لابی علیه برجام در نیویورک عکس: Gpo/ Getty images

روز دوشنبه دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در اولین روز اجلاس سازمان ملل دیدار کردند. بنا به گزارش «گاردین»، دیدار این دو در راستای طرح حمله‌ای مشترک علیه برجام در نشست‌هایی صورت گرفته که قرار است این هفته در اجلاس سالانه سازمان ملل برگزار شود. بر این اساس، از آنجا که آمریکا و رژیم صهیونیستی نفوذ ایران در منطقه را تهدیدی برای خود می‌بینند، ترامپ و نتانیاهو تصمیم دارند در سخنرانی‌های امروز خود، سخنان تندی را علیه ایران ایراد کنند؛ گویی هدفی مشترک برایشان تعریف شده است.

دنیای اقتصاد- نیما صبوری: روز دوشنبه دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در حاشیه اولین روز اجلاس سازمان ملل در نیویورک دیدار کردند. به گزارش «گاردین»، دیدار این دو در راستای برنامه‌ریزی حمله‌ای مشترک علیه برجام در نشست‌هایی که قرار است این هفته در اجلاس سالانه سازمان ملل برگزار شود، صورت گرفته است. به گزارش این روزنامه، از آنجا که آمریکا و رژیم صهیونیستی نفوذ ایران در منطقه را تهدیدی برای خود می‌بینند، ترامپ و نتانیاهو تصمیم دارند در سخنرانی‌های امروز خود، سخنان تندی را علیه ایران ایراد کنند. نگرانی درخصوص گسترش نفوذ ایران در کشورهایی همچون سوریه، یمن، عراق، لبنان و فلسطین در کنار حس انزجار ترامپ و نتانیاهو از توافق هسته‌ای، هدفی مشترک در این دو ایجاد کرده است. البته چنین مواضعی باعث شکاف میان آنها و رهبران قدرت‌های جهانی در نشست سالانه سازمان ملل خواهد شد. متحدان غربی ترامپ و نتانیاهو همچون انگلیس، فرانسه و آلمان که از کشورهای امضا‌کننده توافق هسته‌ای هستند، تاکنون به تعهدات خود در برجام پایبند بوده‌اند و مخالفت‌های شدید و آشکاری را با انتقادهای برجامی ترامپ داشته‌اند. در این رابطه نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل، که تنها صدای انتقادی دونالد ترامپ ضدبرجام است، تنها مخالف برجام در شورای امنیت بوده است. البته تنها این رهبران اروپایی نیستند که ترامپ و نتانیاهو را در مواضع برجامی همراهی نمی‌کنند؛ مواضعی که ترامپ و نتانیاهو ضد برجام اتخاذ کرده‌اند میان آنها و مشاوران امنیت ملی‌شان نیز اختلاف ایجاد کرده است.

نخست‌وزیر اسرائیل در سفری که سه‌شنبه هفته گذشته به بوئنوس‌آیرس داشت، گفت:‌ «مواضع ما روشن است. برجام توافقی بد است. بنابراین یا باید آن را درست کرد یا از بین برد.» در مواضع تندی که نتانیاهو ضد برجام اتخاذ کرده است، اویگدور لیبرمن (وزیر دفاع) و ران درمر (سفیر رژیم صهیونیستی در آمریکا) حامی او هستند. البته «سازمان اطلاعات و دفاع اسرائیل» چندان موافق نتانیاهو نیست. این سازمان معتقد است ایران تاکنون به تعهدات برجامی و محدودیت‌های فعالیت‌های هسته‌ای خود پایبند بوده است. کارمی گیلون، رئیس ‌‌اسبق سرویس امنیت داخلی رژیم صهیونیستی (شین بت) نظر مشابهی دارد. او ماه ژوئیه در مقاله‌ای که با عنوان «برجام، موهبتی برای اسرائیل» در نشریه «فارن پالیسی» به چاپ رساند، نوشت‌: «توافق هسته‌ای نمونه‌ای خوب از راه‌حل‌هایی است که من تحسین می‌کنم. این توافق بسیاری از تهدیداتی را که جهان با آن مواجه بود خنثی ساخت.»

ترامپ تاکنون دو بار پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید کرده است. اما او اشاراتی داشته است که نشان می‌دهد برای سومین بار این‌کار را انجام نمی‌دهد (۱۵ اکتبر ترامپ قرار است سومین گزارش از سلسله گزارش‌های تایید برجام خود را به کنگره آمریکا ارائه کند). به گزارش «گاردین»، گرچه رد پایبندی ایران به تعهدات برجامی مستقیما این توافق را از بین نمی‌برد اما درها را برای وضع تحریم‌های بیشتر برای آمریکایی‌ها می‌گشاید. در کنار تعداد زیاد طرفداران برجام در داخل آمریکا، برخی مقامات دولت ترامپ نیز با مواضع برجامی او به‌شدت مخالفند. وزیر خارجه رکس تیلرسون، وزیر دفاع جیمز متیس و مشاور امنیت ملی مک‌مستر از جمله این افراد هستند. این افراد مواضع خصمانه‌ای ضدایران و گسترش نفوذ این کشور در منطقه دارند، اما معتقدند ترامپ باید از ایجاد بحرانی دیگر خودداری کند (با اشاره به درگیری‌های خاورمیانه و تنشی که هفته‌های اخیر میان آمریکا و کره‌شمالی به‌وجود آمده است). البته تیلرسون، متیس، مک‌مستر و متحدان اروپایی آمریکا استراتژی‌های مقابله‌گرایانه دیگری را به‌جای مخالفت با برجام به ترامپ پیشنهاد کرده‌اند. به عقیده کارشناسان دلبری ترامپ برای نتانیاهو و پادشاهان سعودی در ظاهر به بهانه برجام است. در واقع این تحرکات را می‌توان ناشی از ترس افزایش قدرت و نفوذ ایران در منطقه دانست. ریاض اولین سفر خارجی رئیس‌جمهور ترامپ بود. او در مناقشاتی که سعودی‌ها با ایران و قطر داشته‌اند همواره پشتیبان عربستان بوده است، به حدی که با اعتراض برخی از مشاورانش همراه بوده است.

به گزارش «گاردین» شاید یکی دیگر از انگیزه‌های ترامپ برای خارج شدن از برجام، نابودی میراث باراک اوباما باشد. او در طول رقابت‌های انتخاباتی و همچنین در طول دوران ریاست جمهوری مواضع تندی علیه بسیاری از برنامه‌های رئیس‌جمهور پیشین داشته است و تاکنون برخی از آنها را نیز از بین برده است. البته نابودی میراث اوباما شاید ابعاد دیگری داشته باشد. در طول دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، بنیامین نتانیاهو روابط سردی با او داشت. ریشه این موضوع نیز به برجام برمی‌گردد. در این راستا اوباما توانست این توافق را با وجود لابی‌های سنگین نتانیاهو برای عدم تایید برجام در کنگره آمریکا، با موفقیت به تصویب برساند. روز یکشنبه نیز یکی از تحلیلگران اسرائیلی در روزنامه «هاآرتص» نوشت: «ترامپ و نتانیاهو ویژگی‌ها و اهداف مشترک بسیاری دارند. ناتوانی‌ آنها در پذیرش انتقادات، تمایل آنها برای سوق دادن انتقادها به مخالفان و تلاش برای نابودی میراث اوباما برخی از این مشترکات است.»

فرانسه: هیچ جایگزینی وجود ندارد

توافق هسته‌ای میان ایران و ۶ قدرت جهانی - آمریکا، چین، روسیه، بریتانیا، آلمان و فرانسه - در سال ۲۰۱۵ به امضا رسید. پاریس طی مذاکرات هسته‌ای مواضع بسیار تندی علیه ایران داشت. پس از توافق هسته‌ای اما تعاملات اقتصادی این کشور با ایران افزایش چشمگیری یافت. اکنون نیز مقامات فرانسوی حمایت همه‌جانبه‌ای از برجام می‌کنند. در این رابطه رئیس‌جمهور ماکرون با اشاره به پایبندی ایران به برجام گفته است هیچ جایگزینی برای این توافق وجود ندارد. در ماه ژوئیه، ماکرون میزبان ترامپ در کاخ الیزه بود. او که در این میزبانی مورد تحسین رئیس‌جمهوری آمریکا قرار گرفت به او هشدار داد که توافق هسته‌ای را پاره نکند. در این رابطه «رویترز» با اشاره به مخالفت اروپایی‌ها با ترامپ در گزارش خود نوشته است که روز چهارشنبه این هفته در حاشیه اجلاس سالانه سازمان ملل، قرار است جلسه‌ای در سطح وزیران با موضوع برجام میان ایران و ۶ قدرت جهانی برگزار شود.

شاید این پرسش مطرح شود که مردم ایران برجام را چگونه می‌بینند؟ نتایج نظرسنجی که یک نهاد کانادایی از ۷۰۰ ایرانی انجام داده است نشان می‌دهد گرچه مردم ایران از ورود کسب‌وکارهای خارجی به اقتصاد ایران ناامید هستند اما بسیاری از آنها از توافق هسته‌ای حمایت می‌کنند (حدود ۶۲ درصد از افرادی که در نظرسنجی شرکت‌ کرده‌اند موافق برجام هستند). ۴۳ درصد از پاسخ‌دهندگان در این نظرسنجی معتقدند پس از برجام دسترسی به کالاهای بین‌المللی آسان‌تر شده است، ۵۷ درصد معتقدند بنگاه‌ها برای مردم عادی شغلی ایجاد نکرده‌اند و ۴۳ درصد عقیده دارند سطح سرمایه‌گذاری پس از برجام بدون تغییر مانده است.