شانس بالای 50 درصد پابرجا ماندن برجام

ظریف افزود در صورتی که رئیس‌جمهور آمریکا این کشور را از توافق هسته‌ای برجام خارج کند برای همگان اعتماد به واشنگتن دشوار خواهد بود. او در پاسخ به این سوال که آیا ایران در صورت خروج آمریکا از برجام از این توافق خارج خواهد شد، گفت: «خیر. ما منتظر خواهیم ماند.»  وزیر خارجه ایران همچنین روز شنبه در مصاحبه با دو روزنامه انگلیسی گفته بود  که رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده احتمالا در گزارشی که قرار است تا ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر) به کنگره این کشور ارائه کند، پایبندی ایران به تعهداتش در برجام را اعلام نخواهد کرد. ظریف افزود که در صورت فروپاشی برجام، ایران الزامی به پایبندی به محدودیت‌های مندرج در این توافق نخواهد داشت.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، ترامپ در سخنرانی خود در هفتاد و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵، موسوم به برجام را «مایه شرمساری» آمریکا خواند. ظریف گفت که اظهارات مطرح‌شده توسط ترامپ در این نشست، «توهین‌آمیزترین بیانیه‌ای بود که یک رئیس‌جمهور آمریکا بعد از انقلاب اسلامی علیه ایران مطرح کرده است.» وزیر خارجه ایران همچنین اضافه کرد که اظهارات  ترامپ  اثر معکوس به جا گذاشته و باعث منزوی شدن ایالات‌متحده و تضعیف اعتبار این کشور به‌عنوان «یک شریک قابل‌اعتماد برای مذاکره» شده است.

دولت آمریکا به موجب قوانین داخلی این کشور باید هر ۹۰ روز یکبار گزارشی درباره پایبندی ایران به تعهداتش در برجام تقدیم کنگره این کشور کند. رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا در دو گزارش در ماه‌های آوریل و ژوئیه تاییدیه مربوط به این توافق هسته‌ای را صادر کرده است. موعد گزارش بعدی دولت آمریکا ۱۵ اکتبر (۲۳ مهرماه) است.

   سازش با اروپا

همچنین برخی مقامات آمریکایی از احتمال مذاکره مجدد بر سر برجام سخن می‌گویند؛ آنچه با واکنش وزیر خارجه ایران مواجه شده است، ظریف ضمن رد کردن ایده مذاکره مجدد درباره توافق هسته‌ای گفت در صورتی که ترامپ برای لغو این توافق تلاش کند، ایران هر اقدامی را انجام خواهد داد «از خروج از توافق گرفته تا نوعی سازش با اروپا.» وی گفت: «اروپایی‌ها این را برای ما و ایالات‌متحده آمریکا روشن کرده‌اند که قصد دارند نهایت تلاش خودشان را برای اطمینان از بقای برجام انجام بدهند.»

ظریف در مصاحبه با پولیتیکو، ضمن تایید اینکه ترامپ احتمالا در گزارش بعدی به کنگره پایبندی ایران را تایید نمی‌کند، گفت که او ممکن است موضعش را هم تغییر بدهد. وی گفت اگر ترامپ در اقدامی خلاف انتظار پایبندی ایران به برجام را تایید نکند «این اولین بار نخواهد بود که رئیس‌جمهوری ترامپ یا سایر روسای جمهوری آمریکا از مواضعی که در خلال رقابت‌های انتخاباتی گرفته‌اند، عقب‌نشینی می‌کنند.»

   تصمیم کنگره

ظریف در ادامه مصاحبه با پولیتیکو تاکید کرد که در صورتی که ترامپ از توافق هسته‌ای خارج نشود، کنگره آمریکا باید در این مورد تصمیم بگیرد. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران ادامه داد در صورت امتناع کنگره از انجام هیچ‌گونه اقدامی، برجام پابرجا خواهد بود؛ زیرا این توافق به لحاظ فنی، توافق نامه‌ای مورد تایید قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد است. وی گفت: «بر عهده کنگره است که هر تصمیمی را تایید کند یا آن را تایید نکند و من معتقدم که کنگره همانند مجلس ما معتقد است که اجازه بدهد توافق پابرجا بماند.»

   پیام‌های خروج از برجام

ظریف در بخش دیگری از این مصاحبه، درباره پیام‌های تلویحی خروج آمریکا از برجام گفت: «پیام‌هایی را که از آمریکا به دنیا می‌رسد در نظر بیاورید. [با خروج از برجام] برای هر کسی باور کردن آمریکا و اعتماد به این کشور سخت‌تر خواهد بود برای همگان و نه فقط برای کره‌شمالی. شما شاهد بوده‌اید که متحدان آمریکا می‌گویند که این کشور شریکی قابل اعتماد نیست.»

به گزارش «ایسنا» ظریف در این مصاحبه درباره اثرگذاری تحریم‌ها با بیان اینکه تحریم‌ها هیچ نتیجه‌ای نداشتند، توضیح داد: «زمانی که آمریکا تحریم‌های هسته‌ای خود را علیه ایران صادر کرد،‌ ایران کمتر از ۲۰۰ سانتریفیوژ داشت. زمانی که واشنگتن به پای میز مذاکره در سال ۲۰۱۳ آمد، ایران ۲۰ هزار سانتریفیوژ در اختیار داشت، البته ایران از هیچ‌یک از این دو موضوع سودی نبرد. زمانی که تحریم‌ها آغاز شد، رشد اقتصادی ما بالای ۷ درصد بود و زمانی که مذاکرات آغاز شد، این میزان به زیر ۷ درصد رسیده بود یا حتی پایین‌تر. بنا بر این همه طرف‌ها ضرر دیده‌اند و به همین دلیل است که باید اهداف خود را تغییر داده و مذاکرات را آغاز می‌کردیم.» او ادامه داد: «اکنون پس از دو سال مذاکرات و دو سال اجرای موفقیت‌آمیز توافق‌ حداقل از سوی ایران، اجرای توافق از سوی آمریکا قابل توجه نبوده است، اما حداقل همه می‌دانند که برجام ثمربخش بوده است و این چیزی است که در نشست وزیران خارجه ۱+۵ و ایران که در نشست مجمع عمومی برگزار شد، بر آن تاکید شد.»

   برجام بی‌نقص نیست

ظریف در ادامه مصاحبه با نشریه پولیتیکو، در پاسخ به پرسشی درخصوص شرایط کنونی توافق هسته‌ای با اشاره به این موضوع که جامعه جهانی ارزش این توافق را درک کرده است، ادامه داد: «در جلسه‌ای که با رئیس مجمع عمومی داشتم، او به من گفت که تقریبا همه افراد حاضر در این نشست بر اهمیت این توافق تاکید کرده‌اند و باقی ماندن آن را لازم دانستند. این به آن دلیل نیست که ما یک توافق عالی داریم و در واقع من معتقدم این توافق، توافق بی‌نقصی نیست؛ چراکه در جهان واقعی دوطرف وجود دارد. لازمه هر توافقی دادن و گرفتن است که هر دو طرف به امتیازاتی دست‌یابند. حالا این توافق دارای هفت یا هشت طرف بود؛ کشورهای گروه ۱+۵ (ایران و اتحادیه اروپا). بنا بر این، این توافق باید نگرانی‌ها را حل کرده و در راستای منافع هفت طرف مختلف تنظیم می‌شد. این توافق نمی‌تواند برای هیچ‌طرفی بی‌نقص باشد. باید در توافق عناصری وجود داشته باشد که نگرانی‌های همه طرف‌ها را برطرف کند.» او ادامه داد: «اما چیزی که در زمان آغاز مذاکرات هدف اصلی طرف‌ها بود، ادامه برنامه هسته‌ای ایران و اطمینان از صلح‌آمیز بودن آن بود. نکته قابل‌توجه این هدف مشترک آن بود که ما ۱۰ سال اختلاف را کنار گذاشتیم. در ۱۰ سال پیش از برجام دو طرف اهداف کاملا مختلفی را دنبال می‌کردند.»

در ادامه خبرنگار خطاب به رئیس دستگاه دیپلماسی ایران گفت: «برخی از طرف‌های حاضر در آن نشست به‌طور علنی اعلام کرده‌اند که رکس تیلرسون سعی داشته شما را قانع کند تا مذاکرات را در مورد برجام از سر بگیرید» که ظریف در پاسخ گفت: «خب ما برای دستیابی به این توافق دو سال مذاکره انجام دادیم. شما نمی‌توانید تنها یک جنبه از توافق را که یک‌طرف با آن مخالف است، مورد مذاکره قرار دهید. اگر شما به هر پاراگراف توافق نگاه کنید، می‌توان گفت که یکی از طرف‌ها با آن مشکل دارد. بنا بر این، کاملا غیرمنطقی است و ثابت می‌کند که آمریکا در مذاکرات، طرف قابل اطمینانی نیست که بتوان با آن در مورد بده‌بستان گفت‌وگو کرد.» وی افزود: «مشکل دیگر آن است که آمریکا اعتبار توافق هسته‌ای را زیرسوال برده است. این یک توافق چندجانبه است که در شورای امنیت سازمان ملل نیز به تصویب رسیده و این برای آمریکا بسیار مضحک است که خود عضوی از شورای‌امنیت باشد و اعتبار قطعنامه‌ای که این شورا به تصویب رسانده است را زیر سوال ببرد. آمریکا که خود عضو شورای امنیت است اکنون تهدید می‌کند که از توافق خارج خواهد شد به‌دلیل آنکه این توافق توسط دولت قبلی به امضا رسیده است. حالا ببینید که آمریکا با این اقدام چه پیامی را برای جهان مخابره می‌کند که اگر کشوری روزی نخواهد با آمریکا مذاکره کند اما قطعنامه شورای امنیت را بپذیرد، آنها بازهم باید نگران باشند چراکه ممکن است آمریکا از این قطعنامه تبعیت نکند.»