احتمال بازگشت مشروط ایران به برجام
واکنش اروپا به تصمیم برجامی ایران
سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت‌خارجه ایران روز یکشنبه درباره گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران گفته بود که تصمیماتی برای برداشتن گام پنجم اتخاذ شده است. او با بیان اینکه در عالم سیاست همه تهدیدها به هم ربط پیدا می‌کند، تاکید کرد: «فکر می‌کنم اتفاقی که رخ خواهد داد مشخص خواهد کرد جمهوری اسلامی ایران درخصوص اجرای برجام و گام پیش‌رو چه خواهد کرد.»
گام‌ها قابل برگشت است
محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در پیامی توییتری با بیان اینکه گام پنجم ایران در چارچوب برجام اخذ شده است، تاکید کرد که در صورت اجرای موثر این توافق، همه گام‌ها قابل برگشت است. محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران یکشنبه‌شب در پیامی توییتری پیرامون اعلام گام پنجم کاهش تعهدات برجامی ایران نوشت: «براساس گام پنجم و نهایی REMEDIAL STEP (مرحله اصلاحی) تحت بند ۳۶ برجام، دیگر هیچ محدودیتی در تعداد سانتریفیوژها رعایت نخواهد شد.» ظریف یادآورشد که این گام در چارچوب برجام است و همه گام‌ها در صورت اجرای «موثر» تعهدات متقابل قابل بازگشت است. همکاری کامل ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه خواهد یافت.
آژانس: از اطلاعیه ایران درباره گام پنجم مطلعیم
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از آنکه ایران اعلام کرد تمام محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام را کنار خواهد گذاشت، روز دوشنبه در بیانیه‌ای تصریح کرد: «ما از اطلاعیه ایران در این زمینه مطلعیم و آژانس کشورهای عضو را در زمان مناسب در جریان آخرین تحولات در ایران قرار خواهد داد.» به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، آژانس افزود: «بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به فعالیت‌های خود در راستای نظارت و راستی‌آزمایی در ایران ادامه می‌دهند. آژانس در همین راستا، کشورهای عضو را در زمان مناسب از آخرین تحولات مربوطه مطلع خواهد کرد.»
واکنش تروئیکای اروپایی
اقدام ایران در برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات برجامی با واکنش کشورهای اروپایی مواجه شد و آلمان، انگلیس و فرانسه در بیانیه مشترکی خواستار بازگشت گام‌های برجامی ایران و خویشتن‌داری در مقابل اقدام تروریستی آمریکا شدند. به گزارش خبرگزاری «ایرنا» به نقل از آسوشیتدپرس، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، بوریس جانسون نخست‌وزیر انگلیس و امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه بامداد دوشنبه در واکنش به اعلام گام پنجم و نهایی ایران برای کاهش تعهدات برجامی و همچنین ترور سردار قاسم سلیمانی بیانیه‌ای مشترک صادر کردند. سه کشور اروپایی در این بیانیه از ایران خواستند که از همه گام‌های اتخاذشده برای کاهش تعهدات خود در برجام عقب‌نشینی و از اقدامات خشونت‌آمیز در ارتباط با ترور سردار سلیمانی خودداری کند. آنها همچنین در همین رابطه از همه طرف‌ها خواستند «حداکثر خویشتن‌داری و مسوولیت‌پذیری» را داشته باشند و وعده دادند که به تلاش‌های خود برای کاهش تنش‌ها و تضمین ثبات خاورمیانه تداوم بخشند. پهپادهای آمریکایی بامداد جمعه به دستور «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا، سردار سپهبد حاج‌قاسم سلیمانی فرمانده شهید نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ابومهدی المهندس معاون سازمان نیروهای مردمی عراق را به همراه هشت نفر دیگر در مسیر فرودگاه بغداد ترور کردند و به شهادت رساندند.
تاکید بورل بر اجرای کامل برجام
همچنین جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن ابراز تاسف از گام پنجم کاهش تعهدات برجامی ایران، به اهمیت اجرای کامل آن اشاره کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، جوزپ بورل روز دوشنبه، گفت از اظهارات اخیر ایران درباره کاهش تعهداتش نسبت به توافق هسته‌ای متاسف است. بورل در پیامی توییتری گفت که اتحادیه اروپا پس از آنکه ایران اعلام کرد تعهداتش را در زمینه غنی‌سازی اورانیوم کنار خواهد گذاشت بر ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه بررسی تعهدات ایران نسبت به این توافق متکی خواهد بود. در حالی که این اقدام ایران در پی تعلل کشورهای اروپایی در عمل به تعهدات‌شان انجام شده، وی در ادامه اظهار کرد: «اکنون، اجرای کامل توافق هسته‌ای از جانب همه، بیش از پیش برای ثبات منطقه و امنیت جهانی اهمیت دارد.»
گامی به سوی پایان توافق؟
وزیر امورخارجه آلمان نیز در واکنش به گام پنجم کاهش تعهدات برجامی ایران گفت که این اقدام ایران می‌تواند اولین گام به سوی پایان توافق هسته‌ای باشد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، هایکو ماس وزیرخارجه آلمان روز دوشنبه درباره مذاکرات با فرانسه و بریتانیا درباره اقدام ایران در لغو پایبندی به محدودیت‌های فعالیت هسته‌ای خود براساس برجام تاکید کرد: «ما نمی‌توانیم این تصمیم را که ایران اکنون از آن خبر داده است، کوچک بشمریم و به سادگی بپذیریم.» به نقل از دویچه‌وله، ماس مدعی شد اقدام ایران با آنچه در برجام بر سر آن توافق شده «ناهمخوان» است و افزود: «کار آسان‌تر نشده است. اقدام ایران (لغو تعهدات خود به برجام) می‌تواند اولین گام به سوی پایان توافق هسته‌ای باشد که ضرر بزرگی خواهد بود.» وی همچنین اعلام کرد سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا پس از مذاکره با ایران و مشورت با نهادهای هسته‌ای بین‌المللی همین هفته به اقدام ایران واکنش نشان خواهند داد. همزمان سخنگوی وزارت امورخارجه آلمان در واکنش به گام نهایی کاهش تعهدات برجامی ایران، گفت که آلمان همچنان خواستار حفظ توافق هسته‌ای است. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، سخنگوی وزارت امورخارجه آلمان، روز دوشنبه گفت که آلمان، به‌رغم اظهارات روز یکشنبه تهران مبنی بر اینکه تعهداتش نسبت به غنی‌سازی اورانیوم را کنار می‌گذارد، هنوز خواهان حفظ توافق هسته‌ای با شش قدرت بزرگ جهان است. او درباره گام نهایی کاهش تعهدات برجامی ایران گفت: «این نقض بیشتر برجام خواهد بود، اما نه، تاکید می‌کنم که پایان خود به خودی توافق[هسته‌ای] است.» سخنگوی وزارت امورخارجه آلمان در ادامه افزود: «هدف ما همچنان حفظ توافق است. ما درحال مذاکره بر سر این موضوع هستیم.»
گام پنجم
یکشبه شب دولت جمهوری اسلامی ایران طی بیانیه‌ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام کرد و گفت که جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست. به گزارش خبرگزاری تسنیم، مشروح بیانیه دولت جمهوری اسلامی ایران به قرار زیر است: «جمهوری اسلامی ایران در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد. به این ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و من‌بعد برنامه هسته‌ای ایران صرفا براساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت. همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمافی‌السابق ادامه خواهد یافت. در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن ایران از منافع برجام، جمهوری اسلامی ایران آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود است. سازمان انرژی اتمی موظف است در این چارچوب اقدامات و تمهیدات لازم را با هماهنگی رئیس‌جمهور اتخاذ کند.»
جدیدترین جزئیات گام پنجم
رئیس کمیته هسته‌ای کشور با تشریح جدیدترین جزئیات گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای گفت: «هیچ محدودیتی در گام پنجم پیش‌روی فعالیت هسته‌ای ایران نیست.» ابراهیم رضایی درگفت‌و‌گو با خبرگزاری تسنیم، با اشاره به کاهش تعهدات ایران در برجام در گام نهایی گفت: «تصمیم نهایی درباره گام پنجم برجام اتخاذ شد و گام پنجم بدون هیچ‌گونه محدودیتی برداشته و هیچ محدودیتی برای فعالیت متخصصان جوان ایرانی وجود ندارد.»
