شورای آتلانتیک تحلیل کرد
پیامدهای حذف ایران از پروسه صلح افغانستان
به گزارش سایت دیپلماسی ایرانی، فاطمه امان، محقق ارشد شورای آتلانتیک درخصوص چشم‌انداز قدم‌های بعدی تحت توافق آمریکا-طالبان گفت: «طالبان اکنون در موضع بسیار قدرتمندی است. آنها چندین سال بر مذاکرات مستقیم با ایالات‌متحده که دولت افغانستان مخالف آن بود و آمریکا هم تمایلی به آن نداشت، اصرار ورزیدند. اکنون، نه تنها به‌طور مستقیم با واشنگتن مذاکره می‌کنند، بلکه از کاخ سفید با آنها تماس تلفنی گرفته میشود. طالبان به خوبی می‌داند که دولت ترامپ قبل از انتخابات آتی ریاست‌جمهوری به دنبال یک موفقیت بزرگ است و آمادگی امتیازدهی برای به‌دست آوردن این موفقیت را دارد. ایالات‌متحده در مقابل طالبان گزینه‌های زیادی در اختیار ندارد. آنها بومی هستند؛ یک گروه تروریستی خارجی نیستند که بشود از کشور بیرونشان کرد؛ بخشی از جمعیت افغانستان هستند، منابع مالی دارند و همچنان در این کشور خواهند ماند. سوال این است که آیا میتوانند با دولت افغانستان آشتی کنند؟
امان درباره پیچیدگی‌های این روند افزود: «یک پیچیدگی دیگر نیز در فضای سیاسی افغانستان ایجاد شده است. اشرف غنی و عبدالله عبدالله بر سر نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ماه سپتامبر مناقشه دارند. ایالات‌متحده غنی را راضی کرد مراسم تحلیف خود را برای جلوگیری از وارد شدن تنش به مذاکرات با طالبان به تعویق اندازد. با توجه به حمله به تحلیف غنی، مشخص است که طالبان می‌خواهد از این چالش به نفع خود استفاده کند. سوال این است که آیا غنی و عبدالله میتوانند اختلاف‌هایشان را حتی به‌طور موقت، برای مذاکرات کنار بگذارند یا خیر.»
این محقق در پاسخ به این سوال که اگر آمریکا زودتر به مذاکرات مستقیم با طالبان رضایت می‌‌داد، تغییری در شرایط ایجاد می‌شد، ابراز کرد: «این‌طور فکر می‌کنم. چندین عامل در راضی کردن ایالات‌متحده به مذاکرات مستقیم با طالبان تاثیر داشتند. یکی از آنها هدف سیاسی رئیس‌جمهوری ترامپ به پایان دادن جنگ در افغانستان و بازگرداندن نیروهای آمریکایی به خانه است؛ مساله تقویت موقعیت طالبان که جنگ را طولانی کرده نیز مطرح است؛ در داخل دولت افغانستان نیز دشمنی‌های بسیاری وجود دارد و اینکه مردم افغانستان از جنگ به‌شدت خسته شده‌اند.»
عضو ارشد شورای آتلانتیک در پاسخ به این سوال که مذاکرات طالبان با دولت افغانستان می‌تواند به‌طور واقع‌گرایانه به مناسبات تقسیم قدرت منجر شود؟ یا منجر به تشدید درگیری‌ها خواهد شد، گفت: «تقسیم قدرت به‌شدت دشوار خواهد بود و شواهد موجود نشان می‌دهند که خشونت و تنش به این زودی‌ها پایان نخواهد یافت. طبق گزارش‌ها، از زمان توافق طالبان بارها به نیروهای افغان حمله کرده است.
مساله دیگری که نباید فراموش شود این است که طالبان یک گروه متحد با فرماندهی مرکزی نیست، شاخه‌های زیادی دارد که برخی از آنها با یکدیگر مخالف هستند. این احتمال وجود دارد که در داخل گروه بر سر مناسبات با ایالات‌متحده اختلافاتی ایجاد شود.
نقش هند و پاکستان
فاطمه امان درخصوص نقش پاکستان در این روند گفت: پاکستان کاملا در روند مذاکرات نقش داشته است. در حقیقت، این پاکستان بود که مذاکرات مستقیم بین ایالات‌متحده و طالبان در سال ۲۰۱۸ را تسهیل کرد. آنها درباره «اخلالگران» در داخل و خارج از افغانستان نیز هشدار دادند. احتمالا از روند امور تا اینجای کار راضی هستند.
امان درباره نقش هند نیز افزود: به‌طور کلی هند به هر چیزی که پاکستان در رابطه با افغانستان از آن حمایت کند، مشکوک است. هند در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده و همواره مخالف طالبان و هر توافقی با این گروه بوده است.
از آنجا که چین نیز به‌طور گسترده در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده، هند به بازگشت احتمالی طالبان به ساختار دولتی افغانستان به مثابه تسهیل شرایط برای نفوذ بیشتر پاکستانی و چینی در افغانستان می‌نگرد. تحلیلگران هندی توافق را نامتوازن خوانده و اعتبار آن را زیر سوال برده‌اند.
متغیر ایران
عضو ارشد شورای آتلانتیک در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه ایران یا به دلیل وتوی ایالات‌متحده یا به هر دلیل دیگری در روند صلح افغانستان نقش چندانی ایفا نکرده، این احتمال وجود دارد که برای بر هم زدن آن اقدام کند، ابراز کرد: «این مساله که نمایندگان بسیاری از کشورها در مراسم امضای توافق حضور داشتند و ایران غایب بود، عجیب است. منظورم این است که چطور میشود نمایندگان کشورهایی همچون پاکستان، قطر، ترکیه، هند، ازبکستان و تاجیکستان حضور داشته باشند؛ اما ایران که همسایه افغانستان است، غایب باشد؟ باور دارم که افغانستان می‌تواند فرصتی برای ارتباط ضروری بین ایالات‌متحده و ایران باشد. این اتفاق حسن نیت و جدی بودن دو طرف را نشان می‌دهد. حذف ایران از روند مذاکرات دقیقا پیام عکس خواهد داشت.»
فاطمه امان افزود: «درحالی‌که بسیاری دولت ترامپ را به‌دلیل عجله برای خارج شدن از افغانستان شماتت می‌کنند، انتقاد ایرانی‌ها از ایالات‌متحده به تلاش آنها برای ماندن در افغانستان بر می‌گردد.
وزیر خارجه ایران با انتشار بیانیه‌ای توافق بین ایالات‌متحده و طالبان را رد کرد و آن را تلاشی برای مشروعیت بخشی به حضور نظامی دائمی ایالات‌متحده در افغانستان خواند. در این بیانیه آمده است: «حضور نیروهای خارجی در افغانستان غیرقانونی و عامل اصلی جنگ و ناامنی است. لازمه دستیابی به صلح و امنیت، خروج نیروهای خارجی از افغانستان است.»
فاطمه امان همچنین ادامه داد: «مقامات ایران اگرچه نگران خلأ قدرت در افغانستان پس از خروج نیروهای آمریکایی و احتمال سوءاستفاده عناصر داعش از این فرصت هستند، اما از حضور هزاران سرباز آمریکایی در همسایگی خود احساس آرامش نمی‌کنند. نگرانی آنها با دانستن اینکه دولت ترامپ به‌دنبال تغییر نظام در ایران است و می‌تواند از افغانستان به‌عنوان پایگاهی برای حمله به ایران استفاده کند، جدی‌تر میشود.»
