یک کارشناس ارشد مسائل عربستان تحلیل کرد
رابطه ایران و عربستان در عصر ترامپ
شاهی افزود: «شاید تا چند سال پیش فارغ از ملاحظات روابط ایران و آمریکا، تهران و ریاض می‌توانستند به توافقات کلی و موردی با یکدیگر دست یابند اما طی دو سال گذشته، بدون توجه جدی به ملاحظات دولت ترامپ، محمد بن‌سلمان نمی‌تواند وارد مذاکرات معنادار و جدی با تهران شود هر چند در ماجرای پس از ترور سردار سلیمانی، ما شاهد یک برخورد محافظه‌کارانه از سوی عربستان بودیم که درصدد کاهش تنش میان ایران و آمریکا بودند.» او درباره آینده روابط عربستان با آمریکا هم یادآور شد: «آینده روابط ریاض و واشنگتن به میزان بسیار زیادی به نتایج انتخابات آتی ریاست جمهوری بستگی دارد. تا شب آخر هم نمی‌توان با قطعیت درباره نتایج انتخابات پیش‌بینی کرد، زیرا مولفه‌های زیادی وجود دارد که هم به سود ترامپ و هم به ضرر اوست ولی عربستان سعودی تمام تخم مرغ‌های خود را در سبد پیروزی ترامپ در انتخابات گذاشته است.» این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه سیاستمداران و شخصیت‌های با نفوذ حزب دموکرات از نوع روابط دولت ترامپ با عربستان راضی نیستند، عنوان کرد: «در صورتی که دموکرات‌ها پیروز انتخابات شوند، تغییرات کمی و کیفی زیادی را در نوع روابط واشنگتن و ریاض شاهد خواهیم بود. البته این به معنای چرخش ۱۸۰ درجه و تغییر سیاست‌های آمریکا علیه عربستان نیست.»
شاهی در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو تاکید کرد: «نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، فعل و انفعالات در روابط عربستان با ایران و امارات و سرانجام جنگ یمن از جمله مسائلی هستند که می‌تواند محمد بن‌سلمان را به چالش بکشد و تا زمانی که او به‌صورت رسمی بر تخت پادشاهی بنشیند و گذار جانشینی به پایان نرسد، این چالش‌ها می‌تواند وضعیت محمد بن‌سلمان را متزلزل کند.»
او با بیان اینکه هرچند بسیاری معتقدند محمد بن‌سلمان از سال ۲۰۱۶ به‌صورت دوفاکتو زمامدار اصلی قدرت در عربستان است اما تا زمان رسمی شدن پادشاهی این نگرانی از سوی او وجود دارد، ابراز کرد: «اگر فرآیند تمرکز قدرت به این شدت ادامه یابد، مولفه‌های قدرت و هنجارهای خاندان سلطنتی که از زمان عبدالعزیز حاکم بود به چالش کشیده شده و نادیده گرفته شود، پایگاه اجتماعی محمد بن‌سلمان در خاندان سلطنتی تخریب و روابط او با روحانیون وهابی تخریب شود، امکان بروز چالش‌های جدید و احتمال بروز کودتا وجود دارد.» شاهی با بیان اینکه در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما که روابط دو کشور به سردترین شکل ممکن رسید، آمریکا تعهدات خود را نسبت به عربستان به شکلی ایفا می‌کرد، گفت: «من فکر می‌کنم امتیازاتی که عربستان از آمریکا در دوران ترامپ گرفته یا امتیازاتی را که داده، بی‌سابقه است و قابل قیاس با دوران ریاست جمهوری اوباما و حتی جرج بوش هم نیست بنابراین با توجه به مواضع و جهان‌بینی خاورمیانه‌ای دموکرات‌ها، در صورت پیروزی آنها ما شاهد تغییرات جدی کیفی و کمی در روابط آمریکا با عربستان خواهیم بود به ویژه اگر سندرز رئیس‌جمهور آمریکا شود.»
این تحلیلگر مسائل عربستان با اشاره به تحولات اخیر عربستان و دستگیری تعدادی از شاهزادگان سعودی به دستور محمد بن‌سلمان گفت: «از سال ۲۰۱۷ میلادی که محمد بن‌سلمان زمام امور را برعهده گرفت، ما شاهد سیاست‌ها و اقدامات مشابهی از سوی دولت و ولیعهد سعودی برای تمرکز بیشتر قدرت حول محور او بوده‌ایم.» او ادامه داد: «در آن سال، حدود ۳۰۰ شاهزاده و شخصیت مهم عربستان دستگیر و در هتلی در ریاض در حصر قرار گرفتند و برای همیشه از مدیریت امور دولتی به حاشیه رفتند.» این تحلیلگر مسائل عربستان با تاکید بر اینکه تحولات اخیر عربستان نشان‌دهنده آن است که فرآیند تمرکز قدرت در این کشور وارد مرحله جدیدی شده است، اظهار کرد: «فارغ از محمد بن‌نایف که برای مدتی ولیعهدی عربستان را برعهده داشت، احمد بن‌عبدالعزیز برادر تنی ملک سلمان پادشاه نیز در میان دستگیرشدگان حضور دارد.» شاهی با اشاره به سابقه خانوادگی احمد بن‌عبدالعزیز تصریح کرد: «دستگیری احمد بن‌عبدالعزیز تصمیم آسانی برای محمد بن‌سلمان نبوده و تبعات زیادی برای ولیعهد سعودی به همراه دارد چراکه احمد به همراه برادرش سلمان، تنها بازماندگان از ریشه سدیری‌ها هستند.» او با بیان اینکه گمانه‌زنی‌های زیادی درباره بازداشت احمد بن‌عبدالعزیز و محمد بن‌نایف وجود دارد اما به‌دلیل عدم شفافیت، علت واقعی آن چندان واضح نیست، تاکید کرد: «اهمیت احمد بن‌عبدالعزیز علاوه بر برادر تنی بودن او با ملک سلمان از آنجا نشات می‌گیردکه طی سه سال گذشته از سوی منتقدان، به‌عنوان آلترناتیو محمد بن‌سلمان مطرح بوده است. منتقدان محمد بن‌سلمان طی دو، سه سال گذشته در کارزارهای توییتری از احمد بن‌عبدالعزیز حمایت‌های زیادی کرده و به نوعی با او بیعت کرده‌اند.» رئیس مرکز مطالعات اسلام سیاسی دانشگاه بردفورد افزود: «شاید دستگیری احمد بن‌عبدالعزیز و محمد بن‌نایف به این دلیل بوده است محمد بن‌سلمان فکر می‌کرده است این دو نفر به‌دنبال کودتا علیه وی بوده‌اند.» او با اشاره به اظهارات جنجالی احمد بن‌عبدالعزیز در سال ۲۰۱۸ بیان کرد: «احمد بن‌عبدالعزیز در سال ۲۰۱۸ به لندن سفر کرده بود. در مقابل هتل اقامت او، تجمعی علیه سیاست‌های عربستان علیه یمن برگزار شد که احمد بن‌عبدالعزیز در سخنانی خطاب به تظاهرات‌کنندگان گفته بود این جنگ متوجه خاندان سلطنتی نیست و خشم افکارعمومی باید متوجه ملک سلمان و پسرش محمد باشد. البته بعدا او صحبت‌های خود را تکذیب کرد و گفت برداشت غلطی از صحبت‌هایش شده است.» این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه احمد بن‌عبدالعزیز برای بسیاری از منتقدان محمد بن‌سلمان، آلترناتیو سلطنت محسوب می‌شود، یادآور شد: «با توجه به پیچیدگی‌ها و اعتبار سیاسی احمد بن‌عبدالعزیز، دستگیری او دلیل جدی از سوی محمد بن‌سلمان دارد و من فکر می‌کنم ولیعهد سعودی این احتمال را می‌داده که عمو و عموزاده‌اش، درصدد کودتایی علیه او بوده‌اند یا اخباری به نهادهای امنیتی عربستان رسیده که موجب ترس محمد بن‌سلمان شده است.» شاهی در پاسخ به این سوال که بحران جانشینی در عربستان سعودی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، عنوان کرد: «تا زمانی که ملک سلمان زنده است، بحران جانشینی همچنان ادامه خواهد داشت. البته گمانه‌زنی‌های زیادی درباره سلامتی او وجود دارد و شایعاتی درباره به پادشاهی رسیدن محمد بن‌سلمان طی روزها و هفته‌های آتی وجود دارد و علت دستگیری‌های اخیر را هم به علت فوت ناگهانی ملک سلمان دانسته‌اند.»
او اضافه کرد: «بر همین اساس، بسیاری دستگیری‌های اخیر را برای آسان‌تر سپری شدن پروسه قدرت محمد بن‌سلمان تحلیل کرده‌اند. البته شواهد جدی و معتبری درباره فوت ملک سلمان در دست نیست ولی سلامت جسمی و روحی پادشاه سعودی مورد تردید جدی است.»
این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه بردفورد انگلیس به نظرات مخالفان محمد بن‌سلمان اشاره کرد و گفت: «بسیاری از منتقدان محمد بن‌سلمان معتقدند تا ملک سلمان زنده است، به چالش کشیدن ولیعهد سعودی کار راحت‌تری است چراکه بعد از فوت ملک سلمان، محمد بن‌سلمان دیگر پادشاه عربستان شده و امکان به چالش کشیدن او سخت‌تر از قبل می‌شود.»
