در گفت‌وگو با خبرنگار مشهور آلمانی مطرح شد
پیشنهاد جدید ظریف برای امنیت منطقه
عکس: AFP
وزیر امور خارجه ایران در جریان گفت‌وگو با روزنامه‌نگار مطرح آلمانی از طرح یک پیشنهاد جدید به عربستان سعودی خبر داد. محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با «یورگن تودنهوفر» نویسنده کتاب مشهور«۱۰روز با داعش»، پیشنهاد «پیمان عدم تجاوزگری» را به مقامات آل‌سعود پیشنهاد داد. ظریف پیش‌تر نیز ابتکار مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای در خلیج‌فارس را به عربستان و دیگر دولت‌های عربی این منطقه پیشنهاد کرده بود که تاکنون مقامات ریاض به آن واکنشی نشان نداده‌اند.
«یورگن تودنهوفر» روزنامه‌نگار مشهور آلمانی در جریان این گفت‌وگو نخست درباره موضع ایران در زمینه تحولات خلیج‌فارس از ظریف پرسید و این پرسش را مطرح کرد که آیا از دید تهران نمی‌توان پیشنهادهایی توام با صلح برای کشورهایی که دوست ایران نیستند، فرستاد؟ ظریف در پاسخ گفت: «من فکر می‌کنم که فقط راهکار صلح‌آمیز می‌تواند محقق شود. ما جنگ‌های زیادی را پشت‌سر گذاشتیم و این وضع نمی‌تواند ادامه داشته باشد. از دید ما (مسائل) مربوط به خلیج‌فارس نیازمند گفت‌وگو بر مبنای همه‌جانبه‌نگری است و این شرایط باید در نظر گرفته شود که هیچ‌کس نمی‌تواند در منطقه تسلط داشته باشد و همه باید با هم همکاری داشته باشند.»
وزیر خارجه ایران افزود: «علاوه بر این موارد باید بین خودمان اعتمادسازی کنیم و این موضوع به وسیله گردشگری، بازدید‌های نظامی و پیمان عدم تجاوزگری با تمامی کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی صورت گیرد. این کشور یکی از مهم‌ترین کشورهای منطقه خلیج‌فارس است. به همین دلیل بدون عربستان نمی‌توان به جمع‌بندی دست یافت.» خبرنگار آلمانی که پیش از این ۵ دوره از اعضای پارلمان آلمان موسوم به «بوندستاگ» بوده است، از ظریف پرسید: «آیا شما پیشنهادی در زمینه پیمان عدم تجاوزگری به عربستان داده‌اید؟» ظریف پاسخ داد: «من این موضوع را در مقاله‌ای مطرح کردم و ما می‌توانیم این پیشنهاد را به هر کسی بدهیم چراکه در ۳۰۰ سال گذشته به هیچ کشوری حمله نکرده‌ایم و در زمان جنگ ایران و عراق هدف حمله بوده‌ایم و بعد از جنگ هم نزدیک‌ترین دوستان عراقی‌ها بودیم و به آنها در مقابله با داعش کمک کردیم.»
«شبکه‌سازی امنیتی» ایده ابداعی ایران برای پرداختن به مسائلی است که از واگرایی در منافع تا تفاوت در قدرت و وسعت کشورها ناشی می‌شود. به تعبیر ظریف شبکه‌سازی امنیتی یک خیال‌پردازی نیست، چون این ایده تنها راه واقع‌گرایانه برای خروج از چرخه معیوب فعلی است که بر اتکا به قدرت‌های فرامنطقه‌ای، ائتلاف‌های مبتنی بر حذف و توهم خرید امنیت با دلارهای نفتی یا چاپلوسی بنا شده است. انتظار این است که کشورهای دیگر به‌خصوص همسایگان اروپایی ما این رویکرد را به نفع خود دیده و متحدان ایشان را در منطقه به پذیرش آن فراخوانند.
این پیشنهاد در شرایطی است که وزیر امور خارجه ایران، پیش‌تر در سال ۹۴، مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای را به مقامات خلیج‌فارس پیشنهاد داده بود. پیشنهادی که تاکنون مقامات سعودی به آن واکنشی نشان نداده‌اند. اگرچه قطر و کویت از همان زمان طرح این پیشنهاد، تلاش‌هایی را برای فراهم کردن زمینه‌های گفت‌وگو میان دو سوی ساحل فراهم کردند که به‌دلیل عدم تمایل ریاض، تاکنون راه به‌جایی نبرده است. ظریف هفته گذشته مجددا پیشنهاد مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای به‌عنوان یک مکانیزم صلح‌آفرین و ثبات‌زا را در روزنامه فایننشال‌تایمز مطرح کرد. او روز پنج‌شنبه ۵ بهمن برای بار سوم این پیشنهاد را در روزنامه ینی شفق ترکیه مطرح کرد و نوشت: «دعوت دیرپای ما برای گفت‌وگو همچنان پابرجاست و در انتظار روزی هستیم که همسایگانمان این دعوت را بپذیرند و متحدان آنها در اروپا و غرب نیز آنها را به آن تشویق کنند.»
ایران و عربستان سعودی در اوایل دهه ۸۰ شمسی و زمانی که حسن روحانی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی بود، توانستند تفاهم‌نامه امنیتی را بین عبدالواحد موسوی‌لاری و نایف بن عبدالعزیز وزرای وقت کشور ایران و عربستان درخصوص مسائل مربوط به قاچاق، مواد مخدر، مرزها و تبادل زندانیان امضا کنند. تفاهم‌نامه‌ای که در آن برهه توانست به نزدیک شدن دیدگاه‌های دو کشور کمک قابل‌توجهی کند.
واکنش عادل الجبیر
تلاش‌های ظریف در نزدیک کردن دیدگاه‌های ایران به دولت‌های عربی خلیج‌فارس در شرایطی است که مقامات سعودی مجددا ایران را مسوول بی‌ثباتی موجود در منطقه عنوان کردند. در همین ارتباط، عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان با طرح ادعاهای تازه علیه ایران گفت: «عربستان از توافق هسته‌ای ایران نگران است.» جبیر پیش‌تر نیز خواستار اصلاح برجام به‌خصوص بند مربوط به غروب یا پایان محدودیت‌های غنی‌سازی در ایران شده بود. او روز چهارشنبه همچنین در حاشیه نشست مجمع جهانی داووس، با حضور در سمیناری تحت عنوان «ایجاد تعادل در خاورمیانه» با مدیریت «توماس فریدمن» روزنامه‌نگار معروف نیویورک‌تایمز و با مشارکت خالد بن احمد وزیر خارجه بحرین و انور قرقاش، وزیر مشاور امارات در امور خارجه، مدعی شد: «ایران چشم‌انداز تاریکی در منطقه ترسیم کرده است و در تلاش است تا امپراتوری‌اش را که صدها سال پیش از بین رفت دوباره احیا کند.» همتای بحرینی الجبیر هم مدعی شد ایران باید رفتارهایش را تغییر دهد و به ائتلاف بین‌المللی برای حمایت از منطقه بپیوندد.
برجام
توافق هسته‌ای با ایران دیگر محور گفت‌وگوی تودنهوفر روزنامه‌نگار آلمانی با محمد جواد ظریف بود. او گفت که در میان کشورهای اروپایی مسائلی مبنی بر اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران مطرح است که این اقدام را به برنامه موشکی ایران و نقش این کشور در منطقه ارتباط می‌دهند. ظریف در پاسخ اظهار کرد: «ما در منطقه در مقایسه با دیگر کشورها کمترین هزینه را برای تسلیحات اختصاص می‌دهیم. عربستان سعودی موشک‌هایی با برد بیشتر از ما در اختیار دارد که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای را هم دارند و این درحالی است که موشک‌های ما این‌چنین طراحی نشده‌اند. موشک‌های عربستان چینی و بین قاره‌ای هستند که ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر برد دارند و نمونه اصلی چنین موشک‌هایی ۱۲ هزار کیلومتر برد دارد. اما ما موشک‌هایی داریم که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای ندارند و حداکثر برد آنها ۲ هزار کیلومتر است. ما از این موشک‌ها علیه هیچ کشوری استفاده نخواهیم کرد و اعلام کرده‌ایم که فقط زمانی آنها را به‌کار می‌گیریم که مورد حمله قرار بگیریم.»
تودنهوفر موضع «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا در جهت نابود کردن توافق را مطرح کرد و ظریف با رد کردن چنین چیزی گفت: «من معتقدم که اروپا مبانی‌ای دارد که طبق آن نمی‌توان بار دیگر درباره توافق هسته‌ای مذاکره کرد و اروپا نمی‌تواند با تلاش برای نقض توافق هسته‌ای آن را حفظ کند و همه طرف‌ها هم باید بدون بهانه‌جویی به توافق پایبند باشند و ما هم از اروپا می‌خواهیم که از توافق هسته‌ای حمایت کند و فکر می‌کنم جامعه جهانی هم همین انتظار را دارد.»
کامران کرمی
ارسال نظر