اقدامی که بخواهد این مهر و موم را باز کند به معنای پایان برجام است. از تمام کشورها می‌خواهیم که به بدیهیات حقوق بین‌الملل و تعهدات خود پایبند باشد.»
انزوای بی‌سابقه آمریکا
از سوی دیگر حمید بعیدی‌نژاد، سفیر جمهوری اسلامی ایران در انگلیس روز یکشنبه در واکنش به ادعای اخیر آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در حساب کاربری توییترش نوشت شورای امنیت مخالفت خود را با بازگشت تحریم‌های ایران اعلام کرده و آمریکا منزوی شده است. به گزارش «ایرنا» بعیدی‌نژاد در صفحه توییتر خود نوشت: «با گذشت ۳۰ روز از درخواست اولیه آمریکا برای بازگشت ۶ قطعنامه تحریم سازمان ملل متحد علیه ایران، شورای امنیت بدون هیچ‌گونه اقدامی، مخالفت خود را با آمریکا اعلام و آن درخواست را بایگانی کرد. آمریکا با یک انزوای بی‌سابقه روبه‌رو شده و سیاست ضدبرجامی‌اش با شکست کامل روبه‌رو شده است.»
مقابله فعالانه با اقدام واشنگتن
همچنین نمایندگی ایران در اروپا در پی ادعای دولت آمریکا مبنی بر اینکه روند بازگردانی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را آغاز کرده است، در صفحه توییترش نوشت: «جامعه جهانی باید از کناره‌گیری به مقابله فعالانه در زمینه حفاظت از نظام بین‌المللی مبتنی بر قانون رو کند. کلمات به تنهایی در برابر زورگویی که اظهاراتش را با عملکردی دغل‌کارانه پشتیبانی می‌کند، کافی نیستند.» به گزارش «ایسنا» این نمایندگی افزود: «تمامی کشورها برای حفاظت از حکم کردن قانون مسوولیت دارند.»
«نه» قاطع اروپا به آمریکا
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در بیانیه‌ای مطرح کرد که آمریکا به سبب خروج از توافق هسته‌ای نمی‌تواند روند بازگردانی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را آغاز کند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پی ادعای آمریکا در بیانیه‌ای گفت: همان طور که در بیانیه روز ۲۰ اوت من و در بیانیه رئیس جلسه کمیسیون مشترک پس از جلسه روز ۱ سپتامبر ۲۰۲۰ اشاره شد، آمریکا طبق فرمان ریاست‌جمهوری این کشور در تاریخ ۸ ماه مه سال ۲۰۱۸ به‌طور یک‌جانبه به مشارکت در برجام(توافق هسته‌ای) پایان داده و پس از آن در هیچ فعالیت مرتبط با برجام شرکت نکرده است.
بورل در این راستا افزود: «یک کشور نمی‌تواند هم مشارکت‌کننده و عضو در برجام در نظر گرفته شود و هم روند بازگردانی تحریم‌های سازمان ملل را تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (سند قانونی توافق هسته‌ای) آغاز کند. بنابراین تعهدات لغو تحریم‌ها تحت برجام همچنان برقرار هستند.»
وزرای امورخارجه سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس نیز در بیانیه‌ای در واکنش به ادعای آمریکا مبنی بر اینکه تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بازگردانده شده‌اند، تاکید کردند: «آمریکا سی روز پیش به‌دنبال فعال کردن مکانیزم بازگردانی تحریم‌ها(اسنپ بک) بود که به مشارکت‌کنندگان توافق هسته‌ای اجازه می‌دهد اعمال دوباره تحریم‌های چندجانبه علیه ایران را که در سال ۲۰۱۵ طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت لغو شده بودند، مطالبه کنند.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «فرانسه، آلمان و انگلیس به‌خاطر دارند که آمریکا در ۸ ماه مه سال ۲۰۱۸ با خروج از این توافق، به مشارکت در آن پایان داد پس بنا بر این اظهاریه دریافت‌شده از سوی آمریکا که به اعضای شورای امنیت داده شده و گفته شده براساس پاراگراف ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است، از تاثیر قانونی برخوردار نیست. از این رو، هر تصمیم یا اقدامی که براساس این روند یا نتیجه آن در پیش گرفته شود نیز وجاهت قانونی نخواهد داشت.» این سه کشور علاوه بر این بیان کردند: «هدف ما حفظ اختیار و تمامیت شورای امنیت سازمان ملل است. تروئیکای اروپا (آلمان، فرانسه و انگلیس) کاملا به اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که سند قانونی توافق هسته‌ای است، پایبند هستند. ما برای حفظ توافق هسته‌ای به‌طور خستگی‌ناپذیری فعالیت کرده‌ایم و به این کار ادامه خواهیم داد.» همچنین سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان روز جمعه در نامه‌ای به شورای امنیت، هرگونه تصمیم یا اقدام در راستای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را فاقد «اثر قانونی» توصیف و تاکید کردند که «تعلیق» تحریم‌ها علیه ایران در چارچوب توافق هسته‌ای بعد از ۲۰ سپتامبر ادامه خواهد یافت. سفارت انگلیس در تهران نیز با اشاره به بیانیه تروئیکای اروپا در انتقاد از ادعای آمریکا درباره آغاز روند بازگردانی تحریم‌ها علیه ایران، بر پایبندی این سه کشور به برجام تاکید کرد. همزمان به‌رغم ادعای آمریکا مبنی بر بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، نیکولاس دو ریویری، نمایندگی فرانسه در سازمان ملل با اعلام پایبندی تروئیکای اروپا به برجام تاکید کرد که امروز، همچنان لغو تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران ادامه دارد و ایران نیز هنوز به تعهداتش پایبند است.
نمایش موفقیت‌آمیز نبود
وزارت امورخارجه روسیه نیز در بیانیه‌ای به ادعای آمریکا مبنی بر بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران واکنش نشان داده و آن را صرفا اجرای یک نمایش دانست. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، وزارت امورخارجه روسیه در پی ادعای اخیر آمریکا در بیانیه‌ای تاکید کرد: «آمریکا با گمانه‌زنی برای اجرای روند از سرگیری قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران که پس از انعقاد برجام در سال ۲۰۱۵ لغو شده بودند، جامعه جهانی را به سمت گمراهی می‌کشاند.» وزارت‌خارجه روسیه در ادامه گفت: «شورای امنیت سازمان ملل اقداماتی را که منجر به از سرگیری تحریم‌های پیشین علیه ایران می‌شود، نپذیرفت. کاری که واشنگتن انجام می‌دهد، چیزی بیشتر از اجرای یک نمایش نیست. آنها صحنه‌پردازی می‌کنند تا سیاست خود یعنی «فشار حداکثری بر ایران» را به شورای امنیت بقبولانند و این سازمان معتبر را به ابزار دست خود تبدیل کنند. اجرای این نمایش موفقیت‌آمیز نبود.»
