استارت مذاکرات برجامی
اروپایی‌ها باید درباره حفظ منافع ایران در برجام تضمین بدهند
با گذشت نزدیک به یک هفته از خروج آمریکا از برجام، در یک فضای بیم و امید، شاهد افزایش تلاش‌ها میان ایران و کشورهای اروپایی عضو ۱+۵ و چین و روسیه با هدف حفظ برجام بدون حضور آمریکا هستیم. در این رابطه وزیر خارجه ایران در نخستین روز از سفر دوره‌ای‌اش برای مذاکره درباره سرنوشت برجام به چین رفته است؛ محمدجواد ظریف روز یکشنبه تاکید کرد که اروپایی‌ها باید درباره حفظ منافع ایران در برجام تضمین بدهند. از دیگر سو رهبران اروپایی همزمان با برخی تلاش‌ها برای حفظ برجام، نگران تحولات منطقه و همچنین آینده همکاری‌هایشان با ایران هستند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در گفت‌وگوی تلفنی با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی‌اش درباره برهم خوردن «ثبات خاورمیانه» ابراز نگرانی کرد. سخنان مکرون خطاب به ترامپ اشاره به تحولات سوریه و بلند‌ی‌های جولان اندکی پس از خروج آمریکا از برجام دارد. همچنین وزیر خارجه آلمان در پی خروج آمریکا از توافق‌نامه هسته‌ای با ایران گفت شرکت‌های آلمانی برای معامله با ایران تقریبا هیچ شانسی ندارند.
اولین گام تهران
در عین حال چند روز پس از خروج آمریکا از برجام، وزیر خارجه ایران رایزنی‌های دیپلماتیک خود را برای دریافت تضمین‌های لازم از دیگر طرفین حاضر در توافق هسته‌ای با ایران آغاز کرده است. ظریف که در نخستین روز از سفر دوره‌ای‌اش برای مذاکره درباره سرنوشت برجام به چین رفته است، تاکید کرد که اروپایی‌ها باید درباره حفظ منافع ایران در برجام تضمین بدهند. ظریف روز یکشنبه ۲۳ اردیبهشت هنگام ورود به پکن، با بیان اینکه اروپا خواستار ماندن ایران در برجام است، گفت: «باید کشورهای اروپایی به من تضمین بدهند که به رغم خروج آمریکا از برجام منافع ملت ایران همچنان حفظ می‌شود.» ظریف در دیدار با همتای چینی خود ابراز امیدواری کرد که بتوانند در این سفرها تصویر روشن‌تری از آینده برجام به دست آورند. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در این دیدار با بیان اینکه «برای من مهم بود دیدار با اعضای برجام منهای آمریکا را از چین شروع کنم»، گفت: «چین و ایران دو کشور دوست و شریک راهبردی هستند که همواره در کنار هم هستند. ایران و چین در همه زمینه‌ها همکاری گسترده دارند و چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران است.» ظریف با تشریح شرایط برجام قبل و بعد از خروج آمریکا از آن تاکید کرد: «از موضع دولت چین در قبال برجام و در قبال اقدام رئیس‌جمهور آمریکا قدردانی می‌کنیم. آمریکا با خروج خود از این توافق چندجانبه توازن آن را خدشه‌دار کرد و صریحا قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرد. ما هم می‌خواهیم مطمئن شویم ملت ایران در صورت ادامه حضور در برجام که شما و دیگر طرف‌ها توصیه به ماندن کردید از منافع آن بهر‌ه‌مند می‌شود.» وزیر امور خارجه ایران پس از دیدار با همتای چینی خود «وانگ‌یی»، به روسیه می‌رود و پس از آن روز سه‌شنبه در نشستی با حضور وزیران خارجه فرانسه، آلمان، بریتانیا و فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شرکت می‌کند.
نگرانی پاریس
از دیگر سو دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه، از تماس تلفنی مکرون با ترامپ برای گفتوگو درباره مسائل تجاری و وضعیت خاورمیانه خبر داده است. رئیس‌جمهوری فرانسه در این تماس، نگرانی خود را از برهم خوردن ثبات در خاورمیانه بعد از خروج یکجانبه واشنگتن از برجام، به همتای آمریکایی‌اش منتقل کرد. مکرون مخالف تصمیم ترامپ در مورد خروج از برجام بود. سران کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، آلمان و بریتانیا، برخلاف رئیس‌جمهوری آمریکا، خواستار ماندن در برجام بودند و وجود چنین توافقی را بهتر از نبود آن می‌دانستند. رئیس‌جمهوری فرانسه و صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل، در همین راستا بود که اندک‌زمانی پیش از اعلام تصمیم ترامپ برای خروج از برجام، با او در کاخ سفید دیدار کردند.
مواضع متناقض
با خروج آمریکا از برجام و بازگشت مجدد تحریم‌های این کشور علیه جمهوری اسلامی، شرکت‌های اروپایی با مشکلات زیادی در معاملات اقتصادی میلیارد دلاری خود با ایران مواجه خواهند شد؛ معاملاتی که پس از امضای برجام در سال ۲۰۱۵ میلادی انجام شده یا از سر گرفته شده بودند. در شرایطی که روز جمعه وزیر دارایی فرانسه با تاکید بر لزوم استقلال اروپا از ایالات‌متحده، از پیشنهادهای کشورش به کمیسیون اروپا برای محافظت از شرکت‌های اروپایی در حال معامله با ایران خبر داده بود، وزیر خارجه آلمان می‌‌گوید شرکت‌های آلمانی برای معامله با ایران تقریبا هیچ شانسی ندارند. به گفته هایکو ماس، معاف کردن شرکت‌های آلمانی از تحریم‌های آمریکا نیز بسیار مشکل خواهد بود. همزمان وزیر خارجه فرانسه وجه فراسرزمینی تحریم‌های ایالات‌متحده علیه تهران را «غیرقابل قبول» خوانده و تاکید کرده که نباید اروپایی‌ها هزینه خروج آمریکا از برجام را پرداخت کنند. آلمان می‌خواهد به توافق هسته‌ای با ایران پایبند بماند اما اجرای این تصمیم به نظر دشوار می‌رسد. هایکو ماس در مصاحبه با روزنامه «بیلد» با اشاره به محدودیت امکان ادامه روابط تجاری با ایران گفت: «من برای حفظ امنیت شرکت‌های آلمانی در برابر همه ریسک‌های ناشی از تحریم‌های آمریکا راه‌‌حل ساده‌ای نمی‌بینم.» اظهارات وزیر خارجه آلمان یک روز پس از آن بیان می‌شود که سفیر جدید آمریکا در آلمان ضمن پیش‌بینی اینکه تحریم جدید تهران به «جنگ اقتصادی» آمریکا و اروپا نخواهد انجامید، یادآور شده بود که دونالد ترامپ تنها به‌دنبال «یک زمین بازی عادلانه است» و دولت آمریکا در انتظار پیشنهادهای اروپایی‌ها برای جلوگیری از اثر منفی تحریم ایران بر کمپانی‌های خارجی است. قرار است روز سه‌شنبه ۱۵ ماه مه (۲۵ اردیبهشت) وزرای خارجه سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه در بروکسل با همتای ایرانی خود دیدار کنند. براساس گفته‌های ماس موضوع این دیدار بررسی امکان و چگونگی از سرگیری روابط تجاری با ایران خواهد بود. ماس همچنین گفت که هدف این دیدار تشویق ایران به ادامه پایبندی به توافق هسته‌ای و محدودیت‌های در نظر گرفته شده در آن برای فعالیت‌های هسته‌ای این کشور است.
تمهیدات اروپا
پس از خروج آمریکا از برجام در مورد تمهیدات احتمالی اتحادیه اروپا، آن طور که وزیر دارایی فرانسه گفته بود، اروپایی‌ها درحال کار روی سه پیشنهاد کاملا مشخص هستند که یکی از آنها به‌روز کردن قوانین بازدارنده اروپایی مصوب سال ۱۹۹۶ است که امکان مقابله با تحریم‌های خارج از قلمرو این اتحادیه را می‌دهد. این مقررات که در آن زمان با هدف دور زدن تحریم‌های کوبا تصویب شد به شرکت‌ها و دادگاه‌های اروپایی امکان می‌دهد که به تحریم‌های کشورهای ثالث گردن ننهند و مقرر می‌کند که احکام صادر شده توسط دادگاه‌های غیراروپایی در این اتحادیه اجرا نشود. دو پیشنهاد دیگر مطرح شده در این زمینه، یکی تلاش برای استقلال مالی اتحادیه اروپا از آمریکاست و دیگری تاسیس دفتری مشابه اوفک در اتحادیه اروپا برای بررسی فعالیت شرکت‌های خارجی و تطابق آنها با تصمیم‌های این اتحادیه است.
ارسال نظر