نگرانی مشترک اسرائیل و عربستان از پیروزی بایدن
جو بایدن، نامزد حزب دموکرات و رقیب انتخاباتی دونالد ترامپ، در زمان حصول برجام، معاون باراک اوباما بود و این توافق را بارها ستایش کرده است. بایدن در بخشی از برنامه‌های انتخاباتی خود به توافق هسته‌ای ایران پرداخته و گفته است: «در صورتی که ایران به پایبندی به برجام بازگردد او هم آمریکا را مجددا به این توافق بازخواهد گرداند، اما توافق را تقویت کرده و برخی مفاد آن را تمدید خواهد کرد.»
در پیش‌نویس ۸۰ صفحه‌ای حزب دموکرات که بخشی از آن شامل بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران است آمده: دموکرات‌ها از مسیر دولت ترامپ برای «جنگ با ایران» برمی‌گردند و به دیپلماسی هسته‌ای، کاهش تنش و گفت‌وگوی منطقه‌ای اولویت می‌دهند.
انتشار طرح پیشنهادی حزب دموکرات و اظهارات بایدن، نگرانی اسرائیل و عربستان را به‌دنبال داشته است به‌خصوص که مقامات اسرائیلی و سعودی نقش تاثیرگذاری در خروج ترامپ از برجام ایفا کرده بودند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل از مشوقان اصلی ترامپ برای خروج از برجام و افزایش تحریم‌ها علیه ایران بوده است. نتانیاهو بارها اذعان کرده که وی مسوول تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای بوده است. ران درمر، سفیر اسرائیل در واشنگتن نیز در اجلاس سال ۲۰۱۹ لابی آیپک گفته بود تقاضا برای پیوستن مجدد آمریکا به برجام از نظر اسرائیل غیرقابل پذیرش است.
عربستان سعودی نیز نقش مهمی در تصمیم ترامپ برای خروج آمریکا از برجام داشته که این نقش بیش از همه توسط لابی ساپراک ایفا شده است. ریاض با هدف مقابله با پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای، اتحاد با تل‌آویو را در دستور کار خود قرار داده بود. ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺳﻌﻮدی و اسرائیلی به منظور ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﯾﺮان به توافق هسته‌ای، پنج ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ برگزار کرده بودند. یکی از مهم‌ترین این جلسات دیدار دوری ﮔﻮﻟﺪ، مدﯾﺮﮐﻞ وزارتﺧﺎرﺟﻪ اسرائیل با اﻧﻮر ﻋﺸﻘﯽ ژﻧﺮال ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ. عربستان همچنین نقش موثری در انتصاب سیاست‌گذاران سابق همچون سناتور نورم کولمن جهت محدودسازی توان هسته‌ای ایران داشته است. تل‌آویو و ریاض همچنین نخستین بازیگرانی بودند که از تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از برجام و از سرگیری تحریم‌ها علیه ایران استقبال کردند. از همین‌رو اسرائیل و عربستان از پیروزی بایدن در انتخاب ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده و بازگشت احتمالی آمریکا به برجام به‌شدت نگران هستند. این هراس و نگرانی در رسانه‌های رسمی آنها به خوبی آشکار است. دیوید روتکوف، یادداشت‌نویس هاآرتص در مقاله‌ای می‌نویسد: «شاید از همان اولین روزهای خروج ترامپ از کاخ سفید شاهد ضعیف شدن و در نهایت نابودی سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه ایران و تلاش برای بازگشت به برجام باشیم که چندان موردپسند اسرائیلی‌ها نخواهد بود.» منشه امیر، سردبیر رادیو پیام اسرائیل نیز معتقد است که اگر بایدن پیروز انتخابات ۲۰۲۰ شود و برنامه دموکرات‌ها برای بازگشت به برجام عملی شود این امر در راستای منافع تهران خواهد بود. محمد الساعد، نویسنده سعودی در یادداشتی با عنوان «فردای پس از پیروزی بایدن» که در روزنامه عکاظ منتشر شد، به احتمال پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری پرداخته که از نگرانی سعودی‌ها درخصوص شکست ترامپ در انتخابات حکایت دارد. الساعد، مدعی شده است که بیش از همه ایران از پیروزی بایدن خوشحال خواهد شد. العربیه نیز در گزارشی با عنوان «چشمک زدن بایدن به ایران» نگرانی خود را از به قدرت رسیدن بایدن نشان داده است. در این گزارش آمده است: «بایدن، نامزد حزب دموکرات از طریق تونی بلینکن، مشاور سیاست خارجی خود این سیگنال را به ایران داده که اگر ایران مانند گذشته عمل کند، دولت آینده وی به برجام بازخواهد گشت.»
درواقع یکی از دلایل عمده هراس مقامات اسرائیلی و سعودی از پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری، نگرانی از بازگشت آمریکا به برجام است به خصوص که بایدن در دوران تصدی سمت خود به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور، در تصویب توافق هسته‌ای ایران در کنگره نقش فعالی ایفا کرده بود. اسرائیلی‌ها و سعودی‌ها معتقدند که اگر ترامپ مجددا در انتخابات پیروز شود، به رویکرد فشار حداکثری خود علیه تهران ادامه خواهد داد و تشدید تنش‌ها بین ایران و آمریکا ادامه خواهد داشت زیرا یکی از طرح‌های ترامپ در خاورمیانه به زانو درآوردن ایران بوده است. ترامپ برخلاف دولت اوباما با چینش کابینه ضدایرانی، کمپین فشار حداکثری را با سرسختی بسیاری دنبال کرده و برای منزوی و تسلیم کردن تهران از هیچ تلاش و اقدامی دریغ نکرده است. ترامپ طی دوره چهارساله خود چهار اقدام را علیه ایران اتخاذ کرد. خروج از توافق هسته‌ای؛ محاصره و تحریم شدید اقتصادی؛ قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست تروریسم و ترور شهید سردار قاسم سلیمانی. از آنجا که برنامه ترامپ برای به زانو درآوردن ایران در دوره نخست با شکست مواجه شد و تهران حاضر نشد تحت فشار با دولت ترامپ مذاکره کند در صورت پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات و پیروی از الگوی دوره نخست، فشار اقتصادی شدیدتری را بر ایران و متحدان تهران وارد خواهد کرد. اما مقامات اسرائیلی و سعودی به قدرت رسیدن بایدن را به معنای بازگشت آمریکا به برجام، رفع تحریم‌ها و کاهش فشارها علیه تهران قلمداد می‌کنند که برآیند آن شکوفایی اقتصاد ایران و قدرتمندتر شدن محور مقاومت خواهد بود. به بیان دیگر تل‌آویو و ریاض، دونالد ترامپ را به‌دلیل تقابل با دشمن خارجی خود یعنی جمهوری اسلامی ایران متحدی ارزشمند در کاخ سفید می‌دانند.
به‌خصوص که بایدن بارها از سیاست‌های رقیب انتخاباتی خود درخصوص عربستان و اسرائیل انتقاد کرده و گفته است که سیاست جدیدی را اتخاذ خواهد کرد. بایدن، ضمن انتقاد از سیاست خارجی ترامپ در ارتباط با عربستان و اعطای چک سفید به دولتمردان این کشور، طی بیانیه‌ای خواستار تجدیدنظر و ارزیابی مجدد سیاست خارجی آمریکا در قبال ریاض شده است. بایدن همچنین متعهد شده است که در صورت پیروزی در انتخابات در سیاست خارجی آمریکا در قبال عربستان تجدیدنظر کرده و این سیاست را براساس ارزش‌ها و اولویت‌های آمریکا تنظیم خواهد کرد. مقامات اسرائیلی نیز از پیروزی بایدن در انتخابات و گسست در روابط استراتژیک ریاض- واشنگتن هراس دارند؛ زیرا تل‌آویو تضعیف روابط ریاض- واشنگتن را پیروزی ایران و محور مقاومت می‌داند. مقامات اسرائیلی همچنین از بهبودی روابط ریاض- تهران در صورت شکست ترامپ در انتخابات نگران هستند؛ زیرا معتقدند که هرگونه تحول در روابط عربستان و ایران بر منافع تل‌آویو و وضعیت امنیتی‌اش تاثیر مستقیم خواهد گذاشت و تل‌آویو را به بازنگری در راهبرد منطقه‌ای خود وا می‌دارد؛ زیرا این راهبرد تاکنون براساس تعریف ایران به‌عنوان دشمن مشترک عربستان و اسرائیل تنظیم شده است.
در همین راستا یوئل گازانسکی مدیر سابق شاخه پژوهش در موساد معتقد است: «در صورت کاهش تنش میان تهران و ریاض اسرائیل مجبور می‌شود به تنهایی بار رویارویی با ایران را بر دوش بکشد و برای همین اسرائیل باید روند ارتباطات ایران و عربستان را به دقت زیرنظر داشته باشد تا دربرابر تحولاتی که منافع حیاتی اسرائیل را در معرض خطر قرار می‌دهد غافلگیر نشود.» نگرانی مشترک اسرائیل و عربستان از بازگشت آمریکا به برجام و رفع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران درحالی است که روی کار آمدن بایدن به معنای پایان تحریم‌ها و فشارها نخواهد بود. درواقع حتی اگر بایدن پیروز انتخابات شود با سرعت به توافق هسته‌ای باز نخواهد گشت و شرایطی را لحاظ خواهد کرد. با این حال پیروزی بایدن می‌تواند فرصت‌هایی را برای جمهوری اسلامی ایران به‌دنبال داشته باشد تا با دولت متعادل‌تر و منطقی‌تر از کابینه ضدایرانی ترامپ، با رفع برخی اختلافات ناشی از تفاوت در ادراکات و سوءبرداشت‌ها، باب جدیدی از روابط کمتر تنش‌زا بین دو کشور رقم بخورد.
