ترامپ ایران را به‌عنوان یک واقعیت در منطقه بپذیرد

حسین موسویان
مذاکره‌کننده اسبق تیم هسته‌ای ایران

«فشار» یکبار دیگر نام بازی سیاست آمریکا در مورد ایران است. سنای آمریکا تحریم‌های جدید اعمال کرده است، رکس تیلرسون وزیر خارجه هم اعلام کرده که آمریکا با هژمونی ایران در منطقه مقابله و روی تغییر مسالمت‌آمیز حکومت در ایران کار خواهد کرد. درحالی‌که تنش بین ایران و آمریکا در سوریه در حال افزایش است، زمزمه‌های جنگ بالقوه مصیبت‌‌باری در افق تشدید شده است. فراخوان تیلرسون برای تغییر رژیم در تهران، نقض قوانین بین‌المللی و معاهده 1981 ایران و آمریکاست که در آن آمریکا متعهد به عدم مداخله در امور داخلی ایران شده است. روابط ایران و آمریکا در دوره باراک اوباما با توافق هسته‌ای و گفت‌وگوهای سطح بالا شناخته شد؛ اما ترامپ آن را در مسیر تقابل تمام عیار قرار می‌دهد.

دولت ترامپ با سرزنش ایران به خاطر به‌اصطلاح اختلاف‌افکنی در منطقه، در حقیقت در دام قصه‌سرایی‌های خودساخته و بی‌اساس رهبران اسرائیل و عربستان گرفتار شده که قصد تحریف تاریخ معاصر را دارند. ایران کشوری است که از زمان تجاوز صدام تاکنون در احاطه تهدیدهای مستمر بوده است. در جریان تجاوز هشت ساله به ایران، صدام از حمایت قدرت‌های جهانی و غربی و منطقه‌ای برخوردار شد؛ به‌طوری‌که فقط عربستان 97 میلیارد دلار به او پرداخت کرد. از آن مقطع تا کنون، ایران سعی کرده امنیت مزرهای خود را تامین کند آن هم در شرایطی که بی‌وقفه تحت فشار و تحریم آمریکا بوده است.

در سمت شرق، ایران 921 کیلومتر مرز با افغانستان دارد که چند دهه است که گرفتار جنگی ویرانگر است. حمله نظامی آمریکا به افغانستان درسال 2001 به‌خاطر عملیات تروریستی به برج‌های دوقلوی نیویورک صورت گرفت که 15 تن ازعاملان آن اتباع سعودی بودند. از آن زمان تا کنون با حضور نیروهای نظامی آمریکا و ناتو، افغانستان گرفتار طاعون تروریسم بوده و امروزه هم نیمی از خاک این کشور در اختیار طالبان است. این وضعیت تهدید جدی علیه امنیت ملی ایران بوده؛ ضمن اینکه ایران برای چندین دهه سه میلیون آواره افغانی را میزبانی کرده و از مقاصد اصلی قاچاق مواد مخدر از افغانستان نیز بوده است. ایران 959 کیلومتر مرز مشترک با پاکستان دارد، کشوری که از متحدان استراتژیک آمریکا و عربستان و قطب تبلیغ ایدئولوژی افراط‌گرای وهابی است و مستمرا با عملیات گروه تروریستی جیش‌العدل و جندالله امنیت مرزی ایران را تهدید کرده است. این واقعیت در کنار وجود بمب اتم، بی‌ثباتی داخلی و ترویج و گسترش جریان‌های ضد شیعی در پاکستان، حاکی از وجود تهدید ماندگار علیه امنیت ملی ایران در این بخش مرزی است.

ایران در غرب خود با 1600 کیلومتر مرز مشترک با عراق نیز با تهدید مهم امنیت ملی مواجه است. عراق از سال 2003 بر اثر تجاوز نظامی آمریکا دچار جنگ و خونریزی است که موجب حضور صدها هزار آواره عراقی در ایران بوده است. ضمن اینکه در چند سال گذشته تمامیت ارضی عراق نیز مورد تهدید قرار گرفته و بخشی از آن توسط داعشی اشغال شده که اخیرا هم مرتکب جنایت تروریستی در تهران شد. ایران همچنین 534 کیلومتر مرز مشترک با ترکیه دارد که مقر ناتو است و پایگاه نظامی هوایی اینجرلیک آن در کنترل بمب‌های هسته‌ای آمریکا است. در چند سال اخیر هم ثبات داخلی ترکیه به خاطر جنگ با کردها، وقوع حوادث مکرر تروریستی و دفع کودتا، زیرسوال رفته است. چنین اوضاعی در ترکیه نیز تهدیدی دیگر برای امنیت ملی ایران آفریده است.

ایران در جنوب با همسایگان عرب در سراسر خلیج‌فارس مرز مشترک آبی دارد. در طول چند دهه گذشته، آمریکا برای حفظ حکومت‌های استبدادی، خلیج‌فارس را به منطقه نظامی تبدیل کرده است. آمریکا در حوزه خلیج‌فارس پایگاه‌های نظامی تاسیس کرده، ناو جنگی هواپیمابر و زیردریایی‌های هسته‌ای مستقر کرده و سیل تسلیحات نظامی روانه پادشاهی‌های عرب منطقه کرده است. اوباما قرارداد فروش 115 میلیارد دلار و ترامپ نیز اخیرا 110 میلیارد دلار فروش تسلیحات نظامی با عربستان امضا کرد. کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس سال‌ها مواضع خصمانه‌ای علیه ایران داشته و حتی آمریکا را تشویق به حمله نظامی به ایران کرده‌اند. اخیرا جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا فاش کرد که حتی در دوره مذاکرات هسته‌ای، اعراب خلیج‌فارس خواستار حمله نظامی آمریکا به ایران بوده‌اند. بر خلاف ادعای دولت ترامپ در مورد اینکه ایران عامل بی‌ثباتی و هژمونی بر منطقه است، حقیقت این است که ایران قربانی بی‌ثباتی‌هایی است که آمریکا در منطقه به ارث گذاشته، با تهدیدات امنیتی جدی مواجه است و از این رو نگرانی‌های مشروع امنیتی دارد. واقعیت محیط امنیتی پیرامونی ایران این است که 60درصد از مرزهای ایران از کنترل دولت‌های کشورهای همسایه خارج است.

دولت ترامپ به جای تحکیم برجام و تلاش برای یافتن راه‌های همکاری در موارد منافع مشترک دو کشور همچون مبارزه با تروریسم، هدف فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را بی‌ثبات کردن منطقه می‌خواند. ترامپ باید از شکست‌های گذشته آمریکا در اعمال سیاست‌های خصمانه علیه ایران درس گرفته و از دادن چک سفید امضا به متحدان عرب برای پیشبرد اهداف فرقه‌گرایی در منطقه خودداری کند. همچنین ترامپ باید ایران را به‌عنوان یک واقعیت در جغرافیای منطقه بپذیرد و متحدان خود را تشویق کند که به دعوت وزیر خارجه ایران برای گفت‌و‌گوی منطقه‌ای در جهت شکل‌دهی همکاری‌های مشترک در منطقه، پاسخ مثبت دهند.

منبع: وب‌سایت لوبلاگ