دلایل شکست طرح ناتوی عربی

به نوشته خبرگزاری رویترز، یکی از اهداف این طرح که در میان مقام‌های کاخ سفید و کشورهای عربی به «تشکیل ناتوی عربی» معروف شده، مقابله با فعالیت‌های ایران در منطقه است. دولت ترامپ امیدوار است در نشستی که فعلا قرار است ۱۲ تا ۱۳ اکتبر (۲۰ تا ۲۱ مهرماه) در واشنگتن برگزار شود رایزنی‌های بیشتری درباره تشکیل این ائتلاف انجام شود. نام ائتلاف موقتا «ائتلاف راهبردی خاورمیانه» (MESA) برگزیده شده است.

در همین ارتباط، الجزیره در مقاله‌ای به قلم «مروان کابالان» نوشته است: «طرح ناتوی عربی ترامپ برای مقابله با ایران محکوم به شکست است.» تحلیلگر الجزیره نوشته است: «نیازی به ذکر این مطلب نیست که ستون هر سازمان با محوریت فعالیت امنیت جمعی را ادراک مشترک از یک تهدید یکسان تشکیل می‌دهد. در غیر این صورت، نمی‌توان نام آن را امنیت جمعی گذاشت.»

این گزارش، در ادامه اصل «ادراک مشترک از تهدید یکسان» را در دو سطح از مناسبات مربوط به طرح تشکیل ناتوی عربی غایب دانسته است. «مروان کابالان» می‌نویسد: «در مورد تشکیل ناتوی عربی، این اصل در دو سطح وجود ندارد: در سطح بین دولت‌ها (inter-state) و در سطح جامعه-دولت (state-society)».

او می‌افزاید: «برای برخی از کشورهای عضو [شورای همکاری]، تهدیدها به همان اندازه که از بیرون ائتلاف امنیتی پیشنهاد شده ناشی می‌شوند، از داخل آن برمی‌خیزند.» تحلیلگر الجزیره در توضیح به گزارش‌های رسانه‌هایی اشاره کرده که نشان می‌دهند «رکس تیلرسون»، وزیرخارجه سابق آمریکا سال گذشته عربستان و امارات را از حمله به قطر منصرف کرده است.

او می‌نویسد: «با در نظر گرفتن این اخبار که رکس تیلرسون، وزیرخارجه سابق آمریکا سال گذشته برای جلوگیری از حمله عربستان و امارات به قطر وارد عمل شده بود، این سوال پیش می‌آید که رئیس‌جمهور ترامپ به‌دنبال راه‌اندازی چه نوع ائتلاف امنیتی است.» در ادامه آمده است: «اصل زیربنایی امنیت جمعی را «یکی برای همه و همه برای یکی» تشکیل می‌دهد. تجاوز یا جنگ علیه یکی از اعضای یک نظام امنیت جمعی، جنگ علیه تمامی اعضا محسوب می‌شود. اما در اینجا، جنگ و تهدید جنگ، از خود سازمانی ناشی می‌شود که قرار است امنیت ایجاد کند و امنیت بقیه را تقویت کند.»

مطابق این تحلیل، در سطح دولت-جامعه، شکاف‌های میان حاکمان و مردمانشان از ادراک تهدیدها به مراتب بیشتر است. درحالی‌که برخی از دولت‌های عربی ایران را مهم‌ترین تهدید علیه امنیت خودشان تصور می‌کنند، عده بیشتری از آنها معتقدند که اسرائیل و آمریکا تهدید مهم‌تری نسبت به امنیت اعراب محسوب می‌شود.

تحلیلگر الجزیره به نتایج نظرسنجی «مرکز عربی مطالعات پژوهشی و سیاستی» اشاره کرده که نشان می‌دهد ایران تنها در عربستان سعودی و کویت، جدی‌ترین تهدید علیه امنیت محسوب می‌شود. در سایر جوامع عربی، ایران بسیار پایین‌تر از اسرائیل و آمریکا قرار دارد. در این گزارش آمده است: «به علاوه، شمار زیادی از اعراب، معتقدند مهم‌ترین مشکل پیش روی آنها عدم حاکمیت مناسب و نبود سیاست‌های دولتی برای مقابله با فقر، بیکاری و نابرابری اجتماعی است.»