همگرایی ایران و ترکیه در 4 حوزه

دنیای اقتصاد، نیما صبوری: ایران و ترکیه - دو کشور غیرعرب منطقه - پهناورترین و پرجمعیت‌ترین کشورهای منطقه محسوب می‌شوند. این دو کشور دارای تاریخچه‌ای کهن، جامعه مدنی غنی و هویت ملی ارزشمند هستند. در طول تاریخ ایران و ترکیه همواره همچون عکس درون آینه‌ برای یکدیگر بوده‌اند، اما بدون نگاه مستقیم در چشمان یکدیگر. در واقع نزدیکی جغرافیایی این دو کشور عاملی برای تعامل همیشگی آنها بوده است.

در عصر جدید نیز این دو ملت همسایه، روابط و همکاری‌های خود را حفظ کرده‌اند.

تمرکز بر نقاط مشترک و کنار گذاشتن اختلافات

اما روابط ایران و ترکیه در سال‌های اخیر به‌دلیل جنگ داخلی سوریه و به این خاطر که دو کشور هر کدام حامی طرف‌های متضاد درگیری بودند، به پایین‌ترین سطح خود نزول کرد. البته باوجود اختلافاتی که در سیاست‌های سوریه میان ایران و ترکیه وجود دارد، هر دوی این کشورها هدف حملات داعشی‌ها در خاک سوریه قرار گرفتند. در واقع این اتفاق تلنگری درخصوص وجود منافع مشترک سیاست‌های سوریه بود. از طرفی تهدیدهایی که گروه‌های تروریستی غرب کشور متوجه دو کشور ساخته‌، نقطه مشترک دیگری را برای همکاری هر چه بیشتر ایران و ترکیه به‌وجود آورده است. در این رابطه اتهاماتی که درخصوص ارتباط گروه‌های تروریستی همچون پ‌ک‌ک با آمریکا و اسرائیل مطرح است نگرانی مشترک دو کشور محسوب می‌شود و می‌تواند به نزدیک شدن تهران و آنکارا کمک کند. در نهایت بحران اخیر میان قطر و کشورهای عرب منطقه نیز تهران و آنکارا را بیش از پیش به یکدیگر نزدیک کرده است. بر این اساس هر دوی این کشورها در مناقشات به‌وجود آمده طرف قطر را گرفته‌اند. در این قضیه، پارلمان ترکیه لایحه‌ای را به تصویب رساند که براساس آن حضور نیروهای نظامی ترکیه برای محافظت از خانواده پادشاهی قطر افزایش خواهد یافت. از طرفی زمانی‌که قطر پس از تحریم‌های کشورهای عربی با بحران غذایی روبه‌رو شد، ایران چندین محموله غذایی از هوا و دریا به این کشور فرستاد.

به گزارش یکی از منابع خبری کردزبان به نام ان‌آرتی، ایران و ترکیه در جبهه‌های مختلفی در حال همکاری هستند. اما سوالی که مطرح شده این است که همکاری‌ها چگونه شکل می‌گیرد؟ درخصوص بحران سوریه، هر دو کشور خواهان راه‌حلی دیپلماتیک برای حل مناقشات هستند. به این منظور تهران و آنکارا توافق کرده‌اند که گفت‌وگوهای صلح آستانه برای رسیدن به راه‌حل سیاسی سرعت یابد. درخصوص مراودات در بخش‌های انرژی و تجارت نیز، تعاملات دو کشور روزبه‌روز در حال گسترش است. بر این اساس رئیس‌جمهوری ترکیه در سفر اخیرش به تهران بر این موضوع تاکید کرد که ترکیه خواهان آن است تا حجم تجارت دو طرف به ۳۰ میلیارد دلار در سال برسد. به ادعای او آنکارا هیچ مانعی را در مسیر رسیدن به چنین حجمی از تجارت دو کشور نمی‌بیند. البته ذکر این نکته ضروری است که دیگر بازیگران منطقه همچون عربستان و رژیم صهیونیستی تا حدی بر روابط آینده تهران-آنکارا اثر خواهند گذاشت.

ایران-ترکیه: قدرت بلامنازع منطقه

گرچه میان ایران و ترکیه موضوعات مورد مناقشه وجود دارد اما ترجیح دو کشور بر این است که بر نقاط مشترک تمرکز کنند. برای مثال این دو کشور تمایلات متضادی درخصوص بحران سوریه و آینده بشار اسد دارند، اما سعی می‌کنند همکاری‌های خود را در زمینه‌های اقتصادی و مبارزه با داعش گسترش دهند.

از طرفی تهران به‌خوبی می‌داند که در بلندمدت ترکیه می‌تواند نقش کلیدی در ایجاد پل‌ ارتباطی ایران با غرب داشته باشد. همچنین این موضوع برای ترکیه بسیار اهمیت دارد که اگر بخواهد نفوذ خود را در کشورهای عرب منطقه (به‌خصوص کشورهای شیعه) افزایش دهد باید با ایران رابطه نزدیکی داشته باشد. بنابراین گرچه ارزیابی روابط کشورهای منطقه اندکی پیچیده به‌نظر می‌رسد اما ایران و ترکیه منافع مشترک بسیاری برای همکاری دارند که به‌واسطه آن می‌توانند مناقشات را نادیده بگیرند. با این‌حال آنچه به وضوح مشخص است، همکاری ایران و ترکیه باعث ایجاد قدرت اقتصادی، سیاسی و امنیتی بلامنازع در منطقه خواهد شد. این دو کشور باید متوجه این موضوع شوند که ایجاد روابط جدید و قدرتمند میان آنها باعث ایجاد منطقه‌ای امن و باثبات در خاورمیانه خواهد شد که نیروهای افراطی و بیگانگان جایی در آن ندارند.