بازگشت آمریکا به برجام در پرتو مانیفست حزب دموکرات
بر این مبنا، آمریکای بایدن بازگشت به برجام را منوط به برخی تعهدات بیشتر از طرف ایران خواهد کرد. اخیرا، حزب دموکرات مانیفست خود را برای انتخابات ریاستجمهوری پیش رو منتشر کرد که یکی از نکات مهم آن نقد سیاست خروج از برجام و تاکید بر بازگشت دوباره به آن بود. حال سوال اساسی این است که چرا حزب دموکرات وعده بازگشت به برجام داده و چرا باید باور کرد که بایدن به برجام باز میگردد. در پاسخ میتوان به دلایل زیر توجه کرد:
اول اینکه برجام یکی از میراثهای جو بایدن در مقام معاون اوباما و یکی از دستاوردهای حزب دموکرات است که پشت پا زدن به آن بیش از هرچیز اعتبار حزب دموکرات را در مقابل حزب رقیب به خطر میاندازد. اینکه حزب دموکرات در مقطعی توافقی را امضا کند و چند سال بعد آن را رد کند به این معنی است که آنها پذیرفتهاند که از ابتدا اشتباه کردهاند.
دوم اینکه، اگر جو بایدن بازگشت به برجام را منوط به امضای توافق جدید بداند، از قبل اعتبار و قابل اعتماد بودن خود برای امضای توافق جدید و گفتوگوهای جدید را زیر سوال برده است. فردی که نمیتواند توافق گذشته خود را بپذیرد نمیتواند انتظار جلب اعتماد طرف مقابل را برای گفتوگوهای جدید داشته باشد.
سوم اینکه، رد کردن برجام و تاکید بر ایجاد یک توافق جدید برای همیشه مسیر گفتوگو و دیپلماسی را از بین میبرد و دولت آمریکا ناگزیر میشود به دنبال گزینههای دیگر مانند گزینه نظامی باشد که بایدن از آن اجتناب میکند. بهعبارت دیگر وقتی دولت آمریکا به توافقهای پیشین پایبند نباشد سخت است بتواند به توافق جدیدی دست یابد که در این صورت مسیر گفتوگو دشوار میشود.
چهارم اینکه، همانگونه که مانیفست حزب دموکرات برجام را آغاز دیپلماسی میدانست و نه پایان آن به نظر میرسد که دولت احتمالی بایدن در صورتی شانس مذاکره با ایران را در سایر حوزهها بالا میداند که به برجام باز گردد و آغازی دوباره برای یک مسیر طولانی بسازد.
پنجم اینکه، رویکرد ترامپ مبنی بر خروج از برجام و تاکید بر امضای یک توافق جامع تاکنون نه تنها موفق نشده بلکه در مقاطعی دو کشور را به سمت خصومت شکننده سوق داده است. بسیار بعید به نظر میرسد که بایدن رویکردی در پیش بگیرد که ترامپ در چهار سال گذشته با اتخاذ آن رویکرد، موفقیتی نداشته است.
ششم اینکه، تیم بایدن نیز با توجه به مقاومت ایران در مقابل خواست ترامپ برای پذیرش توافق جدید، این درس را گرفتهاند که بسیار دشوار است که بدون بازگشت به برجام از ایران انتظار توافق جدید را داشت.
هفتم اینکه، کشورهای اروپایی و روسیه و چین نیز بهرغم درخواستهای مکرر دولت ترامپ در سالهای اخیر برای کنار گذاشتن برجام، به آن پایبند ماندهاند. این به آن معنی است که اگر بایدن بهدنبال احیای چندجانبه گرایی در سیاست خارجی آمریکا و نزدیک شدن دوباره به کشورهای اروپایی است، از طرف متحدین خود نیز برای برگشت دوباره به برجام تحت فشار است.
هشتم اینکه، بایدن نگرانی بابت از بین رفتن تحریمها ندارد. زیرا هرچند آمریکای ترامپ نشان داد که این کشور قادر است تحریمهای اعمالی علیه ایران را به صورت یکجانبه برگرداند اما بایدن نیز قادر است در صورت نیاز و با همراهی متحدین خود در کمترین زمان ممکن تحریمها را علیه ایران برگرداند. به نظر میرسد مقامات ایران به این نتیجه رسیدهاند که آمریکا چه به صورت یکجانبه و چه چندجانبه قادر به تحریم است.
در پایان باید گفت برگشت آمریکا به برجام در صورت پیروزی بایدن حتمی به نظر میرسد، هرچند دیگر حوزههای اختلاف باقی خواهد ماند و تحریم همچنان یکی از ابزارهای فشار آمریکا برای تغییر سیاستهای ایران در سایر حوزهها به قوت خود باقی است.