ماموریت آقای میانجی در تهران

گروه دیپلماسی: یوسف بن‌علوی، وزیر خارجه سلطان‌نشین عمان روز گذشته طی سفری یک روزه وارد ایران شد و با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه رایزنی‌هایی داشت. علاوه بر مسائل دوجانبه، رایزنی پیرامون بحران‌های منطقه‌ای از جمله محورهای مهم دیدار بن‌علوی در تهران بوده است.

بعید نیست عمان که سابقه میانجیگری را در کارنامه خود دارد، در این سفر نیز رایزنی‌هایی با طرف ایرانی برای بهبود روابط با عربستان انجام داده باشد. باید توجه داشت که در میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس، سلطان‌نشین عمان به همراه امیرنشین کویت، همواره سیاست‌های ملایم‌تر و متوازن‌تری را در دستور کار داشته‌اند و در اغلب بحران‌هایی که در منطقه پیش آمده، نام این دو کشور برای وساطت و میانجیگری بارها مطرح شده است. اکنون با سفر یوسف بن‌علوی، وزیر امور‌خارجه عمان به ایران این سوال مطرح می‌شود که آیا باز هم عمان رسالت میانجیگری را بر دوش دارد یا مسائل دیگری، وزیر عمانی را برای سفر یک روزه راهی ایران کرده است. عمان در منطقه جزو کشورهایی به شمار می‌رود که همواره با اغلب دولت‌ها روابط حسنه داشته و تلاش کرده در اوج بحران‌های منطقه‌ای به‌ویژه بحران‌های مربوط به ایران با برخی کشورهای عربی و حتی کشورهای فرامنطقه‌ای مانند ایالات متحده آمریکا، ضمن حفظ روابط اصولی خویش، نقش میانجی را ایفا کند.

بن‌علوی پیامی از سوی واشنگتن ندارد

قبل از به ثمر نشستن برجام هسته‌ای، مذاکرات محرمانه‌ای میان ایران و مقامات آمریکایی در موضوعات اختلاف برانگیز فی‌مابین با وساطت شاه عمان صورت گرفت. درواقع عمان بارها نقش یک رابط میان ایران و آمریکا را ایفا کرده و حتی آغاز مذاکرات هسته‌ای ایران به نوعی از عمان کلید خورد. از سوی دیگر مسقط چند سال پیش مقدمات آزادی تعدادی از زندانیان با تابعیت دوگانه ایرانی- آمریکایی را نیز فراهم کرد. اما در برهه فعلی آنچه مسلم است سیاست رادیکال و مشوش دونالد ترامپ در مورد ایران، امکان هرگونه گفت‌وگوی مستقیم و غیرمستقیم میان دو کشور را سد کرده و بعید است که بن‌علوی به دنبال تبادل‌نظر در این ارتباط و حامل پیام خاص از جانب واشنگتن باشد. اصرار ترامپ بر دخالت در امور داخلی ایران و حمایت مستقیم از اپوزیسیون خارج‌نشین از یک‌سو و تضاد منافع بر سر سوریه و عراق، مانع جدی بر سر راه هرگونه گفت‌وگوی دوجانبه است و عمان نیز در این فضا، تلاش بیهوده نخواهد کرد.

رایزنی منطقه‌ای

اما به نظر می‌رسد که سفر روز گذشته وزیر عمانی بیشتر در راستای رایزنی درخصوص بحران‌های منطقه‌ای بوده است و این سفر در ادامه سفرهای قبلی برای رایزنی‌های بیشتر در موضوعات منطقه‌ای و اختلافات دامنه دار میان ایران و عربستان و نیز تشدید تنش‌ها بر سر موضوع قطر است چرا که عمان باوجود پافشاری عربستان در الزام این کشور به اتخاذ سیاست‌های همسو با آن برای تحریم بیشتر قطر به نوعی با حفظ روابط سنتی خویش و عدم گسست آن با دوحه، به ریاض بی‌اعتنایی کرده و حتی اخیرا نیز قرارداد تجاری مهم دیگری در حوزه نفت و گاز با قطر منعقد کرده است. در عین حال با اتخاذ مواضع روشن ایران در مورد حمایت از رویه‌های دیپلماتیک در موضوع قطر و سیاست عاقلانه در عدم ورود علنی به بحران داخلی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، عمان نیز به واسطه قطر و برخی از کشورهای عربی به جایگاه ایران در منطقه و مرکزیت ثقل ثبات و امنیت پی برده و در این مسیر برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های سیاسی ایران به‌دنبال رایزنی بیشتر است. همزمان عقلانیت سیاسی دولت حسن روحانی و شخص ظریف در مدیریت بحران و عدم جانبداری آشکار از قطر درموضوع اختلاف با عربستان، امکان هرگونه بهانه و سوءظن نسبت به ایران را از ریاض گرفته است.

تلطیف روابط تهران و ریاض

این در حالی است که سفر بن‌علوی در بحبوحه تنش‌ها بین تهران و ریاض صورت گرفته است. حوزه اختلافات میان دو طرف گسترده‌تر شده و با قدرت گرفتن جناح تندروها به سرکردگی بن سلمان در عربستان، چشم‌انداز خیلی روشنی را نمی‌توان برای دو کشور متصور بود. با این اوصاف، مسقط همواره خواهان کاهش تنش‌ها میان تهران و ریاض بوده است و یکی از اهداف سفر بن‌علوی نیز احتمالا تلطیف فضا میان ایران و عربستان سعودی است زیرا بهبود روابط ایران و عربستان بر بسیاری از بحران‌های منطقه اثرگذار است. چندی پیش نیز یوسف بن‌علوی در گفت‌وگو با «بی‌بی‌سی» عربی گفته بود: «ما توجهی به برخی اختلافات میان عربستان و ایران نداریم، معتقدیم نه اختلافات عربستان با ایران دائمی است و نه اختلافات ایران با عربستان همیشگی است، اختلافات عقیده میان این دو کشور بارها آشکار و پس از مدتی حل شده و طبیعی است که کشوری با کشور دیگر در روند تعامل با اتفاقات و تحولات منطقه‌ای اختلاف‌نظر داشته باشد.»

دیدار با رئیس‌جمهوری

بن‌علوی که برای سفری یک روزه به ایران آمده بود روز گذشته با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری و محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه دیدار و گفت‌وگو کرد. حسن روحانی در دیدار «یوسف بن‌علوی» وزیر مسوول در امور خارجی سلطنت عمان، بر روابط صمیمی و برادرانه ایران و عمان در طول سال‌های گذشته در مسائل دوجانبه‌ و منطقه‌ای تاکید کرد. رئیس‌جمهوری توسعه روابط تجاری و اقتصادی میان دو کشور را نیز حائز اهمیت دانست و با اشاره به لزوم تلاش و همکاری کشورهای منطقه برای حل مشکلات و معضلات منطقه‌ای، گفت: «امروز تروریسم، اختلاف‌افکنی و مداخلات نابجای برخی کشورها در امور داخلی دیگران، منطقه را شعله‌ور کرده که فروکش کردن آن نیاز به انسجام و همکاری بیشتر کشورهای منطقه دارد.» روحانی تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران با همه توان به دولت‌هایی که برای مبارزه با تروریسم تقاضای کمک داشته‌اند، پاسخ مثبت داده است. همچنین رئیس‌جمهوری تصمیمات اشتباه برخی دولت‌ها را موجب بروز مشکلات در کشورهای منطقه از جمله یمن، سوریه، بحرین و قطر دانست و افزود: «ادامه این روند، هرگز به نفع کشورهای منطقه نیست و اولین متضرر این سیاست‌ها هم دولت‌های اتخاذکننده آن خواهند بود.» رئیس‌جمهوری با اشاره به اینکه ایران، عمان و کویت همواره رایزنی‌های مثبتی در قبال مسائل منطقه‌ای داشته‌اند، ادامه داد: «جمهوری اسلامی ایران از هرگونه تلاش که منجر به پایان اختلافات و درگیری‌ها در منطقه شود، استقبال می‌کند.»

نقش‌آفرینی ایران

یوسف بن‌علوی نیز بر حل هرچه سریع‌تر اختلافات و رویارویی‌های منطقه‌ای از طریق روش‌های دیپلماتیک تاکید کرد و گفت: «نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در حل و فصل مسالمت آمیز مسائل منطقه‌ای و همچنین حل بحران سوریه و مبارزه با تروریسم و داعش مهم و تاثیرگذار بوده است.» وزیر مسوول در امور خارجی سلطنت عمان با تأکید بر ضرورت تلاش در راستای توسعه، تقویت و تحکیم بیش از پیش مناسبات تهران - مسقط توسعه روابط با ایران را از سیاست‌های اصولی عمان برشمرد و خواستار توسعه روابط در بخش‌های مختلف از جمله روابط اقتصادی و تجاری و ‌همکاری‌های بندری میان دو کشور شد.

رایزنی وزرای خارجه

از سوی دیگر در دیدار وزرای خارجه ایران و عمان، دو طرف درخصوص روابط دوجانبه و راه‌های گسترش و تعمیق مناسبات دو کشور در همه زمینه‌ها گفت‌وگو و تبادل‌نظر کردند. همچنین ظریف و بن‌علوی ضمن مطلوب توصیف کردن روابط دوجانبه بر گسترش روابط اقتصادی دو کشور به موازات روابط بسیار خوب سیاسی تاکید کردند. رایزنی و تبادل‌نظر درخصوص تحولات منطقه‌ای از دیگر محورهای این دیدار بود. بنابراین ایران نیز ضمن احترام به جایگاه عمان در منطقه از تلاش‌های این کشور در کاستن از تنش‌های فزاینده سیاسی و ایجاد ثبات در منطقه حمایت کرده است.

تور دیپلمات‌ها در منطقه