محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور خبر داد
فاصله‌گیری عربستان از روابط خصمانه با ایران
عكس: President.ir
سخنان واعظی چند هفته پس از آن مطرح می‌شود که محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در مصاحبه با شبکه سی‌بی‌اس آمریکا تاکید کرد که «راه‌حل دیپلماتیک را به گزینه نظامی در برابر ایران ترجیح می‌دهد.» به‌دنبال این اظهارنظر ولیعهد جوان سعودی که حکایت از عقب‌نشینی او از مواضع پیشین داشت و همچنین برخی تحرکات دیگر همچون میانجیگری بغداد و اسلام‌آباد با هدف کاهش تنش‌ها بین ایران و عربستان به‌نظر می‌رسد، تهران و ریاض پس از سال‌ها تنش و رقابت در منطقه، درحال برداشتن گام‌های محتاطانه‌ای در جهت بهبود روابط با یکدیگر هستند. در این رابطه محمود واعظی، در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد که امارات برای بهبود رابطه با ایران پیش‌قدم شده‌است. او که روز پنج‌شنبه در جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی استان سمنان سخن می‌گفت، با بیان اینکه «با وجود برخی خامی‌ها از سوی کشورهای همسایه می‌دانستیم که به مرور این کشورها به ما نزدیک می‌شوند» افزود: «امروز همان روز رسیده و روابط اماراتی‌ها به آرامی تغییر کرده و سعودی‌ها هم به تدریج از آن روابط خصمانه فاصله گرفته‌اند و ادبیات‌شان مسالمت‌آمیزتر شده است.» واعظی روابط بسیار خوب با همه کشورهای اسلامی را سیاست جمهوری اسلامی توصیف و تصریح کرد: «جمهوری اسلامی منافع خود را در روابط حسنه با همسایگان و در گام بعدی با کشورهای اسلامی و در گام سوم با کشورهای آسیایی تعریف کرده است.» رئیس دفتر رئیس‌جمهور با بیان اینکه این کشورها گام به گام به سمتی حرکت کردند که متوجه شدند آمریکایی‌ها به‌دنبال پول آنها هستند، تاکید کرد: «همه دیدیم که آمریکایی‌ها در اتفاقات منطقه به یاری آنها نمی‌آیند و در حقیقت «قاشق خالی در دهان آنها گذاشته است». حمایت آمریکایی‌ها از آنها محدود شد به یکی، دو توییت، بنابراین آنها باید بدانند در آخر آنچه در منطقه می‌ماند کشورهای منطقه هستند که باید با هم زندگی کنند.» پیش‌تر نیز در ۱۷ مهر محمود واعظی درباره پیشنهاد‌های عربستان برای عادی‌سازی رابطه با ایران با اشاره به اینکه «فکرمی‌کنیم منطقه ما نیاز به آرامش دارد» گفته بود: «در گذشته عربستان سعودی فکر می‌کرد برای مدت کوتاهی با ائتلافی که درست کرده بود می‌تواند یمن را ببلعد و به آن هدف خود برسد. این زمان گذشت و الان ۵ سال گذشته و آنها به این هدف خود نرسیدند.» وی افزوده بود: «ما فکر می‌کنیم الان با توجه به شرایطی که در منطقه وجود دارد عربستانی‌ها به این نقطه رسیده‌اند که جنگ نمی‌تواند سرنوشت را تعیین کند. ما از این موضع استقبال می‌کنیم. از موضع حوثی‌ها و آتش‌بس هم استقبال می‌کنیم و اگر عربستانی‌ها در موضوع روابط با ما و حل مشکل یمن جدی هستند آن را گام مثبتی تلقی می‌کنیم.» طی سال‌های اخیر ایران همواره اعلام کرده بود که در منطقه دنبال تنش با همسایگان نیست و بارها نیز به سوی مقامات ریاض دست دوستی دراز کرده بود اما عربستان به دلایلی از نزدیکی به ایران امتناع می‌کرد. اما اخیرا به‌دنبال کاهش حمایت‌های آمریکا از متحدان منطقه‌ای‌اش از جمله عربستان و تاکید چند باره دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر اینکه هر کشوری خودش باید امنیتش را تامین کند و همچنین شکست رویاهای بن‌سلمان ولیعهد سعودی در جنگ یمن، شاهد آن هستیم که ریاض نیز در قبال تهران موضع نرم‌تری اتخاذ کرده است. به‌طور خلاصه، ناکامی در جنگ یمن، حمله به تاسیسات آرامکو و ناامیدی از ترامپ برای اقدام عملی علیه ایران باعث شده لحن اظهارات مقامات سعودی و اماراتی در مقابل ایران تغییر محسوسی پیدا کند.
سیگنال‌های مثبت از طرف سعودی‌ها
از جمله سیگنال‌های مثبتی که اخیرا از سوی عربستان سعودی ارسال شده می‌توان به صحبت‌های محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان در تاریخ دوشنبه ۸ مهر اشاره کرد که گفته بود ترجیح می‌دهد در برابر ایران از راه‌حل‌های سیاسی به‌جای گزینه نظامی استفاده کند. وی در عین حال در گفت‌وگویی که در برنامه «۶۰ دقیقه» شبکه سی‌بی‌اس آمریکا پخش شد هشدار داد که اگر جهان برای جلوگیری از اقدامات ایران کاری نکند ممکن است قیمت نفت به «طرز غیرقابل تصوری» بالا رود. پیش از این علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز، هشتم مهر گفته بود سران برخی کشورها از سوی عربستان پیغام آورده‌اند و «عربستان اگر واقعا دنبال تغییر رفتار باشد، ایران از آن استقبال می‌کند». به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، وی با بیان اینکه عربستان با واسطه به رئیس‌جمهوری ایران پیام داده است، تصریح کرد: «ما باید علائم تغییر رفتار را کاملا ببینیم و نخستین علامت آن حمله نکردن به یمن و پایان دادن به کشتار یمنی‌هاست. حمله زمینی یمنی‌ها به عربستان نشان داد که آنها قدرت نظامی دارند. پیش از این‌قدرت نظامی آنها انکار می‌شد اما عملیات زمینی آنها نشان داد که قدرت زدن آرامکو را هم دارند.» با این حال عادل الجبیر، وزیر مشاور در امورخارجی عربستان گفت که اظهارات سخنگوی دولت ایران «دقیق» نبود.
به گزارش «ایسنا» عادل الجبیر، وزیر مشاور عربستان در امورخارجه در صفحه توییتر خود نوشت: «چیزی که سخنگوی دولت ایران اعلام کرد مبنی بر اینکه عربستان برای آنها پیام‌هایی ارسال کرده است دقیق نیست؛ مساله‌ای که اتفاق افتاد این است که برخی کشورهای برادر برای کاهش تنش تلاش کردند و ما نیز به آنها گفتیم که عربستان دائما برای ایجاد امنیت و ثبات در منطقه تلاش می‌کند.»
اماواگرهای میانجیگری پاکستان
در هفته‌های اخیر عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان، با سفر به تهران و ریاض تلاش کرده است که فعالیت‌های میانجیگرانه بین دو کشور را تسریع کند. شاه محمود قریشی، وزیرخارجه پاکستان، روز چهارشنبه ۲۴ مهرماه گفت مقام‌های دو کشور ابراز تمایل کرده‌اند اختلافات خود را با دیپلماسی حل‌وفصل کنند. البته درحالی‌که گفته می‌شد عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان در سفر خود به تهران میانجی آشتی بین ایران و ریاض است، اما یک مقام ارشد دولت سعودی منکر چنین مساله‌ای شد. به نوشته خبرگزاری «رویترز» عادل الجبیر، وزیر مشاور در امورخارجه سعودی یکشنبه در ریاض به خبرنگاران گفت که عربستان از پاکستان درخواست نکرده که میانجی بهبود روابط با ایران شود. وی مدعی شد که نخست‌وزیر پاکستان با طرح ابتکاری خود عازم ایران شده و «اگر ایرانی‌ها می‌خواهند که دیگران با آنها همانند یک کشور عادی تعامل داشته باشند، لازم است که رفتار و سیاست‌های خود را تغییر دهند.» در عین حال همزمان با سفر اخیر عمران‌خان به ایران، وزارت امورخارجه پاکستان در بیانیه‌ای گزارش‌های مبنی بر درخواست ریاض از نخست‌وزیر پاکستان برای میانجیگری میان ایران و عربستان را تکذیب کرد و نوشت: «ولیعهد سعودی از پاکستان نخواسته است که نقش میانجی میان ایران و عربستان را ایفا کند.» با وجود تکذیب‌ها از سوی اسلام‌آباد و ریاض درباره درخواست بن‌سلمان اما به‌نظر می‌رسد که چنین درخواستی صورت گرفته و اکنون نیز عربستان و به‌ویژه ولیعهد سعودی با هدف حفظ وجهه‌شان می‌گویند که درخواست میانجیگری را مطرح نکرده‌اند.
حمایت از ابتکارعمل عمران‌خان
در این بین رهبر جریان حکمت ملی عراق، از ابتکار عمل پاکستان برای وساطت میان ایران و عربستان حمایت کرد. این درحالی است که عراق خود یکی از کشورهایی است که برای کاهش تنش‌ها در منطقه بسیار فعال شده و حتی طرحی را نیز در این راستا ارائه کرده است. به گزارش «ایسنا» سیدعمار حکیم، در پیامی با تاکید بر اینکه منطقه بحران‌زده ما به‌شدت نیازمند تلاش‌های جدی برای کاهش بحران‌ها و تنش‌هایش است، گفت: «از ابتکار عمل عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان، برای وساطت میان تهران و ریاض و کاستن و پایان دادن به تنش میان این دو کشور مسلمان و نشاندن آنها پشت میز مذاکره در راستای کاستن از تهدیدها و تنش‌های منطقه حمایت و قدردانی می‌کنیم.»
تاکید ایران بر لزوم پایان بحران یمن
به‌دنبال سفر عمران‌خان به تهران و دیدار با مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تاکید کردند که جمهوری اسلامی ایران از مدت‌ها قبل طرحی چهار ماده‌ای برای پایان جنگ یمن داده است و اگر این جنگ به نحو درستی پایان یابد، می‌تواند تاثیرات مثبتی در منطقه به‌دنبال داشته باشد. همچنین حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران روز دوشنبه ۲۲ مهر یعنی یک روز پس از سفر عمران‌خان به تهران در نشستی با خبرنگاران رسانه‌های داخلی و بین‌المللی، یکی از اهداف عمران‌خان در سفر به ایران را گفت‌وگو درباره منطقه و مسائل منطقه عنوان کرد. روحانی با تاکید بر اینکه اگر موضوع یمن به یک آتش‌بس و در نهایت به پایان جنگ منتهی شود، یکی از گره‌های منطقه از جمله در روابط ایران و عربستان باز می‌شود، ادامه داد: «هیچ‌وقت نخواستیم با همسایگان‌مان روابط بدی داشته باشیم.» رئیس‌جمهور با بیان اینکه همیشه دنبال یک روابط خوب با همسایگان بوده‌ایم، خاطرنشان کرد: «طرح بسیار مهمی را به نام «ائتلاف امید یا طرح امید و طرح صلح هرمز» در سازمان ملل ارائه کردیم.»
شرط ایران برای مذاکره با عربستان
محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران روز چهارشنبه ۱۰ مهر در حاشیه جلسه هیات دولت درباره مواضع اخیر عربستان سعودی برای رفع تنش‌ها با ایران گفته بود: «ما همواره گفته‌ایم با همسایگان خود دنبال تفاهم و پرهیز از تنش هستیم. اگر دولت سعودی به این نتیجه برسد که با خرید سلاح و واگذاری حاکمیت خود به دیگران نمی‌تواند به امنیت برسد، حتما با آغوش باز با ایران مواجه می‌شود.» ظریف همچنین روز سه‌شنبه ۱۶ مهر درباره شرایط مذاکره با عربستان سعودی گفته بود: «در شرایطی که سعودی‌ها علاقه‌مند به مذاکره با ایران شدند اگر مسائل منطقه را پای میز مذاکره و نه با کُشتن مردم دنبال کنند، جمهوری اسلامی را هم قطعا همراه با خود خواهند داشت.» به گزارش «ایسنا» ظریف در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، در واکنش به آنچه در مقطع درخواست محمدبن‌سلمان ولیعهد سعودی از عراق و پاکستان برای میانجیگری با ایران عنوان شده بود، تاکید کرده بود: «وزارت امورخارجه همواره آماده همکاری با همسایگان خود برای امنیت منطقه است، این موضع را به‌طور رسمی نیز اعلام کردیم.» البته مقامات سعودی مدعی هستند که آنها درخواستی برای میانجیگری مطرح نکرده‌اند. همزمان علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران نیز اواسط مهر ماه در مصاحبه با شبکه الجزیره تاکید کرد: «ما هیچ‌وقت درهای گفت‌وگو با عربستان و کشورهای دیگر در منطقه را نبسته‌ایم. مذاکره بین تهران و ریاض می‌تواند بسیاری از مشکلات امنیتی و سیاسی منطقه را حل کند.»
نگاه قطر به اختلافات ایران و کشورهای عربی
همچنین روز گذشته سخنگوی رسمی وزارت خارجه قطر ابراز عقیده کرد که اختلافات میان ایران و کشورهای عربی ماهیت طایفه‌گرایی ندارد و از طریق مذاکره قابل حل‌وفصل است. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از روسیا الیوم، «لولوه الخاطر» سخنگوی رسمی وزارت خارجه قطر در پاسخ به سوالی درباره ماهیت اختلافات میان ایران و برخی کشورهای عربی گفت: «این اختلافات، بر خلاف اعتقاد برخی‌ها، ماهیت طایفه‌گرایی ندارد بلکه اختلاف نظر بر سر نفود و تاثیر میان دو قطب مختلف در منطقه است.» الخاطر بر ضرورت حل‌وفصل این اختلافات از طریق گفت‌وگو‌های سازنده و کانال‌های دیپلماتیک تاکید کرد.
ارسال نظر