وزیر خارجه درباره ارسال پرونده ایران به شورای امنیت هشدار داد
تهدید ظریف به خروج از NPT
عكس:فارس
محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در این‌باره گفت: «گام‌های کاهش تعهدات تمام شده اما اگر اروپایی‌ها به رفتار بلاوجه خود ادامه دهند یا پرونده ایران را به شورای امنیت بفرستند، موضوع خروج ایران از NPT مطرح می‌شود.» علی لاریجانی، رئیس‌مجلس شورای اسلامی نیز روز یکشنبه گفته بود که اگر اروپا به هر دلیلی رفتاری غیرعادلانه در استفاده از ماده ۳۷ توافق‌نامه هسته‌ای داشته باشد، جمهوری اسلامی تصمیم جدی در همکاری با آژانس خواهد گرفت. همچنین سیدعباس موسوی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی نیز روز گذشته گفت که اگر این روند از سوی اروپا ادامه داشته باشد، ایران درحال طراحی گام نهایی و موثرتری است و جمهوری اسلامی ایران گام موثر را برخواهد داشت.
اقدامات ایران از مسیر حقوقی
ظریف در گفتوگو با خانه‌ملت در توضیح برنامه وزارت امورخارجه در مقابله با تصمیم اخیر کشورهای اروپایی برجام مبنی بر پیگیری سازوکار حل اختلاف، گفت: «وزارت امورخارجه از مسیر حقوقی موضوع را دنبال می‌کند. جمهوری اسلامی ایران بحث روش حل اختلاف را به‌صورت رسمی اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ بعد از خروج آمریکا از برجام آغاز کرد. سه نامه در ۱۰ می سال ۲۰۱۸، ۲۶ اوت سال ۲۰۱۸ و نوامبر سال ۲۰۱۸ نیز به خانم موگرینی نوشته شد و در آن رسما اعلام شد که ایران روش حل‌وفصل اختلافات را شروع کرده است.» وزیر امورخارجه افزود: «در نامه‌ای که در نوامبر ۲۰۱۸ به خانم موگرینی نوشته شد، تاکید کردیم که ایران مکانیزم حل‌وفصل اختلافات را شروع کرده و به پایان رساندیم، بنابراین ناگزیریم که برنامه کاهش تعهدات برجام را اجرایی کنیم.» ظریف یادآور شد: «جمهوری اسلامی ایران پس از نامه مذکور ۷ ماه به اتحادیه اروپا فرصت داد و در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ (می سال ۲۰۱۹) کاهش تعهدات برجام را آغاز کرد که تقریبا دو ماه پس از آن، آثار عملی داشت.»
خروج ایران از NPT
به گزارش «ایسنا» وی افزود: «اظهارات اروپایی‌ها هیچ‌وجه قانونی ندارد بنابراین ما از بلاوجه بودن اقدام اروپایی‌ها استفاده می‌کنیم. اگر اروپایی‌ها اقدام دیگری انجام دهند طبق نامه رئیس‌جمهور در همان اردیبهشت ۱۳۹۷، موضوع خروج ایران از NPT مطرح می‌شود.» وزیر امورخارجه با بیان اینکه ایران پنج گام در راستای کاهش تعهدات برجام برداشته است و قرار نیست گام دیگری برای کاهش تعهدات بردارد، گفت: «در صورتی که اروپایی‌ها به تعهدات خود برگردند ایران هم کاهش تعهدات را متوقف می‌کند، اما اگر اروپایی‌ها به رویه خود براساس بازی‌های سیاسی ادامه دهند -زیرا هیچ محمل قانونی ندارد- ما امکانات متعددی داریم. در نامه رئیس‌جمهور آمده اگر این موضوع به شورای امنیت ارجاع شود، خروج ایران از NPT مطرح خواهد بود اما پیش از آن برنامه‌های دیگر را می‌توان در دستور کار قرار داد.»
گزینه‌های مختلف پیش‌رو داریم
همزمان سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره تصمیم اروپا درخصوص راه‌اندازی مکانیزم حل‌وفصل اختلافات در برجام گفت: «ما در برجام هستیم و تعهدات خود را براساس اقداماتی که طرف‌های مقابل انجام دادند، متوازن کردیم، اینکه ما یک‌طرفه درحال انجام هستیم، عبارت صحیحی نیست.» به گزارش خبرگزاری فارس، موسوی تاکید کرد: «ادعای اروپایی‌ها قابل قبول نیست، چون ایران از ۲۱ ماه قبل مکانیزم حل‌وفصل اختلاف در برجام را براساس بند ۳۶ فعال کرد و اقدامات اخیر اروپایی‌ها فاقد ارزش و اعتبار حقوقی است؛ البته خودشان معتقد نیستند که مکانیزم ماشه را فعال کردند، ولی اعلام اینکه به این سمت می‌روند و مکانیزم حل‌وفصل را فعال کردند، برای ما غیرقابل قبول است و استدلالات فنی و حقوقی زیادی داشتیم که به آنها اعلام کردیم و باید صبر کنیم ببینیم روند به چه سمت می‌رود.» وی در پاسخ به سوالی درباره خروج از برجام با اشاره به اینکه گام پنجم گام پایانی کاهش تعهدات ایران ذیل برجام بوده گفت: «اگر حرف‌ها ادامه یابد، ایران درحال طراحی گام نهایی و موثرتری است و اگر این روال ادامه یابد، جمهوری اسلامی ایران گام موثر را برخواهد داشت.» سخنگوی وزارت‌خارجه درباره توقف اجرای پروتکل الحاقی یا کاهش نظارت‌های آژانس نیز گفت: «الان مطمئن نیستم، ولی گزینه‌های مختلفی پیش روی ایران است که اگر به جمع‌بندی برسند، اعلام می‌شود.» موسوی درخصوص عملکرد اروپایی‌ها و واکنش ایران نیز با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه به‌رغم خباثتی که در برخی از کشورهای اروپایی می‌بینیم، باب مذاکره با آنها بسته نشده و الان توپ در زمین کشورهای اروپایی است که خودی نشان دهند، ادامه داد: «ما ابتکاراتی که به ذهنمان رسید به آنها گفتیم و آنها در جریان نظرات ما هستند، ابتکارات ما به آنها ارائه شده است.» سخنگوی دستگاه وزارت‌خارجه همچنین با بیان اینکه فکر نمی‌کنم اروپایی‌ها با توجه به ریسکی که این اقدام دارد پرونده هسته‌ای ایران را به شورای امنیت ببرند، گفت که آنها دستشان به لحاظ حقوقی و فنی خالی است.
مشکل از رفتار ایران نیست
از سوی دیگر علی لاریجانی، رئیس‌مجلس شورای اسلامی نیز در نطق پیش از دستور جلسه علنی روز یکشنبه ۲۹ دی ماه با اشاره به اقدامات سه کشور اروپایی درباره توافق هسته‌ای و تلاش آنها برای راه انداختن سازوکار ماده ۳۶ توافق، تاکید کرد: «تاسف‌آور این است که یکی از وزرای کشورهای اروپایی به صراحت اعلام کرده است که آمریکا ما را تهدید کرده که اگر از مکانیزم ماشه استفاده نکنیم، تعرفه واردات خودرو را ۲۵ درصد افزایش می‌دهد. پس این اظهارات نشان می‌دهد که مشکل از رفتار ایران نیست، بار‌ها خودتان(اروپایی‌ها) خروج آمریکا از برجام را سرزنش کرده‌اید، مشکل در تهدید آمریکا است که یک کشور قدرتمند، اروپا را به رفتار حقارت‌آمیز و غیرعادلانه وادار کرده است.» به گزارش خبرگزاری میزان وی افزود: «با صراحت اعلام می‌کنیم که اگر اروپا به هر دلیلی رفتاری غیرعادلانه در استفاده از ماده ۳۷ توافق‌نامه هسته‌ای داشته باشد، جمهوری اسلامی تصمیم جدی در همکاری با آژانس خواهد گرفت.»
تجدیدنظر در همکاری با آژانس
سیدحسین نقوی‌حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در گفتوگو با خبرگزاری میزان، با اشاره به بدعهدی اروپا در اجرای برجام و استفاده از مکانیزم ماشه علیه ایران، گفت: «اگر اروپا بخواهد مسیر مقابله با ایران را طی کند قطعا در همکاری‌های خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) تجدیدنظر خواهیم کرد؛ اقدامات زیادی در دستور کار داریم که می‌توانیم آن را انجام دهیم.»
ابزار فشار ایران
دکتر رحمن قهرمان‌پور، پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل در رابطه با دلایل تهدید وزیرخارجه ایران به خروج از NPT و احتمال تحقق آن به «دنیای‌اقتصاد» گفت: «بحث خروج از NPT یک‌سری ابهامات حقوقی دارد؛ در واقع بعد از اعلام خروج کره‌شمالی از NPT، سازوکارهایی طراحی شده مبنی بر اینکه خروج از NPT دشوارتر از آن چیزی شود که در ماده ۱۰ این پیمان به‌عنوان مکانیزم خروج از NPT عنوان شده است. وجود این ابهام‌های حقوقی، امکان تحقق عملی خروج یک کشور از NPT را دشوارتر کرده و به‌صورت طبیعی کشورهایی که بخواهند این استراتژی را در دستورکار قرار دهند ممکن است نتوانند نتیجه مورد انتظار را از آن کسب کنند. به عبارت ساده‌تر چون خروج از NPT یک مکانیزم مشخص و شفاف نیست که یک کشور به سادگی ادعا کند از آن خارج شده، بنابراین ممکن است اثر بازدارندگی و سیاسی لازم را نداشته باشد.» قهرمان‌پور ادامه داد: «کره‌شمالی با وجودی که اعلام کرده از NPT خارج شده اما شورای امنیت خروج این کشور از NPT را به رسمیت نشناخته است. بنابراین احتیاط آقای ظریف و دیگر مقامات ایران نیز شاید از این زاویه قابل بررسی باشد و آنها بر این باورند که این مساله، ابزاری است در اختیار ایران که تاجایی که می‌تواند نباید از آن استفاده کند مگر آنکه مجبور شود.» در نهایت وی گفت: «بنابراین ایران در شرایط فعلی بیشتر به‌دنبال این است که اروپا به سمت بازگرداندن تحریم‌ها در شورای امنیت حرکت نکند و از این رو وزیرخارجه گفته است که موضوع خروج از NPT را بررسی خواهیم کرد و با قاطعیت نگفته است که حتما یک روز یا ۱۰ روز پس از بازگشت تحریم‌ها ایران نیز از NPT خارج خواهد شد.»
واکنش روسیه
همزمان سرگئی ریابکوف، معاون وزارت خارجه روسیه نیز به احتمال خروج ایران از ان پی تی واکنش نشان داد و گفت:«همکاران ایرانی ما می‌دانند که از نظر ما زیر سوال بردن پایبندی ایران به ان‌پی‌تی درست نیست.» به گزارش ایلنا به نقل از اسپوتنیک، وی افزود:« از ایران می‌خواهیم به تعهدات خود در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به طور کامل پایبند بماند.»
