روایت سخنگو از استعفای ظریف

استعفای ناگهانی محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران که واپسین ساعات روز دوشنبه ۶ اسفند از طریق انتشار پیامی در صفحه اینستاگرام وی انجام گرفت، همچنان محل بحث و اظهارنظر است. باوجودی ‌که فردای همان روز این استعفا توسط رئیس‌جمهوری رد شد و ظریف نیز در مراسم استقبال رسمی از نخست‌وزیر ارمنستان در کنار حسن روحانی حضور یافت اما همچنان برخی درحال دامن زدن به سناریوی بروز اختلافات بین رئیس‌جمهور ایران و وزیرخارجه هستند. در این رابطه بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت‌خارجه روز گذشته با تاکید بر این موضوع که ظریف از سفر بشار اسد به تهران اطلاعی نداشت گفت یکی از دلایل استعفای ظریف «برخی ناهماهنگی‌ها» با وزارت امورخارجه بوده و یک «موضوع شخصی و فردی» نبوده است. قاسمی پیش‌تر در روز دوشنبه نیز تاکید کرد که استعفای ظریف ربطی به رابطه وزارت‌خارجه با دولت و شخص رئیس‌جمهور ندارد و وزیرخارجه هماهنگی کاملی با رئیس‌جمهور داشته و دارد. همچنین ظریف نیز چند روز بعد از رد استعفایش از سوی رئیس‌جمهور ایران گفت این اقدام او تنها برای «حفظ شأن و اعتبار وزارت امورخارجه به‌عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین‌المللی بوده است.» وزیرخارجه ایران روز دوشنبه ۱۳ اسفند در جمع کارکنان وزارت امورخارجه، این وزارتخانه را «مسوول روابط خارجی کل کشور» خواند و گفت نمی‌شود «هر دستگاهی در داخل یا خارج از دولت» سیاست خارجی خودش را داشته باشد، چون به گفته او در این صورت نیازی به وزارت امورخارجه نیست.

پاسخ به برداشت‌های نادرست

همچنین سخنگوی وزارت‌خارجه ایران روز گذشته در مورد برخی از برداشت‌های نادرست از سخنانش در مورد سفر بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه به تهران توضیحاتی ارائه کرد. به گزارش «ایسنا» قاسمی در پاسخ به سوال برخی خبرنگاران درخصوص برداشت نادرستی که از پاسخ وی به سوال خبرنگار یک خبرگزاری در نشست خبری روز دوشنبه‌اش با رسانه‌های داخلی و خارجی در مورد سفر آقای بشار اسد به تهران ایجاد شده است گفت: «منظور اینجانب از جمله «آنهایی که باید در جریان سفر قرار می‌گرفتند، در جریان سفر بودند و برنامه خود را هم به‌خوبی انجام دادند» درواقع اشاره به یک واقعیت تلخ در این ماجرا بود که تعداد محدودی به‌جز وزیر امورخارجه می‌توانستند از آن اطلاع داشته باشند و وزارت امورخارجه در هیچ سطحی از آن اطلاع نداشت و این بی‌اطلاعی تا پایان سفر حفظ شد.»  قاسمی همچنین اظهار کرد: «یکی از دلایل استعفای دکتر ظریف این نوع از ناهماهنگی‌ها با وزارت امورخارجه بوده و همان‌گونه که قبلا هم اعلام شده موضوع استعفای وزیر محترم یک موضوع شخصی و فردی نبوده و نیست و هدف و نیت از آن تلاش مثبت برای ارتقا و بازگرداندن وزارت امورخارجه و دستگاه دیپلماسی کشور به جایگاه اصلی خود بوده است.»

تاکید بر جایگاه وزارت‌خارجه

از سوی دیگر چند روز پس از استعفای اعتراضی محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه و رد آن از سوی حسن روحانی، او روز دوشنبه ۱۳ اسفند (چهارم مارس) در جمع کارکنان وزارت‌خارجه سخنرانی کرد. ظریف در این سخنرانی گفت: «در دنیا باید احساس شود که حرف وزارت امورخارجه حرف کل کشور و حاکمیت است. این وزارتخانه مسوول روابط خارجی کل کشور است نه اینکه هر دستگاهی در داخل یا خارج از دولت سیاست خارجی خودش را دارد و ما صرفا مسوول سیاست خارجی وزارت‌خارجه هستیم.»

به گفته ظریف، اگر هر دستگاهی سیاست خارجی خودش را داشته باشد در آن صورت به وزارت‌خارجه نیازی نیست. او اضافه کرد: «هر دستگاهی می‌تواند اداره کل بین‌الملل خودش را داشته باشد. ابزار وزارت‌خارجه در دفاع از منافع ملی و حقوق مردم آن است که به‌عنوان سخنگوی کل کشور مقتدرانه در عرصه بین‌الملل حضور داشته باشیم.» سخنگوی وزارت‌خارجه ایران نیز روز دوشنبه در نشست هفتگی با خبرنگاران تاکید کرد که استعفای ظریف ربطی به رابطه وزارت‌خارجه با دولت و شخص رئیس‌جمهور ندارد و وزیرخارجه هماهنگی کاملی با رئیس‌جمهور داشته و دارد. بهرام قاسمی روز دوشنبه در پاسخ به سوالی درباره استعفای ظریف به‌دلیل اختلاف روحانی و وزیرخارجه گفت: «در این‌باره توضیحات لازم داده شده است.» وی افزود: «بحث استعفای آقای ظریف نه یک بحث شخصی بود و نه موضوعی نشات گرفته از اختلاف با دولت و شخص رئیس‌جمهور، بلکه ایشان در ادامه تلاشی که در دوره پیشین وزارت داشت در جهت تلاش هرچه بیشتر برای ارتقای جایگاه وزارت‌خارجه به‌خصوص با توجه به شرایط بعد از ماه مه‌(خروج ترامپ از برجام) و شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی، اعتقاد داشت که وزارت‌خارجه باید بتواند وظایف ذاتی خود را در زمان لازم انجام دهد و نیاز به هماهنگی‌های بیشتر و اقتدار بیشتر در وزارت‌خارجه وجود دارد.» قاسمی عنوان کرد: «این خواست همکاران در وزارت‌خارجه نیز بود که برای سیاست خارجی قدرتمند و توانمند که بتواند از جایگاه و منزلت جمهوری اسلامی ایران به خوبی دفاع کند، باید نقش واقعی خود را در مجموعه کشور پیدا کند.» سخنگوی وزارت‌خارجه یادآور شد: «این نوع شایعات،‌ زمینه‌سازی‌ها و منتسب کردن این استعفا به برخی مسائل بی‌مایه، سیاسی و جناحی و حتی اختلاف با شخص رئیس‌جمهور تقلیل دادن موضوع اساسی ایشان در بحث استعفایی بود که مطرح کرد و این استعفا هیچ ربطی به رابطه وزارت‌خارجه با دولت ندارد. هماهنگی و همکاری‌های لازم بین وزیرخارجه و رئیس‌جمهور کاملا وجود داشته و خواهد داشت.»

تمجید از نقش ظریف

همچنین هفته گذشته در پی اعلام استعفای محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه کشورمان و برخی اظهارنظرها پیرامون آن، سردار سرلشکر پاسدار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه در واکنش به این موضوع گفت: «حتما آقای ظریف مسوول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است و طی مدت مسوولیت در وزارت امورخارجه کشورمان همواره مورد حمایت و تایید مقامات عالی‌رتبه نظام، به‌ویژه مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) بوده و هستند.»

وی افزود: «ایشان برای تامین منافع ملی کشور پیوسته اقدامات ارزشمندی را در سطوح گوناگون انجام داده و در مسیر مبارزه با دشمنان قسم خورده انقلاب اسلامی و ملت ایران نیز همراهی لازم را داشته‌اند.» سرلشکر سلیمانی با اشاره به عدم حضور ظریف در ملاقات اخیر رئیس‌جمهور سوریه با رئیس‌جمهور ایران نیز خاطرنشان کرد: «در جریان سفر اخیر آقای بشار اسد به تهران و ملاقات وی با آقای دکتر روحانی رئیس‌جمهور محترم، برخی ناهماهنگی‌ها در نهاد ریاست‌جمهوری که مطرح هم شده، منجر به عدم حضور وزیر امورخارجه کشورمان در این ملاقات و متعاقبا گلایه‌مندی ایشان شده است.»

فرمانده نیروی قدس سپاه تاکید کرد: «قرائن نشان می‌دهد هیچ‌گونه تعمدی برای عدم حضور آقای دکتر ظریف در این ملاقات نبوده است و باید تاکید کنم ایشان به‌عنوان وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران مسوول اصلی در حوزه سیاست خارجی کشور هستند.»

استعفای ظریف بسیار مورد توجه مقامات و رسانه‌های غربی قرار گرفت و مجله فارن‌پالیسی در پی خبر استعفای وزیر امورخارجه ایران در تحلیلی به جایگاه دیپلماتیک محمدجواد ظریف در جهان پرداخت. براساس گزارشی که مجله فارن پالیسی منتشر کرده، محمدجواد ظریف، خدمتگزار مذهبی و وفادار جمهوری اسلامی ایران، همواره مورد توجه غرب بوده است. فارن‌پالیسی ادامه داد: «او بسیار در سطح جهان شناخته‌شده بود. زبان انگلیسی را به خوبی از بر بود، درواقع زبان انگلیسی او تخصصی، کنایه‌آمیز و به‌طور مسحور‌کننده‌ای روان و بی‌نقص بود که طی تحصیلات تکمیلی وی در دانشکده مطالعات بین‌الملل جوزف کورنل دانشگاه دنور این مهارت را کسب کرد. او بسیار خوش‌مشرب بود که اغلب مذاکره‌کنندگان و روزنامه‌نگاران را به دفتر بزرگ خود در سازمان ملل دعوت کرده و از آنها با چای و پسته ایرانی پذیرایی می‌کرد.»