«دنیای اقتصاد» ویژگی‌های مجلس جدید را بررسی کرد
روز آغاز مجلس یازدهم
ویژگی‌های مجلس یازدهم در نقطه شروع
این دوره از مجلس با چند ویژگی انحصاری کار خود را شروع می‌کند؛ ازجمله سرمایه اجتماعی ۵/ ۴۲ درصدی که نسبت به ادوار دیگر مجلس همچون مجلس دهم که مشارکت حدود ۶۲ درصدی را به ثبت رسانده بود، مشارکت کمی به حساب می‌آید. این نخستین و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این دوره از پارلمان است.
از سوی دیگر، نمایندگان مجلس یازدهم در حالی بر کرسی‌های سبز رنگ پارلمان جای می‌گیرند که شیوع ویروس کرونا بر شروع این دوره از پارلمان سایه انداخته و مراسم افتتاح آن، با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی صورت می‌گیرد. به این ترتیب دومین ویژگی این مجلس به نحوه برگزاری مراسم افتتاحیه آن باز می‌گردد که برخلاف آیین گشایش ادوار گذشته، با مدعوین محدود و تعداد اندکی از خبرنگاران و البته گرفتن تست‌های تشخیصی مربوط به ویروس کرونا از منتخبان جدید برگزار می‌شود.
هیات‌رئیسه سنی
ازسوی دیگر و به سیاق سابق، مدیریت مجلس تا انتخاب هیات‌رئیسه نخستین سال کاری این دوره از پارلمان بر عهده هیات‌رئیس سنی خواهد بود. سن اعضای این هیات‌رئیسه نشان می‌دهد که میانگین سنی این هیات، ۵۱ سال است و تفاوت چندانی از این منظر با مجلس دهم ندارد. این رقم در هیات‌رئیسه سنی مجلس قبل، ۵۰ سال بود. یکی از نکات جالب آن است که میانگین سنی ادوار مجلس از دوره اول تا دوره یازدهم رشد داشته است. در حالی که این میانگین در اولین دوره مجلس که ۷ خرداد ۱۳۵۹ آغاز به کار کرد ۸/ ۳۹ سال بوده و پنج نماینده ۲۵ ساله در این مجلس حضور داشتند، هیچ دوره دیگری این رقم یا کمتر از آن برای میانگین سنی نمایندگان به ثبت نرسید تا جایی که در سه دوره اخیر مجلس، یعنی مجلس نهم، دهم و یازدهم این رقم به ۵۰ سال و بالاتر از آن رسید.
با این همه گرچه تفاوت مجلس یازدهم با دوره قبل (دهم)، از لحاظ این ویژگی قابل توجه نیست اما حضور یک مدعی ریاست پارلمان در جایگاه نایب رئیس سنی مجلس جالب توجه است. سیدرضا تقوی منتخب تهران، به‌عنوان مسن‌ترین منتخب، رئیس سنی مجلس یازدهم است و نام سید مصطفی میرسلیم از اعضای موتلفه به‌عنوان نایب رئیس سنی ثبت شده است؛ او که از همان زمان که نتیجه انتخابات دوم اسفندماه رسما اعلام شد، خود را به‌عنوان یکی از نامزدهای ریاست پارلمان معرفی کرده بود و دو هفته دیگر، ۷۳ ساله می‌شود. گرچه قرار است در جلسه عصر امروز فراکسیون موقت نیروهای انقلاب تکلیف همگرایی نامزدهای ریاست مجلس مشخص شود، اما میرسلیم تا زمان تدوین این گزارش رسما از نامزدی ریاست مجلس انصراف نداده و درحالی که از نظر سنی، دومین نماینده مسن مجلس یازدهم است، قصد دارد در ۷۳ سالگی شانس خود را برای تکیه زدن بر کرسی ریاست امتحان کند. علاوه‌بر او و سیدرضا تقوی، روح الله نجابت منتخب مردم شیراز با ۳۰ سال سن و محسن فتحی منتخب مردم کردستان به‌عنوان جوان‌ترین منتخبان در هیات رئیسه سنی مجلس حضور دارند و دبیران این هیات خواهند بود.
نخستین مجلس بدون هیات‌رئیسه موقت
یکی دیگر از ویژگی‌های مجلس یازدهم، نداشتن هیات‌رئیسه موقت است؛ موضوعی که در مجلس دهم رقم خورد و نمایندگان دوره قبل، با اصلاح بخشی از آیین‌نامه داخلی مجلس، تشکیل هیات‌رئیسه موقت که کار را از هیات‌رئیسه سنی تحویل می‌گرفت، حذف کردند.
به این ترتیب، مجلس یازدهم اولین دور از مجلس است که هیات‌رئیسه سنی مسوول برگزار کردن انتخابات هیات‌رئیسه دائم (سال نخست فعالیت پارلمان) است. تا پیش از اصلاح این بخش از قانون آیین‌نامه داخلی مجلس که در سال ۹۷ صورت گرفت، روند انتخاب اولین هیات‌رئیسه مجلس به این صورت بود که ابتدا هیات‌رئیسه سنی در جایگاه قرار می‌گرفت و بعد از آن، انتخابات هیات‌رئیسه موقت برگزار می‌شد و این هیات‌رئیسه اداره جلسات پارلمان را تا بعد از بررسی اعتبارنامه نمایندگان برعهده داشت. هنگامی که اعتبارنامه‌ها تایید می‌شد، انتخابات هیات‌رئیسه دائم (یکساله) مجلس نیز برگزار می‌شد.
با اصلاح ماده۱۱ آیین‌نامه داخلی مجلس که به تشریح وظایف هیات‌رئیسه سنی می‌پردازد، اداره جلسه افتتاحیه و جلسات بعدی تا زمان انتخاب هیات‌رئیسه، انجام مراسم تحلیف، قرعه‌کشی برای تعیین اعضای شعب، توزیع اعتبارنامه‌ها بین شعب، برگزاری انتخابات هیات‌رئیسه دائم و تمشیت امور اداری مجلس تا زمان انتخاب هیات‌رئیسه ازجمله وظایف هیات‌رئیسه سنی است. بر این اساس در مجلس جدید، تا زمانی که رئیس سال اول فعالیت مجلس انتخاب شود، سیدرضا تقوی رئیس سنّی مجلس است و ریاست جلسات بر عهده او خواهد بود.
سودای ریاست
از سوی دیگر، جدال‌های درون جریانی اصولگرایان بر سر کرسی ریاست یکی دیگر از ویژگی‌های این دوره از پارلمان است. به‌طور مشخص در مجلس دهم، به دلیل حضور اصولگرایان و اصلاح‌طلبان، رقابت‌ها بر سر کرسی ریاست میان این دو جریان سیاسی بود، اما امروز به دلیل غیبت جریان اصلاح‌طلب در انتخابات و راه یافتن تعداد اندکی از نمایندگان منسوب به این جریان در مجلس یازدهم، رقابت بر سر این کرسی مهم و اثرگذار به درون جریان اصولگرا انتقال یافته است؛ رقابتی که طی سه ماه اخیر هر روز بیشتر شد تا جایی که شاهد رویارویی محمدباقر قالیباف از یکسو و حمیدرضا حاجی‌بابایی از سوی دیگر هستیم و این رویارویی نشان می‌دهد مدیران و وزیران احمدی‌نژاد که در جریان ائتلاف انتخاباتی اصولگرایان، نه خود خواستند در این ائتلاف باشند و نه پایه‌گذاران ائتلاف علاقه‌ای به حضور آنان داشتند، در این بزنگاه نیز قصد همگرایی با سایر اصولگرایان را ندارند. البته احمدی‌نژادی‌ها تنها نیستند و میرسلیم هم از موتلفه به آنان پیوسته و در قالب مکانیزم استمزاج به آنان متعهد شد که در صورت نداشتن رای و اقبال برای ریاست، به نفع یکی از نامزدها کناره‌گیری کند. هرچند این اتفاق هنوز رسما رخ نداده و حاجی‌بابایی- به‌عنوان نامزد رای آور- حالا نامزد اصلی گروه مدیران و وزیران احمدی‌نژاد است، اما برخی اظهارنظرها از سوی اعضای جبهه پایداری علیه قالیباف، نشان می‌دهد که این گروه نیز احتمالا در دقایق نود در جرگه حامیان حاجی‌بابایی قرار گیرند. البته این موضوع تنها یک احتمال است و امکان دارد در روند رایزنی‌ها، اتفاقات دیگری رقم بخورد. با این حال علاوه‌بر قالیباف، حاجی‌بابایی و میرسلیم نام فریدون عباسی هم به‌عنوان نامزدهای ریاست مطرح است.
جدال‌ها بر سر کرسی ریاست گرچه بسیار عیان است، تلاش‌ها برای کسب این کرسی تا آنجاست که محمدباقر قالیباف چندماهی است برای رسیدن به این رویای دیرینه‌اش، سفرهای استانی ترتیب داده اما دیروز حاجی‌بابایی در پیامی توییتری از حامیانش خواست در زمینه انتخاب رئیس مجلس از توهین به افراد دیگر بپرهیزند. او نوشت: «راضی نیستم به کسی توهین شود. ما باید شایستگی‌های خود را بیان کنیم.» ازسوی دیگر، علی نیکزاد که پیش از این نامزد ریاست مجلس بود و به همراه شمس‌الدین حسینی در مکانیزم استمزاج به نفع حاجی‌بابایی عطای ریاست سال اول مجلس را به لقایش بخشیدند، حالا قصد دارد که در میدانی دیگر وارد رقابت شود؛ او گفته است که نامزد کرسی نایب رئیسی مجلس می‌شود.
نیکزاد البته ظاهرا از مکانیزم استمزاج راضی نیست، اما در عین حال به آن تن داده است. گواه این مدعا اظهارات او در جلسه هم‌اندیشی تراز انقلاب اسلامی است که صبح سه‌شنبه برگزار شد؛ جلسه‌ای که حامیان حاجی‌بابایی در آن حضور داشتند. به گزارش «ایرنا» نیکزاد در این جلسه گفت: «تکلیف انقلابی همه این بود که یکی شویم، بر همین اساس نامزد نایب رئیسی مجلس شدم اما استمزاج را درست نمی‌دانم. آن را پذیرفتم و زیر آن نخواهم زد.»
با این همه ائتلاف شورای انقلاب تلاش می‌کند که میان دو نامزد اصلی ریاست یعنی قالیباف و حاجی‌بابایی هم یک نفر را به نفع دیگری اقناع کند. آخرین تلاش‌های این گروه در قالب فراکسیون موقتی به همین نام قرار است عصر امروز چهارشنبه صورت گیرد؛ تلاش‌هایی که معلوم نیست هدف مورد نظر را محقق کند.
