و در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل همچنان ادامه دارد. پس از آنکه وزیر امور خارجه آمریکا از باقی ماندن در برجام به شرط مذاکره بر سر یکی از بند‌های برجام موسوم به غروب سخن گفت، ‌جواد ظریف، همتای ایرانی او نیز در دیدار با اعضای شورای سردبیری روزنامه نیویورک‌تایمز گفت ایران آماده مذاکره مجدد است؛ به شرط آنکه ۱۰ تن اورانیوم غنی‌شده به تهران بازگردانده شود. در عین حال رسانه‌های آمریکایی خبر می‌دهند در درون هیات حاکمه آمریکا رایزنی درخصوص آینده برجام ادامه دارد.

دنیای اقتصاد: همزمان با تلاش‌های مقامات واشنگتن برای قانع کردن دیگر اعضای ۱+۵ برای مذاکره مجدد بر سر برجام با هدف اصلاح و اضافه کردن یک متمم به برجام، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در دیدار با اعضای شورای سردبیری روزنامه نیویورک تایمز، ضمن تاکید بر «غیرقابل‌مذاکره بودن» برجام، پیش‌شرط ایران برای چنین خواسته‌ای را مطرح کرد و گفت که اگر آمریکا خواستار اضافه کردن متممی به برجام است، ایران هم خواستار مذاکره مجدد همه بندهای این توافق‌ است. از جمله مواردی که ظریف به آن اشاره کرده، «بازپس گرفتن ۱۰ تن اورانیوم غنی‌شده ایران» است که بعد از امضای توافق هسته‌ای به روسیه فرستاده شد.

همزمان نشریه وال‌استریت ژورنال پنج‌شنبه شب (به وقت محلی) گزارش داد که رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا از «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری این کشور خواسته است که در گزارش ماه آینده خود به کنگره، پایبندی ایران به برجام را تایید کند و سپس به‌دنبال اعمال تغییرات لازم در این توافق باشد. به گزارش «ایسنا» تیلرسون در ادامه گفت که یکی از اصلی‌ترین نقاط ضعف توافق هسته‌ای، بند مربوط به پایان محدودیت‌های کلیدی برنامه هسته‌ای ایران در سال ۲۰۳۰، موسوم به «بند غروب» است که براساس آن بعضی از محدودیت‌های اعمال‌شده بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران به مرور زمان برطرف می‌شود و مایه نگرانی آمریکا است. «برایان هوک» مدیر برنامه‌ریزی سیاسی وزارت امور خارجه آمریکا در این خصوص به وال‌استریت ژورنال گفت که گرچه ترامپ برخی تصمیمات را درخصوص برجام اتخاذ کرده، با این حال تیم دیپلماتیک این کشور همچنان در حال کار روی طرحی جامع برای رفع و رجوع اختلاف‌ها با ایران در زمینه‌های غیرهسته‌ای است.

آمریکا به‌دنبال امتیازات بیشتر

ایالات‌متحده آمریکا از زمانی که دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور روی کار آمد همواره به برجام تاخته و ترامپ آن را بدترین توافق تاریخ توصیف کرده است. بعد از چند ماه تهدید بر سر اینکه برجام را لغو کنند یا خیر، اکنون که آمریکا با عدم‌همراهی و اجماع دیگر کشورها مواجه شده، بحث مذاکره مجدد را مطرح کرده است. البته همچنان ترامپ سخن از آن می‌گوید که شاید در سومین نوبت تایید پایبندی ایران به برجام در اواخر مهرماه آن را تایید نکند و گزارشی به کنگره ارسال کند که در پی آن کنگره با توجه به پایبند نبودن ایران به برجام براساس گزارش کاخ سفید، دوباره تحریم‌های هسته‌ای ایران را بازگرداند. البته این تنها یکی از سناریوهای محتمل در قبال برجام است و آنچه امروز بیشتر به آن پرداخته می‌شود مذاکره مجدد است تا از قبل آن، واشنگتن که به‌زعم ترامپ از این توافق، به اندازه ایران عایدی نداشته بتواند در شرایط بهتری برجام را بپذیرد. اما رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در این خصوص در مصاحبه‌ اختصاصی که روز پنج‌شنبه با نیویورک تایمز داشت، گفت: «آنچه دولت آمریکا به معنای واقعی خواهان آن بود، این بود که امتیازاتی از ایران را داشته باشد و به‌طور همزمان تلاش کند امتیازات بیشتری به دست آورد، اما واشنگتن یا دیگر طرف‌های توافق، امتیازی ندهند. این موضع کاملا خلاف ماهیت هر توافقی است که از مذاکره حاصل می‌شود.» به گفته ظریف، به‌طور قطع هیچ توافقی کامل نیست؛ چراکه یک توافق در نتیجه بده‌بستان به دست می‌آید. در غیر این صورت شما به توافقی دست نخواهید یافت. همچنین رئیس دستگاه دیپلماسی در این گفت‌وگو درباره جزئیات دیدار با گروه ۱+۵ نیز تاکید کرد: «جالب است که همه وزرای حاضر در جلسه به غیر از یک نفر بر پایبندی ایران به تعهداتش صحه گذاشتند»؛ اشاره‌ او به وزیر خارجه آمریکا بود که کشورش می‌گوید مفاد برجام برطرف‌کننده نگرانی‌های آن نیست و مذاکره مجدد یا انضمام مفاد جدیدی به برجام را به‌عنوان راه‌حل طرح کرده است.

انتقاد ظریف از ترامپ

در این گفت‌وگو که یک روز بعد از دیدار وزیر خارجه ایران با وزرای خارجه گروه ۱+۵ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک منتشر شد، ظریف گفت که به عقیده او، به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به اندازه کافی درباره جزئیات تعهدات ایران در برجام اطلاعات داده نشده است. ظریف در گفت‌وگوی خود به سخنان اخیر ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد اشاره کرد و آن را «پوچ» خواند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۹ سپتامبر برجام را «مایه شرمساری» آمریکا خوانده بود.

نظر تیلرسون درباره ظریف

از سوی دیگر چهارشنبه شب به وقت محلی، وزیران امور خارجه ایران و آمریکا برای نخستین بار در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد دیدار و گفت‌وگو کردند. پس از این دیدار، رکس تیلرسون گفت که دیدارش با محمدجواد ظریف به دور از عصبانیت و بسیار عمل‌گرایانه برگزار شده است. وزیر امور خارجه آمریکا به مزاح گفته که «او و همتای ایرانی‌اش به طرف هم لنگه کفش پرتاب نکردند و سر هم داد نکشیدند... هرچند اختلافات دو طرف بر سر برجام به قوت خود باقی است...» همچنین تیلرسون در پاسخ به سوال خبرنگار دیگری درباره صحبت‌هایش با وزیر خارجه ایران گفت: «بگذارید این را اول بگویم. ایرانیان خیلی با تحصیلات بالا و پیچیده‌ هستند، رهبران آنها هم بسیار تحصیلکرده و پیچیده هستند و وزیر خارجه ظریف در این دسته‌بندی می‌گنجد.»

برجام تمام منفعت‌ها را به ایران داده است

همزمان ژنرال مک‌مستر، مشاور امنیت ملی آمریکا در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی‌ان‌ان مدعی شد که برجام «از اساس عیب و نقص دارد» و افزود رئیس‌جمهور آمریکا «در تصمیم خود مربوط به برجام به کل وضعیت ایران نگاه می‌کند و نه فقط به برنامه هسته‌ای این کشور.» مشاور امنیت ملی آمریکا با ذکر اینکه برجام «پیشاپیش تمامی منفعت‌ها را به ایران داده‌ است»، گفت: «موضوع دیگر ناقص بودن توافق است... که واقعا ممکن است برای ایران پوششی برای توسعه برنامه هسته‌ای فراهم کند.» مک‌مستر در ادامه مصاحبه در مورد تصمیم دونالد ترامپ درخصوص خروج احتمالی آمریکا از برجام گفت: «می‌دانم که تصمیم چیست، اما وقتی که رئیس‌جمهور آن را اعلام کرده و در موردش صحبت کند، تصمیم خود را در بستر رویکرد وسیع‌تری که به ایران داریم تبیین خواهد کرد.» دونالد ترامپ روز چهارشنبه ۲۹ شهریور گفت که تصمیم خود را درباره توافق هسته‌ای با ایران اتخاذ کرده اما بدون توضیح بیشتر اعلام این تصمیم را به وقتی دیگر موکول کرد.

اعتبار آمریکا

از سوی دیگر نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل نیز روز پنج‌شنبه گفته بود، دونالد ترامپ براساس «منافع ملی ایالات‌متحده» درخصوص تایید یا عدم تایید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای، تصمیم خواهد گرفت.هیلی در نشستی خبری در نیویورک در پاسخ به این پرسش که آیا خروج آمریکا از برجام به اعتبار دیپلماتیک آمریکا خدشه وارد نمی‌کند، گفت: «نه چنین اقدامی خدشه‌ای به اعتبار دیپلماتیک ایالات‌متحده وارد نمی‌کند، بلکه نشان می‌د‌هد که (دولت آمریکا) به فکر مردم خود است.» نیکی هیلی درخصوص رویکرد آمریکا در قبال ایران گفت، درخصوص ایران اکنون دو فرآیند در جریان است. یکی اینکه در ۱۵ اکتبر رئیس‌جمهوری آمریکا باید تصمیم بگیرد که آیا (ایران) به توافق هسته‌ای پایبند بوده است یا نه که این مساله براساس قانون آمریکا است. به گفته نیکی هیلی در صورتی که دونالد ترامپ توافق هسته‌ای با ایران را تایید نکند، آنگاه رئیس‌جمهوری آمریکا با کنگره برای تدوین وضعیت جدید همکاری خواهد کرد. نیکی هیلی بار دیگر تاکید کرده است که مساله توافق هسته‌ای با ایران و قانون آمریکا در این زمینه دو فرآیند متفاوت هستند.

مخالفت جهانی با مواضع آمریکا

در شرایطی آمریکا از خروج از برجام یا مذاکره مجدد بر سر آن سخن می‌گوید که مقام‌های اروپا و روسیه و چین مخالفت خود را با این موضوع بارها اعلام کرده‌اند. در این رابطه آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در مصاحبه با دویچه‌وله می‌گوید که توافق هسته‌ای با ایران بهتر از عدم توافق بود. در عین حال امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه که پیش‌تر مذاکره مجدد بر سر برجام را بی‌معنی خوانده بود، مجددا برجام را توافقی «مطمئن و مستحکم» خواند و تاکید کرد که هنوز از متقاعد کردن ترامپ برای تغییر دیدگاهش در مورد توافق هسته‌ای با ایران نا امید نشده است. همچنین وانگ یی، وزیر خارجه چین تاکید کرده که این کشور از برجام حمایت و امنیت آن را برقرار خواهد کرد. زیگمار گابریل، وزیر خارجه آلمان نیز ضمن حمایت از برجام تاکید کرد که لغو توافق هسته‌ای یک گام بزرگ به عقب است. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه هم روز پنج‌شنبه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تاکید بر اهمیت حفظ توافق هسته‌ای، تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران را نامشروع و موجب تضعیف این توافقنامه دانست.

نقض قطعنامه

در این میان صریح‌ترین واکنش را به سنگ‌اندازی‌های کاخ سفید از سوی فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شاهد هستیم. موگرینی که بارها تاکید کرده برجام توافقی میان آمریکا و ایران نیست که واشنگتن بخواهد به تنهایی راجع به آن تصمیم بگیرد، بعد از اظهارنظرهای اخیر از سوی مقامات آمریکایی در گفت‌وگویی با شبکه سی ان ان با تاکید بر اینکه ایران به برجام پایبند است و این یک توافق تنها درخصوص مسائل هسته‌ای بوده، گفت که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای به منزله «نقض توافق و نقض یک قطعنامه شورای امنیت» است. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید در صورت خروج آمریکا از برجام، کمیسیون برجام تشکیل جلسه می‌دهد تا برای حل مشکل تلاش کند. او افزود: «ما در برجام مکانیزمی داریم که در صورت نقض توافق، ۶ کشور، تحت رهبری من گرد هم می‌آیند و مساله را حل می‌کنند. مکانیزم ما پیش‌بینی کرده که مساله طی کم و بیش یک ماه حل می‌شود و این یک مکانیزم سیاسی است برای یافتن راه‌حل.» موگرینی صراحتا گفت که تلاش دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا برای خروج از برجام یا بازمذاکره درخصوص این توافق بین‌المللی، به منزله نقض آن و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود. موگرینی همچنین گفت شاید انتظاراتی وجود داشته باشد که این توافق مبنایی برای روابط دوجانبه متفاوت میان ایران و آمریکا باشد، ولی مسیر سیاست از مسیر توافق هسته‌ای جداست.