دنیای اقتصاد: در نشست بررسی برجام که با حضور استادان دانشگاه تهران برگزار شد، طرح تصویب تحریم‌های جدید و پیامدهای آن مورد بررسی قرار گرفت. در همین خصوص ناصر‌‌هادیان، استاد دانشگاه در نشست بررسی برجام که صبح روز گذشته در محل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به تصویب تحریم‌های جدید غیرهسته‌ای آمریکا در چارچوب قانون تحریمی ایران، روسیه و کره‌شمالی گفت:‌ من نقض صریح برجام را در قانون جدید ندیدم به جز در مواردی که برجام از کشورها خواسته است سرمایه‌گذاری با ایران را تشویق کنند و این قانون این موارد را زیرسوال می‌برد.

او با طرح این سوال که فرض کنیم آمریکایی‌ها چهار ماه دیگر به کلی برجام را نقض کنند یا از آن خارج شوند چه باید کرد، گفت:‌ در این صورت ما دو رویکرد را می‌توانیم پیش‌رو داشته باشیم؛ اول آنکه به‌خاطر نقض روح برجام در موضع‌گیری‌ها، یادداشت‌ها و سخنرانی‌ها انتقاد و اعتراض کنیم و سر و صدا راه بیندازیم اما اگر آمریکا بخواهد فراتر از آنچه امروز دیده می‌شود، برجام را نقض کند، چهار گزینه پیش‌رو داریم. اول آنکه عکس‌العمل نشان دهیم یعنی آنچه آنها کرده‌اند ما در مقابل به همان نسبت انجام دهیم. دوم آنکه شاید آمریکا نمی‌خواهد برجام را اجرا کند اما سایرین بر تعهدات خود پایبند هستند و در مقابل ما می‌گوییم آنچه تا امروز انجام داده‌ایم همان است و دیگر بیشتر از این تعهداتمان را ادامه نمی‌دهیم.

سوم در تعهدات خود کاهش ایجاد می‌کنیم مثلا بازرسی‌ها را محدود می‌کنیم یا میزان سوخت را از ۳۰۰ کیلو به ۷۰۰ کیلو افزایش می‌دهیم. چهارم اینکه بیشتر از آنکه تاکنون انجام داده‌ایم تعهداتی را برای نشان دادن حسن نیت‌مان به دنیا البته با ملاحظات امنیتی انجام می‌دهیم مثلا ۳۰۰ کیلو ذخیره سوخت را به ۲۰۰ کیلو کاهش می‌دهیم.

هادیان گفت:‌ شخصا به گزینه اول و چهارم معتقد نیستم و فکر می‌کنم باید بین گزینه دو و سه راه‌حلی را پیدا کرد. او درباره تحریم‌هایی که در طول یک سال و نیم گذشته درباره ایران و به لیست تحریم‌ها اضافه شده است، گفت:‌ من از ابتدا هم معتقد بودم با توافق هسته‌ای دعوا تمام نمی‌شود و هرکس این‌گونه فکر می‌کرده ساده‌انگاری است که یک ابرقدرت را شما به چالش بکشید و آن هم ساکت بنشیند و همان زمان گفتم بعد از توافق تازه آنها شروع می‌کنند به یک سری تحریم‌های بیشتر و امر جدیدی هم نیست که آنها دستورالعمل‌های اجرایی تحریم ایران را بیایند و در یک قانون جدید تصویب کنند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: تحریم‌هایی که قبلا به‌عنوان دستورالعمل علیه ایران اجرا می‌شده، تحت لابی صهیونیسم به قانون تبدیل شد و ما انتظار این رفتار را داشتیم حتی اگر این مساله نبود آنها بر سر مساله موشکی و مسائل منطقه حتما فشارها را افزایش می‌دادند.‌ هادیان گفت:‌ برجام توافقی سیاسی است و هر وقت هر یک از طرف‌ها بخواهد می‌تواند از آن کنار بکشد. تا وقتی هر یک از طرف‌ها نفعش در اجرای برجام باشد، آن را اجرا می‌کند.

برجام قابلیت اقدام متقابل را ندارد

همزمان، ابراهیم متقی استاد دانشگاه، برجام را توافقی بی‌خاصیت عنوان کرد و گفت: توافقی که نتواند نقض آن را به اثبات برساند یا اقدام متقابلی در برابر نقض آن از سوی طرف‌های مقابل امکان‌پذیر نباشد، بی‌خاصیت است و کارآیی ندارد. متقی با بیان اینکه حتی حامیان برجام برای نهایی شدن این توافق خطوط قرمزی را مدنظر داشتند که متاسفانه در متن آن محقق نشد، گفت: «آنها معتقد بودند نسل دوم سانتریفیوژها را باید حفظ کرد و فردو نیز باید حفظ شود،‌ اما نشد.»

او گفت: «امروز برجام خودش را بیشتر نشان می‌دهد که یک توافق بی‌خاصیت برای امنیت نظام جمهوری اسلامی ایران و یک نتیجه پر معنا برای آمریکا است. بی‌خاصیت است،‌ چراکه در مقابل نقض برجام از سوی آمریکا تقریبا هیچ کاری نمی‌توان کرد و همان‌طور که آقای‌ هادیان چهار گزینه پیش روی ایران در برابر نقض برجام را مطرح کردند، من معتقدم نقض متقابل برجام از سوی ایران اساسا امکان‌پذیر نیست. علاوه بر این، توافقی که به شما توانایی اقدام متقابل ندهد در حوزه سیاست بین‌الملل که بر مبنای قدرت تعریف می‌شود، کارآیی ندارد.»

این استاد دانشگاه تاکید کرد: بر خلاف نظر آقای‌ هادیان، معتقدم ما نمی‌توانیم در مقابل اقدامات آمریکا به کاهش تعهدات‌مان از جمله در بازرسی‌های آژانس یا کاهش میزان سوخت روی آوریم،‌ چراکه هر کدام از این اقدامات ایران را در مقابل قطعنامه ۲۲۳۱ و اعضای شورای امنیت که پنج عضو آنها طرف توافق هستند، قرار می‌دهد. در نهایت ما می‌توانیم به خانم موگرینی شکایت ببریم و این یعنی شکایت از وزیر کشور به یک پاسبان.

با تحریم‌های جدید آمریکا برجام روی هوا است

از سوی دیگر، فواد ایزدی دیگر سخنران این نشست با بیان اینکه با تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران، برجام روی هوا است، گفت:‌ «قانون جدید نیروهای نظامی ایران را در وسط قرار داده و همه سازمان‌ها و نهادها و افرادی که به آنها متصل‌ هستند را شامل می‌شود و تقریبا کسی نمی‌ماند که از تیررس این تحریم‌ها بتواند دور بماند. ایزدی درباره دلایل مذاکرات ایران با ۱+۵ و مشکلاتی که امروز از سوی آمریکا بر سر اجرای برجام با تصویب قانون جدید تحریم ایجاد شده است، گفت:‌ ما مشکلاتی در کشور داشتیم و منطقی وجود داشت مبتنی بر اینکه آمریکا کشوری مستکبر و زورگو است و عقل حکم می‌کند تا جایی که می‌شود با آن درگیر نشویم و منطق درستی هم هست، اما مساله این است که طرف مقابل وقتی این منطق را می‌بیند که ایران خواهان کاهش تنش است، به این نتیجه می‌رسد که تحریم‌ها جواب داده و به‌دنبال افزایش آن می‌رود. او ادامه داد: این قانون به‌طور کلی وجود دارد که وقتی امتیاز می‌دهید، آنها یک گام به جلوتر می‌آیند. ایزدی ادامه داد: ما دو مشکل داریم؛ اول آن‌که آمریکا سابقه طولانی دشمنی با ما دارد و یک مشکل هم در داخل داریم که برخی افراد در دولت و مجلس از همه جناح‌ها سیاست خارجی آمریکا را نمی‌شناسند و حرف‌ها و ادعاهایی دارند که با واقعیت همخوانی ندارد.

امیدواریم تحریم‌هایی که با ۴۱۹ رای مثبت در مجلس نمایندگان آمریکا علیه ایران رای آورد این گروه در داخل کشور را از خواب بیدار کند و اگر بیدار نکند معلوم است به کما رفته‌اند. این استاد دانشگاه تاکید کرد:‌ با رویکردی که در قانون جدید در پیش گرفته شده است، آینده برجام روی هوا است.