شورای‌عالی امنیت ملی در بیانیه‌ای به طرف‌های باقی مانده در برجام هشدار داد
پنجره نیمه باز دیپلماسی
در این بیانیه که به‌صورت جداگانه برای پنج کشور عضو برجام ارسال شده، به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به‌ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داده شده و تاکید شده است که در غیر این صورت، ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد. در بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی تاکید شده است که پنجره‌ای که اکنون در برابر دیپلماسی قرار دارد مدت زیادی باز نخواهد بود. همچنین وزیرخارجه ایران نیز در سخنانی با بیان اینکه آخرین اقدام آمریکا در روز ۴ مه ۲۰۱۹(عدم تمدید معافیت‌های نفتی) اجرای برجام را غیرممکن کرده است با تاکید بر اینکه اقدام ایران به معنای خروج از برجام نیست گفت اقدام اخیر جمهوری اسلامی ایران در دادن فرصت ۶۰ روزه به پنج کشور باقیمانده در برجام این فرصت را به آنها ارائه می‌کند که بتوانند با تامین حقوق ایران در برجام، برجام را به حالت اولیه برگردانند.
تسلیم نامه روحانی به پنج کشور عضو برجام
شورای‌عالی امنیت ملی صبح روز چهارشنبه با صدور بیانیه‌ای مهم خطاب به کشورهای عضو برجام، با اشاره به اینکه «جمهوری اسلامی ایران در طول یکسال گذشته و پس از خروج غیرقانونی ایالات‌متحده آمریکا از توافق برجام و نقض مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد، نهایت خویشتنداری را از خود نشان داده و به درخواست دیگر اعضای برجام فرصت قابل‌توجهی در اختیار آنها قرار داده است»، تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از روز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند.»
در بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان که طی نامه‌های جداگانه نیز از سوی حسن روحانی، رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی امنیت ملی به سران کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه اعلام شده؛ به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به‌ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داده شده، و تاکید شده است: «در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگر را متوقف خواهد کرد.»
همچنین صبح روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ سفرای کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه به وزارت امورخارجه دعوت و نامه حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان توسط سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امورخارجه به ایشان تسلیم شد. همچنین طی نامه دیگری که صبح روز چهارشنبه توسط وزیر امورخارجه ایران برای خانم موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپایی در سیاست خارجی و امور امنیتی ارسال شد جزئیات اقدامات ایران به اطلاع ایشان به‌عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام رسید.
فرصت ۶۰ روزه برای دیپلماسی
از سوی دیگر محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران که برای دیدار با مقامات روسی به مسکو سفر کرده است درباره تصمیم اخیر ایران مبنی بر کاهش تعهدات برجامی با اشاره به اینکه آخرین اقدام ایالات‌متحده در روز ۴ مه ۲۰۱۹ در واقع اجرای برجام را غیرممکن کرده، گفت: «آمریکایی‌ها تلاش کردند با فشار، تهدید و قلدری مانع انجام فعالیت هسته‌ای ایران که در چارچوب برجام انجام می‌شد، شوند.» به گزارش «ایسنا» ظریف افزود: «ایران به جهان نشان داده است که به تعهدات خود پایبند است و امروز نوبت دنیاست که به تعهدات خود در قبال ایران عمل کند. ما نشان داده‌ایم کشوری کهن با صبر زیاد هستیم اما حاضریم برای حقوق خود مقاومت کنیم و امروز نوبت دنیا است که به تعهد خود عمل کند.» وزیرخارجه ادامه داد: «اقدام اخیر جمهوری اسلامی ایران در دادن فرصت ۶۰ روزه به پنج کشور باقیمانده در برجام این فرصت را به آنها ارائه می‌کند که بتوانند با تامین حقوق ایران در برجام، برجام را به حالت اولیه برگردانند.» وی در ادامه سخنان خود در جمع خبرنگاران اظهار کرد: «اقدامی که ایران امروز انجام داد خارج از برجام و به معنای خروج از برجام نیست، برخلاف اینکه آمریکا نه تنها برجام را نقض کرده بلکه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را نیز نقض کرده، اقدام ما در چارچوب برجام است.» این دیپلمات عالی‌رتبه ایران تاکید کرد: «امروز رئیس‌جمهور ایران برای روسای کشورهای باقیمانده در برجام نامه‌ای را ارسال کردند گرچه این نامه‌ها به لحاظ حقوقی متحدالشکل هستند اما دیدگاه ما نسبت به اعضای گروه ۱+۴ به هیچ‌وجه یکسان نیست.» ظریف با اشاره به اینکه در طول یک سال گذشته ایران با نشان دادن صبر راهبردی خود در برابر تلاش آمریکا جهت نابود کردن برجام همواره نشان داده که به تعهدات بین‌المللی خود پایبند است، افزود: «اما آمریکایی‌ها در طول یک سال گذشته نه‌تنها ناقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بودند، بلکه تلاش کردند که دیگر کشورها را نیز با فشار، قلدری و زورگویی به سمت نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سوق دهند.»
ظریف نامه روحانی به پوتین را به لاوروف تسلیم کرد
از سوی دیگر ظریف در دیدار با همتای روسی‌اش با بیان اینکه ما روسیه و چین و به‌ویژه روسیه را به‌عنوان یک شریک درازمدت می‌بینیم که روابط آن با ما در قالب روابط دوجانبه و بین‌المللی کاملا متفاوت است، عنوان کرد: «به همین دلیل من نامه آقای روحانی به آقای پوتین را شخصا آوردم که اینجا تقدیم کنم.» به گزارش خبرگزاری فارس، وزیرخارجه بیان کرد: «ما یک سال صبر کردیم، دوستان ما در روسیه و چین روابط خوبی را با ما حفظ کردند، گرچه در برخی موارد آنچه نبود که توقع داشتیم، ولی روسیه روابط بسیار خوبی با ما داشته و همکاری‌ها گسترش یافته است.»
وی یادآور شد: «ولی سایر اعضای برجام (فرانسه، آلمان، انگلیس و اتحادیه اروپا) به هیچ‌یک از تعهداتشان عمل نکردند. بیانیه‌های خوبی صادر شد، ولی اقدامی صورت نگرفت.»
انتقاد مسکو از سیاست‌های واشنگتن
همزمان سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه در پی اقدام ایران برای کاهش سطح تعهدات برجامی خود، وضعیت توافق هسته‌ای را غیرقابل قبول خواند و آن را نتیجه سیاست‌های غیرمسوولانه آمریکا دانست. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه خبری آرتی، سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه اظهار کرد که سیاست‌های غیرمسوولانه دولت آمریکا منجر به «وضعیتی غیرقابل قبول» شده که ممکن است توافق چندجانبه درباره برنامه هسته‌ای ایران از بین برود.
لاوروف در نشستی با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران که شخصا نامه‌ای از دولت ایران برای اطلاع‌رسانی به روسیه درباره آخرین تصمیم ایران درباره توافق هسته‌ای آورده است، آمریکا را مورد انتقاد قرار داد. وی گفت: «تا جایی که من می‌دانم، کار اصلی ما در اینجا مذاکره درباره این وضعیت غیرقابل قبول است که در نتیجه رفتار غیرمسوولانه آمریکا برای برجام ایجاد شده است.»
وزیر امورخارجه روسیه همچنین از پایبندی مداوم ایران به برجام به‌رغم آنکه آمریکا از این توافق خارج شده است قدردانی کرد.
با شرکای اروپایی‌مان گفت‌وگو می‌کنیم
در عین حال دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین تصمیم ایران برای کاهش تعهدات برجامی‌اش را نتیجه اقدامات نسنجیده آمریکا دانست و گفت: «مسکو برای حفظ توافق هسته‌ای با شرکای اروپایی خود گفت‌وگو خواهد کرد.» به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، سخنگوی کاخ ریاست‌جمهوری روسیه (کرملین) گفت: «ایران تحت فشارهای خارجی تصمیم گرفته است که اجرای چند تعهد خود در توافق هسته‌ای را متوقف کند و آمریکا مقصر آن است.»
پسکوف که در یک کنفرانس ویدئویی با خبرنگاران صحبت می‌کرد، افزود: «رئیس‌جمهور پوتین بارها درباره پیامدهای اقدامات بی‌فکر درخصوص ایران صحبت کرده بود. منظور من، تصمیم آمریکا برای خروج از توافق هسته‌ای است که اکنون شاهد هستیم پیامدهای آن درحال اتفاق افتادن است». وی همچنین خاطرنشان کرد: «مسکو خواهان حفظ توافق هسته‌ای بوده است و دیپلمات‌های روس در گفت‌وگوهای خود با مقامات اروپایی از هیچ تلاش پشت پرده‌ای برای حفظ این توافق دریغ نکرده‌اند.» سخنگوی کرملین با بیان اینکه دیپلمات‌های روسیه به این گفت‌وگوهای خود با مقامات اروپایی ادامه خواهند داد، گفت که آنها تلاش خواهند کرد تا اجرای توافق ادامه یابد. پسکوف در پاسخ به اینکه آیا روسیه آماده است علیه ایران تحریم‌های جدید وضع کند، اظهار کرد: «درحال‌حاضر زود است بخواهیم درباره تحریم جدید علیه تهران صحبت کنیم. ابتدا باید به شکلی عاقلانه وضعیت را بررسی و درباره آن تبادل‌نظر کنیم. این یک موقعیت جدی است.»
غنی‌سازی ۲۰ درصدی طی ۴ روز
از سوی دیگر علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی درحاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره اظهارات رئیس‌جمهور درخصوص کاهش تعهدات ایران در برجام گفت: «براساس ماده ۲۶ برجام هر وقت ایران تشخیص دهد که طرف مقابل نسبت به تعهدات خود درست عمل نکرده است می‌تواند جزئی یا بخشی از تعهداتش به برجام را کاهش دهد و تعلیق کند تا زمانی که رفتار طرف مقابل را مورد ارزیابی قرار دهد.» وی گفت: «امروز رئیس‌جمهور گفت که براساس این بند باید توازنی بین تکلیف‌ها و حقوق‌ها باشد.» رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: «با پرنکردن خلأ خروج آمریکا از سوی سایر اعضای گروه (1+4) به‌خصوص اتحادیه اروپا، لاجرم ایران این تصمیم را گرفت و رئیس‌جمهور اعلام کردند که نفروختن اورانیوم غنی شده و آب سنگین تا اطلاع ثانوی به این مفهوم است که ما دیگر ملتزم به رعایت سقف ۳۰۰ کیلو برای اورانیوم غنی شده ۳،۶۷ و سقف ۱۳۰ تن برای آب سنگین نیستیم.»وی با اشاره به اینکه بازگشت‌پذیری ما لحظه‌ای است، تاکید کرد که اگر لازم شود در ۴ روز می‌توانیم غنی‌سازی ۲۰ درصدی را آغاز کنیم. صالحی ادامه داد: «در حقیقت پیام رئیس‌جمهور این بود که ما دیگر ملزم به رعایت این سقف‌ها برای ۶۰ روز نیستیم، اگر در این مدت ۶۰ روز طرف مقابل‌توانست نظرات جمهوری اسلامی ایران را تامین کند، ایران هم راه را باز گذاشته که به حالتی که همین امروز داریم، برگردیم؛ یعنی طبق برجام عمل کنیم.»
گزینه بازگشت تحریم‌ها
این در شرایطی است که پیش از اعلام تصمیم ایران مبنی بر کاهش تعهدات برجامی، یک مقام فرانسوی گفته بود که اگر ایران به تعهدات هسته‌ای‌اش عمل نکند، سازوکاری مورد بحث قرار خواهد گرفت که می‌تواند گزینه بازگشت تحریم‌ها را روی میز قرار دهد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، فلورنس پارلی، وزیر دفاع فرانسه با اشاره به اینکه اروپا خواهان حفظ برجام است، افزود هیچ چیز بدتر از خروج ایران از توافق هسته‌ای نیست.
تداوم فشار بر ایران
از سوی دیگر برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در ادامه گزافه‌گویی‌های خود، به تکرار ادعاهای واهی واشنگتن علیه کشورمان پرداخت و تاکید کرد که فشار بر ایران تا زمانی که این کشور رفتار خود را تغییر ندهد، ادامه خواهد داشت.
به گزارش «ایسنا» برایان هوک در گفت‌وگو با شبکه صدای آمریکا در پاسخ به سوالی درباره اعزام یک ناو هواپیمابر آمریکایی به منطقه و اینکه آیا این اقدام، بخشی از کارزار فشار حداکثری علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران است، مدعی اقدامات تحریک‌آمیز ایران در خلیج‌فارس شد و گفت: «کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای توضیح داد که به‌دلیل هشدارها و نشانه‌هایی که دریافت کرده‌ایم ایالات‌متحده هر اقدامی را که لازم باشد، انجام خواهد داد و هر حمله به منافع یا هم‌پیمانان آمریکا با واکنشی سریع و قاطع روبه‌رو خواهد شد. ما انتظار این را داشتیم و می‌دانستیم که رویه معمول جمهوری اسلامی این است که وقتی خودشان را از لحاظ دیپلماتیک و اقتصادی دچار انزوای بیشتر ببینند، سعی می‌کنند جهان را به وحشت بیندازند.» وی درباره اظهارات آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه واشنگتن آن‌قدر به اعمال فشار حداکثری ادامه خواهد داد تا ایران به میز مذاکره بازگردد و اینکه نشانه‌ای از این امر در آینده نزدیک وجود دارد، مدعی شد که دو- سوم مردم ایران، دولت را به‌خاطر مشکلات اقتصادی‌شان سرزنش می‌کنند و تنها یک سوم کشور تحریم‌ها را عامل آن دانسته‌اند.
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در ادامه ادعاهای خود گفت که این تحریم‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کار ایران در اجرای سیاست خارجی‌اش در منطقه را دشوارتر کنند و به قدری هزینه‌های آن را بالا ببرند که آنها از این کار خودداری کنند.
وی مدعی شد: «همان‌طور که وزیر پمپئو گفت ایران یا می‌تواند رفتار کردن مانند یک کشور عادی را آغاز کند یا باید شاهد فروپاشی اقتصادش باشد. تحریم‌های ما موثرند. ما می‌خواهیم شاهد یک توافق جدید و بهتر باشیم. مقامات ایران در تمام سطوح گفته‌اند که نمی‌خواهند مذاکره کنند. ما گوش شنوایی داریم؛ اما نخست باید شاهد تغییر عملی باشیم. حرف زدن کافی نیست. اینکه وزیرخارجه ظریف به ایالات‌متحده بیاید و در یک برنامه گفت‌وگوی تلویزیونی حاضر شود و از آزادی‌هایی که اینجا وجود دارد بهره‌مند شود، این هیچ تفاوتی ایجاد نخواهد کرد. ما باید شاهد تغییر واقعی در رفتار آنها باشیم.»
متن کامل بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی
شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران، و در اعمال حقوق جمهوری اسلامی ایران مندرج در بندهای 26 و 36 برجام، دیروز 18 اردیبهشت 1398 دستور توقف برخی اقدامات ایران در توافق برجام را صادر کرد. این تصمیم طی نامه مهمی از سوی دکتر روحانی رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به سران کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه اعلام شده است. اکنون یک سال از خروج غیرقانونی ایالات‌متحده آمریکا از توافق برجام و نقض مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط آمریکا می‌گذرد و آن کشور با قلدری تمام و برخلاف تمامی اصول شناخته شده بین‌المللی تحریم‌های یک‌جانبه و غیرقانونی خود را مجددا اعمال کرده است. این زورگویی آشکار آمریکا متاسفانه با هیچ اقدام درخور و متناسب از سوی شورای امنیت یا اعضای باقیمانده در برجام مواجه نشده است. جمهوری اسلامی ایران در طول یک سال گذشته نهایت خویشتنداری را از خود نشان داده و به درخواست دیگر اعضای برجام فرصت قابل توجهی در اختیار آنها قرار داده است تا اثرات و تبعات خروج آمریکا از برجام را جبران کنند. در این مدت «کمیسیون مشترک برجام» دو بار در سطح معاونان و دو بار در سطح وزرای امورخارجه تشکیل شد و کشورهای باقیمانده در برجام در این جلسات به صراحت اذعان کردند که رفع تحریم‌ها و برخورداری ایران از منافع اقتصادی حاصله، بخش حیاتی از برجام است. آنها متعهد شدند که برای تحقق این هدف «راه‌حل‌های عملی» به منظور عادی‌سازی و حتی ارتقای همکاری‌های اقتصادی با ایران طراحی کنند. متاسفانه این حسن‌نیت و خویشتنداری هوشمندانه مردم ایران بی‌پاسخ مانده و غیراز صدور بیانیه‌های سیاسی، هنوز هیچ ساز و کار عملیاتی برای جبران تحریم‌های آمریکا مستقر نشده است. بنابراین، جمهوری اسلامی ایران برای تامین حقوق خود و بازگرداندن توازن به مطالبات طرفین در این توافق، گزینه‌ای غیر از «کاهش تعهدات» ندارد.
از این جهت، اعلام می‌کند که جمهوری اسلامی ایران در مرحله فعلی دیگر خود را متعهد به رعایت محدودیت‌های مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین نمی‌داند. به کشورهای باقیمانده در برجام شصت روز فرصت داده می‌شود تا تعهدات خود به‌ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را عملیاتی کنند. چنانچه در این مهلت کشورهای مزبور قادر نباشند مطالبات ایران را تامین کنند، در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی‌سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد. در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شوند، ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت اما در غیراین صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله اجرای تعهدات دیگر را متوقف خواهد کرد. جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد به مشورت‌های خود با اعضای باقیمانده برجام در تمامی سطوح ادامه دهد اما نسبت به هر اقدام غیرمسوولانه، از جمله ارجاع موضوع به شورای امنیت ملل متحد یا اعمال تحریم‌های بیشتر، عکس العمل قاطع و سریع نشان خواهد داد. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در نامه خود به سران کشورهای برجام به صراحت نوع واکنش جمهوری اسلامی ایران را خاطر نشان کرده است. اکنون جمهوری اسلامی ایران حجت را بر کشورهای عضو برجام و بر جامعه بین‌الملل تمام کرده است. ما با حسن‌نیت وارد مذاکرات هسته‌ای شدیم، با حسن‌نیت توافق کردیم، با حسن‌نیت توافق را اجرا کردیم و پس از خروج آمریکا با حسن‌نیت زمان کافی در اختیار دیگر اعضای برجام قرار دادیم. حال نوبت کشورهای باقیمانده در برجام است که حسن‌نیت خود را ثابت کرده و قدم‌های جدی و عملی برای حفظ برجام بردارند. پنجره‌ای که اکنون در برابر دیپلماسی قرار دارد مدت زیادی باز نخواهد بود و مسوولیت شکست برجام و هرگونه تبعات احتمالی آن به‌طور کامل بر عهده آمریکا و اعضای باقیمانده در برجام قرار خواهد داشت.
ارسال نظر