تنگه هرمز برای همه یا هیچ‌کس

حسن روحانی هفته گذشته درسفرش به سوئیس، در واکنش به تلاش‌های دولت آمریکا برای توقف صادرات نفت ایران گفت: «آمریکایی‌ها مدعی شده‌اند که می‌خواهند به‌طور کامل جلوی صادرات نفت ایران را بگیرند. آنها معنی این حرف را نمی‌فهمند؛ چرا که این اصلا معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود. اگر شما توانستید، این کار را بکنید تا نتیجه‌اش را ببینید.»این سخنان پاسخی قاطع به تلاش‌های دونالد ترامپ برای افزایش فشار بر ایران پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای بود.

دور تازه تحریم‌های آمریکا علیه ایران از ۱۳ مرداد و بخش بعدی آن از ۱۳ آبان اعمال خواهد شد که این بخش از تحریم‌ها بیش از همه فعالیت بندرگاهی و کشتیرانی ایران، صادرات نفت، گاز و محصولات پتروشیمی و هر گونه مبادله مالی با بانک مرکزی و دیگر موسسه‌های مالی و بانکی را هدف قرار خواهد داد. آمریکا در واقع تهدید کرده کشورهایی که از قطع واردات نفت از ایران امتناع ورزند، از سوی آمریکا مورد تحریم قرار خواهند گرفت. هرچند که در این میان اخبار ضد و نقیضی از احتمال معافیت نفتی برخی مشتریان نفت ایران به گوش می‌رسد، اما براساس گزارش‌ها هدف نهایی آمریکا به صفر رساندن صادرات نفت ایران است.

تقاضایی که از سوی برخی از کشورها با پاسخ مثبت روبه‌رو شده است؛ همچنان که خبرگزاری رویترز در گزارشی اعلام کرده که کره‌جنوبی، سومین مشتری بزرگ آسیایی نفت ایران، خرید نفت از این کشور را در ماه جاری میلادی متوقف کرده است. در صورت صحت این خبر کره‌جنوبی نخستین کشوری خواهد بود که خواسته دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا را برای به صفر رساندن خرید نفت از ایران اجابت کرده است. همین مواضع موجب شد تا حسن روحانی رئیس‌جمهوری در سفر اخیرش به سوئیس که برای گفت‌وگو درباره آینده برجام صورت گرفت، درمورد صادرات نفت ایران هشدار دهد. هشداری که اگرچه در آن به صراحت از بسته شدن تنگه هرمز سخنی به میان نیامد، اما بسیاری این سخنان را به معنی هشدار ایران برای بستن تنگه هرمز تلقی کردند.

به‌دنبال این سخنان بود که سردار قاسم سلیمانی در نامه‌ای به رئیس‌جمهوری، سخنان او را بسیار ارزشمند و «مایه مباهات و افتخار» توصیف کرد و روز پنج‌شنبه نیز سردار سرلشکر پاسدار محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با اشاره به مواضع قاطعانه رئیس‌جمهور برابر شیطنت اخیر آمریکایی‌ها در طراحی تحریم‌های جدید نفتی علیه ایران نسبت به عملی شدن آن در صورت لزوم ابراز امیدواری و بر همراه بودن آحاد مردم و مسوولان نظام در این زمینه تاکید کرد.

به گزارش «ایسنا» فرمانده کل سپاه در همایش پیشکسوتان جهاد و شهادت استان تهران تصریح کرد: یقینا، در شرایط محتمل با عملی شدن مواضع اخیر مسوولان اجرایی کشور که در حال پیش گرفتن رویکرد و نگاه انقلابی در صحنه نبرد امروز با دشمن به ویژه آمریکای مکار و جنایتکار هستند، می‌توان به دشمنان فهماند که استفاده از تنگه هرمز برای همه و یا برای هیچ‌کس چه معنا و مفهومی می‌تواند داشته باشد.

  واکنش به بستن تنگه هرمز

تنگه هرمز یک آبراه بین‌المللی است که بخش عمده نفت صادراتی کشورهای عربستان، ایران، امارات، کویت و عراق از طریق این تنگه به بازارهای جهانی ارسال می‌شود. براساس برآوردها بیش از ۴۰ درصد نفت تولید شده در دریا و در حدود ۲۵ درصد کل صادرات نفتی در جهان روزانه از این تنگه عبور می‌کنند. از همین رو بسیاری بسته شدن تنگه هرمز را به معنای اعلام جنگ به کشورهای منطقه و اغلب کشورهای جهان توصیف می‌کنند. طرح بستن تنگه هرمز نخستین بار در زمان جنگ تحمیلی مطرح و اعلام شد تنگه هرمز برای کشورهایی که به صدام کمک می‌کنند، بسته می‌شود. پس از آن در سال ۹۱ و اوج تحریم‌های نفتی طرحی از سوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم برای بستن تنگه هرمز و جلوگیری از تردد تانکرهای نفتی از این تنگه تهیه شد؛ اما این طرح‌ها هیچ‌گاه عملی نشد. با این حال با توجه به برنامه جدی دونالد ترامپ برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران به‌نظر می‌رسد که هشدار مقامات کشورمان جدی‌تر از گذشته باشد.در همین حال هشدار حسن روحانی، رئیس‌جمهوری از یکسو و نامه قدردانی سردار سلیمانی از رئیس‌جمهوری و در نهایت سخنان روز پنج‌شنبه فرمانده سپاه، واکنش مقامات آمریکایی را در پی داشته است.

در همین ارتباط دریادار بیل اوربان، سخنگوی فرمانده مشترک ارتش آمریکا روز پنج‌شنبه در واکنش به این سخنان به خبرگزاری رویترز گفت که ایالات‌متحده با همکاری متحدان خود در منطقه، آزادی کشتیرانی و حمل نفت از تنگه هرمز را تضمین می‌کند.به گزارش الف، او همچنین اعلام کرد که نیروی دریایی این کشور تا جایی که قوانین بین‌الملل اجازه می‌دهد، برای تضمین آزادی دریانوردی و جریان آزاد تجارت از مسیر تنگه هرمز آماده است.از سوی دیگر دستیار وزیر خارجه چین از ایران خواسته جریان آزاد انرژی از خلیج‌فارس را تضمین کند. وی از تهران درخواست کرده با کمک همسایگان عرب خود صلح و آرامش منطقه را تضمین کنند.

ایران در اردیبهشت سال‌جاری و پس از تهدید آمریکا به خروج از برجام، صادرات نفت خام خود را به‌شدت افزایش داد؛ به‌طوری‌که میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در ماه مه (اردیبهشت- خردادماه) سال‌جاری به روزانه حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه رسید. همچنین به گزارش «ایرنا» ایران در سال ۱۳۹۶ به‌طور میانگین ۲ میلیون و ۱۱۵ هزار بشکه در روز نفت‌خام صادر کرد. از سوی دیگر ایران براساس گزارشی که سال گذشته منشتر شده است در میان ۱۰ صادرکننده بزرگ نفت جهان مقام هشتم را پس از عربستان، روسیه، عراق، کانادا، امارات‌متحده عربی و کویت داشت. از همین رو حفظ صادرات نفت ایران با توجه به تحریم‌های آمریکا از اهمیت زیادی برخوردار است.