رئیس‌جمهور ضمن انتقاد شدید از ضعف اروپا در برابر آمریکا:
اقدامات ایران قابل بازگشت است
همچنین وزیرخارجه ایران اقدام اروپا در استفاده از مکانیزم حل‌وفصل اختلافات را اشتباهی راهبردی خواند. حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در جلسه هیات دولت خطاب به آمریکا و اروپا با تاکید بر اینکه در مشکلات منطقه ندمید، گفت: «اروپایی‌ها می‌گویند در مساله هسته‌ای ایران گام پنجم را برداشته ما هم باید گام برداریم. گامی که شما باید بردارید، بازگشت به تعهدات‌تان است. این را به صراحت به شما گفتیم و در روزهای اخیر هم به ۲ نفر از رهبران اروپا به صراحت گفتم، آنچه انجام دادیم، اولا قابل بازگشت است و ثانیا هر کاری در هسته‌ای انجام می‌دهیم با نظارت آژانس بین‌المللی اتمی است.» روحانی افزود: «بنابراین اینکه ادعا می‌کنید، ایران دنبال سلاح هسته‌ای است و ما نخواهیم گذاشت، این‌گونه حرف‌ها بی‌اساس و واهی و لاطائل است و لطفا تکرار نکنید و کنار بگذارید. کشوری که پادمان و پروتکل الحاقی را اجرا می‌کند، نمایندگان و بازرسان آژانس به راحتی در اینجا حضور دارند و دوربین‌هایشان در مراکز غنی‌سازی ما قرار دارد؛ این‌گونه حرف‌ها چه معنایی دارد؟»
توصیه روحانی به اروپا
رئیس‌جمهور خطاب به طرف‌های اروپایی تاکید کرد: «اگر قدم اشتباهی بردارید، ضرر خواهید کرد، راه درست را انتخاب کنید و راه درست این است که به برجام برگردید.»
روحانی با بیان اینکه این آقای نخست‌وزیر در لندن، نمی‌دانم چطوری فکر می‌کند که می‌گوید برجام را کنار بگذاریم و طرح ترامپی را اجرا کنیم، تاکید کرد: «ترامپ جز نقض عهد و زیر پا گذاشتن قانون و مقررات بین‌المللی چه کاری کرده است؟» همچنین رئیس‌جمهور خطاب به سران کشورهای اروپایی با بیان اینکه شما در آب و هوا چه کردید، ترامپ برای شما چه کرد، شما در ناتو در قبال این همه کارشکنی ترامپ چه کردید، شما در یونسکو که ترامپ از آنجا بیرون رفت، چه کردید، شما در حقوق‌بشر و شورای حقوق‌بشر که آمریکا خارج شد چه کردید، ادامه داد: «کجا توانستید کاری کنید و شما سه کشور اروپایی و همه کشورهای اروپایی یک نمونه بیاورید و بگویید در یک مورد چه کردید که دلمان گرم شود و بگوییم برای برجام هم بلد هستید یک کار انجام دهید. شما هیچ‌جا نتوانستید کاری کنید.» رئیس‌جمهور تاکید کرد: «از مردم ایران به‌خاطر ناتوانی، ضعف و ترستان در برابر آمریکا عذرخواهی کنید و شما را باز هم به برجام دعوت می‌کنیم.»
داعش ابزار آمریکا در منطقه بود
در ادامه این سخنان، روحانی با بیان اینکه دیدند بعد از برجام ایران اوج گرفت، تاکید کرد: «سال بعد از برجام (سال ۹۵) رشد اقتصادی ما در دنیا اول شد و صادرات نفت و میعانات گازی نزدیک ۳ میلیون بشکه شد و تحرک بزرگی در کشور به‌وجود آمد.» رئیس‌جمهور شکست آمریکا در منطقه را موضوع دوم عنوان کرد و افزود: «داعش ابزار آمریکا در منطقه بود و دچار شکست شد. دیدند از یک طرف ایران رشد پیدا کرد و از طرف دیگر آمریکا شکست خورد و از طرفی هم به تعبیر آنها منطقه در اختیار ایران قرار گرفت و ایران همه جا پیروز شد، اینجا بود که اسرائیل و عربستان آمدند و خودشان رسما گفتند که ما ترامپ را وادار به خروج از برجام کردیم.»
روحانی خاطرنشان کرد: «عربستان و اسرائیل آمدند و تندروهای آمریکا به ترامپ گفتند که از برجام بیرون برو تا ما کار نهایی را انجام دهیم و حکومت ایران را ساقط کنیم.» رئیس‌جمهور در ادامه گفت: «امروز که شما فهمیدید در برجام اشتباه کردید و در ترور شهید سلیمانی، منطقه، عراق، یمن و تحریم نفت ایران مرتکب اشتباه شدید، بیایید دست از اشتباه بردارید و برگردید، اگر شما برگردید و راهی را انتخاب کنید که به نفع ثبات و امنیت منطقه باشد، ما آماده‌ایم.» روحانی با بیان اینکه امروز سرباز آمریکایی در ناامنی است و فردا ممکن است سرباز اروپایی هم در ناامنی باشد، گفت: «ما نمی‌خواهیم ناامنی دردنیا باشد، بیایید این امنیت را درست کنیم. می‌خواهیم شماها از اینجا بروید. البته نه با جنگ، می‌خواهیم عاقلانه از این منطقه بروید. به نفع‌تان هم است. اما در عین حال راه و مسیری را طی کنیم که به نفع جهان و منطقه باشد.»
کنایه ظریف به جانسون و ترامپ
از سوی دیگر محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران در واکنش به سخنان بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس که گفته بود برجام با «توافق ترامپ» جایگزین شود، در سخنانی کنایه‌آمیز به ترامپ و جانسون گفت: «ما توافق برجام را داشتیم. برجام حاصل مذاکره کری- ظریف نبود؛ تعهد دولت آمریکا بود. الان با ذوق‌زدگی صحبت از «توافق ترامپ» می‌کنند؟ چه توافقی؟! توافقی که ۱۰ ماه هم طول نکشد؟! یا به اندازه پرواز از کانادا تا آمریکا؟!» همزمان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از اظهارات نخست‌وزیر انگلیس مبنی بر جایگزین کردن توافق هسته‌ای با توافق «ترامپ» استقبال کرد و در توییترش نوشت: «من موافقم!»
همچنین ظریف در کنفرانس رایسینا در هند درباره توافق هسته‌ای گفت: «آینده توافق هسته‌ای به اروپا بستگی دارد. برجام یکی از بهترین توافق‌ها بود. یکی از بهترین توافق‌های چندجانبه. هیچ‌یک از ۱۱ تعهدی که به ایران داده شده بود، اجرایی نشدند. نه‌تنها آمریکا بلکه اروپا هم نتوانست به این تعهدات پایبند بماند. اتحادیه اروپا مستقل از تخطی‌های آمریکا، درحال تخطی از تعهدات برجامی است. شما [کشورهای اروپایی]، کشورهایی مستقل هستید. چرا اجازه می‌دهید که آمریکا به شما زور بگوید؟ ما مکانیزم ماشه را فعال کردیم. هیچ اتفاقی نیفتاد. آنها حتی واکنشی نشان ندادند.» به گزارش «ایسنا» وزیرخارجه ایران افزود: «ما گفته‌ایم که اگر اروپا [اقداماتش را] به حالت قبل بازگرداند، ما هم همین کار را خواهیم کرد. ما صدها میلیارد دلار را از دست داده‌ایم. اگر آنها این صدها میلیارد دلار را به ما بدهند، ما تصمیمات‌مان را لغو خواهیم کرد.» او همچنین گفت: «ایران متمایل به دیپلماسی است. ما به مذاکره با آمریکا تمایلی نداریم. آمریکا به تعهدات خود در توافق هسته‌ای عمل نکرد. ما یک توافق با آمریکا داشتیم و آمریکا آن را نقض کرد؛ اگر یک توافق با ترامپ داشته باشیم، چقدر دوام خواهد داشت؟»
از سوی دیگر برایان هوک، رئیس گروه اقدام ایران در وزارت‌خارجه آمریکا نیز در اظهاراتی جدید ضمن استقبال از موضع‌گیری بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، درباره توافق هسته‌ای با ایران گفت: «چیز زیادی از برجام باقی نمانده است.»
هدف از اجرای مکانیزم ماشه
همزمان جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با تاکید بر اینکه «برجام یک عنصر حیاتی در حفظ امنیت منطقه است» از تمام طرف‌ها خواست تا برای حفظ آن تلاش کنند. به گزارش «ایسنا» جوزپ بورل در سخنرانی خود در پارلمان اروپا با ابراز نگرانی نسبت به گام نهایی ایران در کاهش تعهدات برجامی‌اش گفت: «اکنون بسیار حائز اهمیت است که ببینیم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چه گزارشی درباره اجرایی شدن گام پنجم ایران ارائه می‌دهد. من به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک با تمام طرف‌ها در تماس هستم تا مسیر دیپلماتیک را پیش ببریم و اتحاد در گروه را حفظ کنیم.»
وی همچنین به تصمیم تروئیکای اروپا برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه در برجام اشاره کرد و گفت: «انگلیس، فرانسه و آلمان مطابق با بند ۳۶ برجام این سازوکار را فعال‌سازی کردند. تضمین می‌دهم که مکانیزم حل اختلاف فرصتی است برای حل‌وفصل مسائل پیرامون اجرای این توافق. من بر این روند نظارت دارم و به تماس‌های خود با تمام طرف‌ها ادامه خواهم داد.»
این مقام بلندپایه اتحادیه اروپا افزود: «من در اینجا تاکید می‌کنم که مکانیزم حل اختلاف راهی است برای یافتن راه‌حل و بازگشت به اجرای کامل برجام در چارچوب این توافق. هدف از این مکانیزم بازگشت تحریم‌ها نیست.»
