در آستانه برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام منتشر شد
پاسخ ایران به ادعای موشکی اروپا
در همین ارتباط، محمدجواد ظریف روز پنج‌شنبه در صفحه توییتر خود نوشت: جدیدترین نامه تروئیکای اروپایی به دبیرکل سازمان ملل درمورد موشک‌های (ایران)، اقدامی باطل و از روی استیصال است تا بی‌کفایتی خودشان را در اجرای حداقلی‌ترین تعهدات‌شان ذیل برجام لاپوشانی کنند. او در ادامه این توییت آورد: اگر تروئیکای اروپایی درپی اندکی اعتبار جهانی است، می‌تواند با اعمال حق حاکمیت به جای تسلیم شدن در برابر قلدری آمریکا، شروع کند.
نمایندگان سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس در سازمان ملل روز چهارشنبه در نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل مدعی شدند که موشک‌های بالستیک ایران توانایی حمل کلاهک‌های هسته‌ای را دارد که این امر برخلاف درخواست شورای امنیت از تهران است. نمایندگان سه کشور اروپایی از گوترش خواستند تا در گزارش بعدی، به شورای امنیت در مورد اینکه فعالیت موشکی بالستیک ایران «ناسازگار» با قطعنامه این شورا در تایید توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ است، اطلاع دهد. به رغم آنکه دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۸ در تصمیمی یکجانبه از توافق هسته‌ای خارج شد، اما چهار عضو دیگر شورای امنیت یعنی فرانسه، انگلیس، روسیه و چین همچنان از برجام حمایت می‌کنند.
عدم منع آزمایش موشک‌های بالستیک
وزیر امور خارجه ایران در توییتی دیگر درباره قطعنامه ۲۲۳۱ با اشاره به موارد نقض برجام از سوی آمریکا نوشت: آزمایش موشک‌های بالستیک توسط ایران در قطعنامه ۲۲۳۱ منع نشده است. محمدجواد ظریف روز جمعه در حساب توییتری خود یکی از نقص‌های برجام از نظر آمریکا را به اروپایی‌ها گوشزد کرد: «آزمایش موشک‌های بالستیک توسط ایران در قطعنامه ۲۲۳۱ منع نشده است.» او افزود: «برایان هوک یک یادآوری به موقع برای سه کشور اروپایی شریک ما در برجام دارد و آشکارا اذعان کرده که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد، آزمایش موشکی منع نشده است: یکی از نقایص توافق هسته‌ای ایران، این است که به منع آزمایش موشک‌های بالستیک ایران پایان داد.»
قطعنامه ۲۲۳۱ که چند روز پس از توافق هسته‌ای ایران ۱+۵ در ۲۳ تیر ۹۴ در وین اتریش، تصویب شد از ایران «می‌خواهد از هر گونه فعالیت مربوط به موشک‌های بالستیک که قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای داشته باشند، خودداری کند.» با این حال، این قطعنامه ایران را ملزم به توقف این فعالیت‌ها نکرده و جمهوری اسلامی بر همین اساس فعالیت‌های موشکی خود را قانونی و نامرتبط به فعالیت‌های هسته‌ای می‌داند. بنابراین در قطعنامه ۲۲۳۱ صرفا در قالب توصیه‌ای به بحث توان موشکی ایران اشاره شده و هیچ‌گونه الزام و اجباری در آن قید نشده است.
واکنش تخت‌روانچی
همزمان با ظریف، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد نیز در واکنش به نامه سه عضو اروپایی شورای امنیت درباره برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران، گفت این نامه تلاش دیگری برای تفسیر خودسرانه بند ۳ پیوست ب قطعنامه ۲۲۳۱ است. مجید تخت‌روانچی روز پنج‌شنبه با ارسال نامه به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد و «کلی کرافت» ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد، افزود: این کشورها با استناد به گزارش‌های نامعتبر از شبکه‌های اجتماعی و گزارش‌های منسوخ شده و ارجاع به اسناد نهادهایی همچون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تهیه شده است که از نظر فنی درباره موشک‌ها صلاحیت ندارد.
او با تاکید بر اینکه تهیه این نامه با انگیزه‌های سیاسی انجام شده است، ادامه داد: تمسک به معیارهای محدود در باشگاه اختصاصی رژیم کنترل فناوری موشکی و استفاده مکرر از اصطلاحاتی همچون «اگر»، «ممکن» و «احتمالا»، عدم اطمینان کامل را نشان می‌دهد. نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد اضافه کرد: ما بارها تاکید کرده‌ایم که در پاراگراف ۳ پیوست ب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد و رژیم کنترل فناوری موشکی و تعاریف آن هیچ گونه استنادی نشده است. علاوه بر این، تعریف و معیارهای موجود در رژیم کنترل فناوری موشکی حتی برای ۳۵ عضو آن از نظر قانونی الزام‌آور نیست، چه رسد به اینکه پذیرفته شده جهانی باشد.
تخت‌روانچی با استناد به مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ و عبارت‌های به کار رفته که در طول مذاکرات به آن دست یافته‌اند، تاکید کرد: با توجه به اینکه هیچ‌کدام از موشک‌های ایران مطابق این قطعنامه، قادر به حمل کلاهک اتمی طراحی نشده‌اند، بند ۳ ضمیمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) به‌هیچ‌وجه فعالیت‌های مربوط به موشک‌های بالستیک معمولی را محدود نمی‌کند و در نتیجه فعالیت‌های ایران نقض این قطعنامه محسوب نمی‌شود. او با تاکید بر اینکه هیچ هنجار یا مقررات بین‌المللی درباره موشک‌ها وجود ندارد، یادآور شد: هنگامی که موشک‌های قبلی پرتاب شده توسط ایران مورد بحث قرار گرفت، هیچ اجماعی در شورای امنیت در مورد چگونگی ارتباط این پرتاب با قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) وجود نداشت. نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد همچنین ادعای سه کشور اروپایی را تحریف آشکار قطعنامه ۲۲۳۱ دانست و گفت: در کمال تعجب، نویسندگان آن نامه همچنین ادعا کرده‌اند که «ضمیمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) که مانع انتقال فناوری موشکی از ایران است.»
تخت روانچی با تاکید بر اینکه متن قطعنامه ۲۲۳۱ به همه کشورها برای همکاری در عرضه، فروش یا انتقال این مواد اجازه داده است، گفت: بسیار روشن است که همه کشورها می‌توانند در این فعالیت‌ها مشارکت داشته باشند و تنها باید از قبل به اطلاع شورای امنیت برسانند. او افزود: با این وجود، تا به امروز برخی از اعضای غربی شورای امنیت به دلایل سیاسی روشن، مانع عملیاتی شدن مکانیزم لازم برای تصمیم‌گیری‌های لازم برای اجازه چنین فعالیت‌هایی شده‌اند که برای اجرای کامل و موثر همان قطعنامه ضروری است. نماینده ایران در سازمان ملل متحد با رد اتهامات نقض قطعنامه ۲۲۱۶ شورای امنیت، ارتباط دادن پرتاب موشک ماهواره‌بر به بند ۳ ضمیمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ را تلاشی ناموفق دانست و خاطرنشان کرد: هیچ استناد ضمنی یا صریح در این بند وجود ندارد که مربوط به پرتاب ماهواره به فضا باشد. وسایل حمل ماهواره به‌طور ذاتی برای حمل کلاهک طراحی نمی‌شوند و ماهواره‌برهای ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. تخت روانچی همچنین یادآور شد: در سال ۲۰۱۷ هم وقتی که موضوع ماهواره‌برهای ایران در شورای امنیت مطرح شد، هیچ اجماعی درباره چگونگی ارتباط دادن آن به قطعنامه ۲۲۳۱ به دست نیامد. او از جامعه جهانی خواست نسبت به رویکردهای سیاسی آمریکا و برخی کشورهای صنعتی به بهانه‌های واهی همچون نگرانی از گسترش سلاح و تهدید دانستن فناوری‌های بی‌خطری همچون فناوری‌های فضایی که برای توسعه اقتصادی-اجتماعی همه کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه حیاتی است، هوشیار باشند.
تغییر محل نشست کمیسیون مشترک برجام
از سوی دیگر و همزمان با برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام، هیأت ایرانی با تهدید به عدم شرکت در نشست کمیسیون مشترک برجام، محل این نشست تغییر یافت. به گزارش خبرگزاری فارس، یک منبع نزدیک به هیات مذاکره‌کننده ایرانی در کمیسیون مشترک برجام اطلاع داد: با توجه به اعطای مجوز به گروهی از هواداران گروهک‌های تجزیه طلب و ضدانقلاب به منظور تجمع در برابر هتل کوبورگ (محل برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام) و ایجاد اخلال و مزاحمت در روند برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام، هیات ایرانی تهدید به ترک محل مذاکرات و عدم شرکت در نشست کمیسیون مشترک کرد که نهایتا با پادرمیانی اتحادیه اروپایی به‌عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک، محل برگزاری این نشست تغییر یافت. کاظم غریب‌آبادی سفیر و نماینده دائم ایران در دفتر سازمان ملل در وین درخصوص تغییر محل نشست گفت: نشست کمیسیون مشترک برجام در محل نمایندگی اتحادیه اروپا در وین برگزار می‌شود.
نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران کل وزارت خارجه‌های ایران و ۱+۴ ساعت ۱۲ به وقت محلی (۱۴:۳۰ به وقت تهران) به ریاست سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران و هلگا اشمید معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در وین برگزار شد. عراقچی که پس از دیدار با مقامات کویت درباره ابتکار صلح هرمز راهی وین شده است، همچنین با رافائل گروسی مدیر کل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار و گفت وگو کرد.
هدف تروئیکای اروپایی
درخصوص هدف تروئیکای اروپایی از ارسال نامه به شورای امنیت همزمان با نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، دکتر طهمورث غلامی پژوهشگر ارشد مسائل آمریکا معتقد است که کشورهای اروپایی پیش‌تر نیز مدعی شده بودند که برنامه‌های موشکی ایران نقض قطعنامه۲۲۳۱ هست و حتی یک بار به دنبال یک آزمایش موشکی توسط ایران،آن را در شورای امنیت سازمان ملل مطرح کردند. اما هم اکنون برای نخستین بار است که در قالب یک نامه رسمی هر سه دولت چنین ادعایی مطرح می‌شود. غلامی افزود: «از آنجایی که در نشست کمیسیون برجام ایران می‌توانست در جایگاه طلبکار و با رویکردی تهاجمی مواضع کشورهای اروپایی را مورد نقد قرار دهد هم اکنون ناچار است بخشی از تلاش خود را برای پاسخ به ادعای سه کشور صرف کند و در جایگاه پاسخگو قرار گیرد. به عبارت کوتاه تر، نامه سه کشور در آستانه نشست کمیسیون برجام به مثابه کارت بازی‌ای بود که باید برای مقابله با خواسته‌های ایران ساخته می‌شد.» او همچنین گفت: «از حیث میان مدت و بلندمدت نیز سه کشور اروپایی به ایران این پیام را دادند که از یکسو می‌توانند مکانیزم موسوم به ماشه را فعال کنند و از سوی دیگر با ایالات متحده در مسیر همگرایی فزاینده قرار گیرند. مجموع این تحولات بیانگر وضعیت شکننده تداوم برجام هست.»
آخرین خبر: مکانیزم «ماشه» فعال نشد
دنیای اقتصاد: پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام، نماینده چین در این نشست، ضمن اشاره به این مساله که طرفین اروپایی درخصوص فعال کردن مکانیزم ماشه صحبتی نکردند، اعلام کرد که تمامی طرفین خواهان پایبندی ایران به توافق هسته‌ای بودند. به گزارش «ایسنا» به نقل از رویترز، فو کونگ، مدیرکل دپارتمان کنترل تسلیحات و خلع سلاح وزارت خارجه چین روز جمعه پس از نشست کمیسیون مشترک برجام با اشاره به اینکه برخی از اقدامات ممکن است به افزایش تنش‌ها منجر شود، گفت: «تمامی کشورها باید از اتخاذ اقداماتی که موجب تشدید پیچیدگی مسائل می‌شوند، خودداری کنند.» او همچنین در نشست کمیسیون مشترک برجام اظهار کرد که طرفین اروپایی درخصوص فعال کردن مکانیزم ماشه صحبتی نکرده‌اند. فو کونگ همچنین اعلام کرد که تمام طرفین بر پایبندی مجدد ایران به برجام تاکید کرده‌اند. همچنین به گزارش خبرگزاری تسنیم، یک دیپلمات ارشد چینی حاضر در این نشست نیز به خبرنگار وال‌استریت ژورنال گفت: «چین در حال حاضر با فعال‌سازی مکانیزم ماشه علیه ایران مخالف است، اما اگر ایران گام‌های بیشتری در راستای دور شدن از برجام بردارد، ما باید قبل از تصمیم‌گیری، ببینیم که آن گام‌ها چه هستند. این گام‌ها نمی‌توانند مانع سه کشور اروپایی شوند، اما اینکه درهای مذاکره باز بماند بسیار مهم است.» سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه در مصاحبه با «لارنس نورمن» خبرنگار نشریه آمریکایی وال‌استریت ژورنال اظهار کرد: «هنوز خیلی زود است که بخواهیم درباره اینکه آیا روسیه با فعال‌سازی مکانیزم حل اختلافات [مکانیزم ماشه] موافقت می‌کند، حرف بزنیم. اما ایران تاکنون هیچ تهدیدی مبنی بر خروج از برجام مطرح نکرده است.»
