رقابت آخر برای صدر مجلس

امروز تکلیف تغییرات کرسی‌های آخرین هیات‌رئیسه مجلس دهم، با برگزاری انتخابات در صحن علنی پارلمان روشن می‌شود؛ انتخاباتی که وضعیت رقابت‌های فراکسیونی در آن یک روز پیش از برگزاری این انتخابات مشخص شده بود و در نهایت، علی لاریجانی و محمدرضا عارف به‌عنوان دو چهره اصلی رقیب بر سر کرسی ریاست مجلس دهم معرفی شدند.

ائتلاف ناگزیر ولایی‌ها

همچنان که پیش‌بینی می‌شد، سرانجام روز گذشته فراکسیون نمایندگان ولایی (اصولگرایان) به ائتلاف با فراکسیون نمایندگان مستقلین (اصولگرایان معتدل نزدیک به علی لاریجانی) رضایت داد و این دو فراکسیون نامزدهای ارکان مختلف هیات‌رئیسه را بر مبنای وزن هر جایگاه میان یکدیگر تقسیم کردند؛ به این ترتیب نامزد ریاست مجلس در این ائتلاف، از فراکسیون مستقلین معرفی می‌شود که گزینه‌ای جز علی لاریجانی نیست. فراکسیون مستقلین که به حامیان علی لاریجانی در مجلس مشهورند، نخستین فراکسیونی بود که در روند این انتخابات نظر قطعی خود را از همان روزهای ابتدایی رقابت اعلام و علی لاریجانی را به‌عنوان گزینه اول و آخر خود برای ریاست مجلس معرفی کرده بود.

اما نکته مهم، رضایت دادن ولایی‌ها به گزینه علی لاریجانی برای ریاست پارلمان است؛ فردی که مهم‌ترین مخالفانش، همین نمایندگان عضو فراکسیون ولایی هستند. آنها حتی از اعلام مخالفت با هیات‌رئیسه فعلی مجلس (پیش از انتخابات چهارم) از جمله رئیس و نواب رئیس، امتناع نکرده و علنا بر آن تاکید کردند؛ گواه این مدعا اظهارات هفته گذشته سیدحسین نقوی حسینی، سخنگوی ولایی‌ها است که در گفت‌و‌گو با «ایسنا» تاکید کرده بود: «ما خواستار تغییر وضع موجود هیات‌رئیسه مجلس هستیم. ما به عملکرد مدیریت مجلس انتقاد داریم.»در واقع انتقاد به عملکرد هیات‌رئیسه بیش از همه به ارکان اصلی یعنی ریاست و نواب رئیس بازمی‌گردد؛ ریاستی که در دست علی لاریجانی است و کرسی نواب رئیس نیز در دست امیدی‌ها (اصلاح‌طلبان). اظهارنظر نقوی حسینی به معنای آن بود که ولایی‌ها خواهان ایجاد تغییر در این ۳ کرسی اند، اما نکته واضح ماجرا آن است که این فراکسیون برای هر گونه تغییر نیازمند همراهی یک فراکسیون دیگر است. این موضوعی است که اعضای فراکسیون ولایی بر آن صحه می‌گذارند. در اقلیت بودن این فراکسیون از منظر تعداد اعضا سبب شد که ولایی‌ها ناگزیر به پذیرش ریاست علی لاریجانی شوند تا شانس خود برای کسب دو کرسی نواب رئیس را طی ائتلاف با مستقلین افزایش دهند. طی ۳ سال گذشته استقرار مجلس دهم، فراکسیون مستقلین به‌دلیل آنکه ترکیبی از نمایندگان میانه‌رو با گرایش‌های اصلاح‌طلبی و اصولگرایی توامان است، همواره نقش تعیین‌کننده داشته و در موقعیت‌های مختلف به شکلی سیال یا با یکی از دو فراکسیون دیگر، ائتلاف نانوشته داشته است؛ موضوعی که این بار هم تکرار شد اما با ولایی‌ها.

بهترین سناریو برای اصولگرایان

گرچه پیش‌تر صحبت از نامزدی حمیدرضا حاجی بابایی، رئیس فراکسیون ولایی برای کرسی ریاست همانند سال گذشته مطرح بود اما نتایج حضور سال گذشته او در این رقابت نشان داد که اگر تنها به‌عنوان نامزد ولایی‌ها به میدان رقابت بیاید شانسی نخواهد داشت. اعضای فراکسیون ولایی هم این موضوع را به خوبی می‌دانستند و خبرها از این فراکسیون حاکی از آن بود که اصراری از سوی اعضا برای این حضور وجود نداشت. حاجی بابایی سال ۹۷ یکی از ۳ نامزد ریاست پارلمان شد؛ اما در نهایت با ۵۴ رای، در مقابل ۱۱۴ رای عارف و ۱۰۱ رای لاریجانی، از رقابت کنار رفت. به این ترتیب، با وجود آنکه حتی بر سر معرفی لاریجانی به‌عنوان نامزد ریاست مجلس وفاق کامل میان فراکسیون ولایی وجود نداشت، اما آنها ناگزیر به این انتخاب شدند؛ زیرا بهترین سناریو برای ولایی‌ها، برای کسب کرسی‌های هیات‌رئیسه آخرین سال مجلس دهم، ائتلاف با مستقلین بر سر ریاست علی لاریجانی و به دست آوردن دو کرسی نایب رئیسی بود که به آن رضایت دادند.براساس فهرست۱۲ نفره منتشر شده از نامزدهای دو فراکسیون مستقلین و ولایی‌ها، آنها به این نحو نامزدی کرسی‌های هیات‌رئیسه را میان خود تقسیم کردند؛ یک کرسی ریاست، سه کرسی دبیری و دو کرسی کارپردازی هیات‌رئیسه مجلس از آن مستقلین شد و در مقابل، دو کرسی نایب رئیسی، سه کرسی دبیری و یک کرسی کارپردازی به ولایی‌ها رسید.طی این ائتلاف، علی لاریجانی نامزد ریاست مجلس(مستقلین)، عبدالرضا مصری (ولایی) و محمدحسین فرهنگی (ولایی) نامزد دو کرسی نایب رئیس اول و دوم و غلامرضا کاتب (مستقلین)، رسول خضری (مستقلین)، سمیه محمودی (مستقلین)، احمدامیر آبادی فراهانی (ولایی)، اکبر رنجبرزاده (ولایی) و امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی (ولایی) به‌عنوان نامزدهای دبیری هیات‌رئیسه انتخاب شدند. همچنین بهروز نعمتی (مستقلین)، محمود آشوری تازیانی (مستقلین) و اسدالله عباسی (ولایی) به‌عنوان نامزدهای کارپردازی هیات‌رئیسه معرفی شدند.

امید؛ مستقل

امیدی‌ها اما از ابتدای تکاپوهای انتخاباتی خود حرفی از ائتلاف به میان نیاوردند و در نهایت بر همین رویکرد خود نیز پایبند ماندند و همچون سال گذشته فهرست مستقل خود را برای هیات‌رئیسه آخرین سال فعالیت مجلس دهم ارائه کردند. بر این اساس، محمدرضا عارف بار دیگر نامزد اصلاح‌طلبان مجلس برای ریاست پارلمان شد. به‌نظر می‌رسد دو عامل سبب شده که امیدی‌ها با وجود شکست در رقابت بر سر کرسی رقابت در سال گذشته، راه سال گذشته را ادامه دهند و به‌صورت مستقل فهرست ارائه کنند.

نخست آنکه آنها بر این باورند که سال گذشته با ارائه فهرست مستقل نتیجه بهتری نسبت به ائتلاف با مستقلین گرفتند و با ارائه فهرست مستقل احتمال عدم تعهد مستقلین به ائتلاف را به صفر می‌رسانند.عامل دوم تعداد آرای عارف در مقابل لاریجانی در انتخابات سال گذشته است؛ آرایی که در انتخابات مرحله اول سال گذشته ۱۴ رای بیشتر از لاریجانی بود و در مرحله دوم نیز با وجود اعلام نامزد شکست‌خورده ولایی‌ها مبنی بر اینکه رای ولایی‌ها در مرحله دوم انتخابات علی لاریجانی است، عارف تنها ۲۴ رای کمتر از لاریجانی کسب کرد؛ موضوعی که نشان داد حتی تعدادی از نمایندگان ولایی، عارف را به لاریجانی ترجیح دادند و برخلاف مشی سیاسی خود، عارف را برای ریاست مجلس مناسب‌تر دیدند؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد صرفا تعداد آرای به دست آمده در انتخابات سال گذشته و نه مقوله شکست یا پیروزی، ازجمله مهم‌ترین مولفه‌های ترغیب‌کننده برای ارائه دوباره فهرست مستقل برای ارکان هیات‌رئیسه مجلس دهم بوده است.به این ترتیب امیدی‌ها محمدرضا عارف را برای کرسی ریاست، مسعود پزشکیان و علی مطهری را برای دو کرسی‌ نواب رئیس، فاطمه سعیدی، محمدعلی وکیلی، علی اصغر یوسف‌نژاد، علیرضا رحیمی، بهروز بنیادی و رضا کریمی را برای ۶ کرسی دبیری، کریم حسین‌زاده، محمود صادقی و سید مهدی مقدسی را نیز برای جایگاه کارپردازی، در فهرست ۱۲ نفره نامزدهای هیات‌رئیسه مجلس قرار دادند.به نظر می‌رسد ائتلاف ولایی‌ها و مستقلین بیش از همه رقابت را برای پزشکیان و مطهری که طی ۳ سال گذشته، هربار به‌عنوان نواب رئیس انتخاب شدند، سخت‌تر از قبل می‌کند. با این حال این موضوع به میزان تعهد دو فراکسیون ولایی و مستقلین بر سر ائتلاف میان خود بستگی دارد. همچنین یکی از ویژگی‌های این دو فهرست، حضور دو نامزد زن و نیز حضور دو نامزد از اقلیت‌های مذهبی است. نتیجه انتخابات هیات‌رئیسه آخرین سال فعالیت مجلس دهم، تا ظهر امروز مشخص می‌شود.