ریچارد نفیو، مدیر برنامه سیاست‌گذاری جهانی انرژی در دانشگاه کلمبیا ـ که به‌عنوان ارشدترین کارشناس تحریم‌ها در مذاکرات هسته‌ای با ایران در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ حضور داشته ـ به شبکه آمریکایی سی‌ان‌بی‌سی گفته: «من بسیار نگرانم که برجام بعد از ماه می ‌۲۰۱۸ دوام نیاورد. ترامپ فهرستی از درخواست‌های غیرمنطقی اعلام کرده است که من فکر نمی‌کنم، توافقی منطقی میان اروپا و اعضای کنگره آمریکا قادر به برآورده کردن آن باشد.» برجام که در سال ۲۰۱۵ مورد توافق ایران و ۱+۵ قرار گرفت، بر برداشته شدن تحریم‌های ایران در مقابل پذیرش برخی محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران بنا شده است و رئیس‌جمهوری آمریکا طبق قوانین داخلی آمریکا، باید هر نود روز یک بار مطابقت این توافق با منافع آمریکا را تصدیق کند یا اینکه سرنوشت توافق را به دست کنگره بسپارد.

درحالی‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مکررا پایبندی ایران به تعهدات خود مطابق برجام را تایید کرده است، ترامپ به مخالفت خود با این توافق ادامه داده و مدعی است، باید به علت مسائل موشکی و حقوق بشر ـ که ارتباطی با برجام ندارد ـ بار دیگر تحریم‌های علیه ایران اجرایی شود. ترامپ در دوازدهم ژانویه اعلام کرد که اگر کنگره و طرف‌های اروپایی، آنچه را که او «نواقص فاجعه‌بار» برجام می‌نامد، اصلاح نکنند، ایالات‌متحده از این توافق خارج خواهد شد. نفیو به سی‌ان‌بی‌سی گفته است: «واقعیت به زبان ساده این است که ترامپ از برجام متنفر است و واقعیت‌های این توافق را هم درک نمی‌کند و با وجودی که مشاوران او تلاش می‌کنند تا وی نگاهی واقع‌بینانه به این توافق داشته باشد، به‌نظر می‌رسد تلاش فراوان آنها برای زنده نگه داشتن توافق موفق نباشد.»

برآورده شدن درخواست‌های ترامپ نیازمند این است که معیارهای مطرح در برجام تغییر داده شود. وی خواهان در نظر گرفته شدن اقدامات تنبیهی برای آزمایش‌های موشکی و اقدامات منطقه‌ای ایران و همچنین دائمی شدن دوره محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران است، حال آنکه رهبران اروپایی و مقامات روس از آمریکا درخواست کرده‌اند به یکپارچگی برجام پایبند بماند. پت تاکر، مدیر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در واحد اطلاعات اقتصادی اکونومیست معتقد است که ترامپ هر چقدر هم که از برجام خوشش نیاید، به لحاظ حقوقی نمی‌تواند بدون همراهی دیگر طرف‌های حاضر در برجام به آن پایان دهد. او با یادآوری اینکه این کشورها تاکنون از خود تمایلی برای مذاکره دوباره بر سر شرایط برجام نشان نداده‌اند، معتقد است که نظر اروپایی‌ها و روسیه و چین در این باره عوض نخواهد شد.

چرا ترامپ تاکنون از برجام خارج نشده است؟

بخش بزرگی از جامعه دیپلماتیک و امنیت ملی آمریکا در واشنگتن با تمدید یک بار دیگر تعلیق تحریم‌های ایران در ژانویه امسال از سوی ترامپ، نفسی به راحتی کشیدند. نفیو این وضعیت را نتیجه تلاش‌های بوروکراسی امنیت ملی آمریکا می‌داند و از ژنرال مک مستر، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور، تیلرسون وزیر خارجه و متیس، وزیر دفاع به‌عنوان چهره‌هایی نام می‌برد که مؤکدا خطرات خروج از برجام را به رئیس‌جمهور یادآوری می‌کنند.

در سوی مقابل، مخالفان برجام در آمریکا مدعی هستند که منافع اقتصادی حاصل از برجام، توانایی ایران برای پیگیری برنامه هسته‌ای خود را افزایش داده و این امتیازات اقتصادی، در حالی به ایران داده شده که این کشور، برنامه موشکی خود را نیز توسعه داده است. البته کارشناسان سیاست خارجی آمریکا، با این عقیده که شروط جدید تعیین شده توسط ترامپ، برجام را از بین خواهد برد، موافق نیستند. جیمز جفری، دستیار مشاور امنیت آمریکا در دولت دوم بوش مدعی است، امکان ادامه حیات برجام حتی با فرض برآورده شدن درخواست‌های جدید ترامپ وجود دارد. وی به مجله آمریکایی پولیتیکو گفته که ترامپ درها را برای باقی ماندن آمریکا در برجام باز گذاشته است، به شرطی که اروپایی‌ها در اعمال فشار بر ایران با واشنگتن همراهی کنند.

در اواسط ماه جاری میلادی، مقامات اروپایی بیانیه‌ای در دفاع از برجام صادر و یادآوری کنند که این توافق از شروع یک مسابقه تسلیحات هسته‌ای در خاورمیانه جلوگیری کرده است. رابرت لیتواک، مدیر مطالعات امنیت بین‌المللی در مرکز ویلسون و از اعضای شورای امنیت ملی در دوره کلینتون، به سی‌ان‌بی‌سی گفته است، پیش‌بینی اینکه توافق پس از ماه مه ‌به حیات خود ادامه خواهد داد یا خیر، سخت است، ولی باید پذیرفت که قبول عواقب وخیم خروج از برجام مشکل است. به‌گفته او، خروج یکجانبه آمریکا از توافق، این کشور را منزوی خواهد کرد و به نظر می‌رسد بر خلاف دوره قبل که دنیا علیه ایران متحد شده بود، این بار اتحادی علیه آمریکا شکل بگیرد.

اخبار مرتبط