اولین اقدام عملی ترامپ درباره برجام؟

دنیای اقتصاد: شبکه خبری المانیتور در جدیدترین گزارش خود اعلام کرده است که دولت ترامپ قصد دارد همزمان با بازنگری جامع سیاست‌های خود در قبال ایران، ‌فعلا به‌عنوان پایبندی‌اش به برجام، طی روزهای آینده بخشی از تحریم‌های مربوط به پرونده هسته‌ای ایران را دوباره تعلیق کند.

اطلاعیه‌های مربوط به این تعلیق تحریم‌ها احتمالا در روز چهارشنبه منتشر خواهد شد، این یعنی دقیقا یک روز پیش از آنکه ترامپ به قصد سفر به عربستان سعودی، اسرائیل، ایتالیا و بروکسل، خاک آمریکا را ترک کند. این نخستین سفر خارجی ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا خواهد بود. البته منابعی که این خبر را به المانیتور داده‌اند، احتمال تغییر تصمیم دولت ترامپ یا تغییر زمان این اقدام را نامحتمل ندانسته‌اند. المانیتور به این نکته اشاره کرده است در صورتی که خبر این اقدام دولت ترامپ روز چهارشنبه منتشر شود، تنها دو روز پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران خواهد بود.

به نوشته المانیتور، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، دستیابی به توافق هسته‌ای را به‌عنوان مهم‌ترین محور رقابت‌های انتخاباتی برای انتخاب مجدد خود قرار داده اما از سوی رقبای سیاسی خود مورد انتقاد قرار گرفته است که چرا هنوز منافع اقتصادی برجام و رفع تحریم‌ها متوجه مردم ایران نشده است.

در حال حاضر دولت ترامپ با هدایت شورای امنیت ملی آمریکا بررسی مجدد سیاست‌های کلی آمریکا در قبال ایران را در دستور کار دارد و مقامات آمریکایی گفته‌اند تا زمانی که این بررسی کامل شود، دولت ترامپ همچنان به مفاد برجام پایبند خواهد ماند.

یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا که نخواست نامش فاش شود، به المانیتور گفته است: «ما همچنان در حال ادامه بررسی برجام هستیم و تا زمانی که این بررسی در جریان است، به تعهداتمان پایبند خواهیم ماند.» براساس قوانین آمریکا، تعلیق بخشی از تحریم‌ها که از سوی اوباما به امضا رسیده بود ۱۲۰ روز پس از امضا ملغی می‌شود و لازم است تا برای پیشگیری از تخلف آمریکا از مفاد برجام دوباره در موعد مقرر از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا تمدید شود. تعلیق برخی از دیگر تحریم‌های هسته‌ای ایران تا ۱۸۰ روز پس از امضا ملغی می‌شوند بنابراین تا چند هفته دیگر نیازی به امضای مجدد آنها نخواهد بود. این مقام وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده است: «دولت ترامپ این موضوع را روشن ساخته که دست‌کم تا زمان تکمیل بررسی‌های مجدد در برجام به مفاد آن پایبند خواهیم بود و ایران نیز در قبال تعهداتش باید پایبند بماند.»

این مقام آمریکایی از تعیین زمانی برای تکمیل این روند خودداری کرد. این در شرایطی است که رکس تیلرسون، وزیر خارجه دولت ترامپ در نامه‌ای که در روز ۱۸ آوریل، نزدیک به یک ماه پیش امضا کرده بود، تایید کرده است که ایران به توافق هسته‌ای که پس از سال‌ها مذاکره در ژانویه ۲۰۱۶ به اجرا گذارده شد، پایبند بوده است.

یک روز بعد اما تیلرسون به شدت، ایران را به ایجاد بی‌ثباتی در منطقه متهم کرد. حالا گفته می‌شود دولت ترامپ قصد دارد سیاست جامعی در قبال ایران تدوین کند تا به گفته آنها چنین رفتارهایی را مورد هدف قرار دهد. امضای تعلیق تحریم‌ها از سوی ترامپ در شرایطی انجام می‌شود که ایران هفته‌ای سرنوشت ساز را پشت‌سر می‌گذارد و شاهد انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای شهر و روستا خواهد بود. این نخستین بار است که دولت ترامپ نه‌تنها به توافق هسته‌ای حمله نمی‌کند، بلکه به‌طور فعال با تایید تعلیق تحریم‌ها که بخشی از این توافق است، آن را به پیش می‌برد. رژیم صهیونیستی نیز از هم‌اکنون نسبت به تمدید تعلیق تحریم‌های ایران احساس نگرانی کرده است و مقامات آن می‌گویند که چنین تصمیمی از سوی دولت ترامپ به معنای آن است که آمریکا نمی‌خواهد برجام نقض شود.

از سوی دیگر امتناع آمریکا از تمدید دوباره تعلیق تحریم‌ها درست ۱۲۰ روز پس از امضای آنها از سوی اوباما به معنای تخطی آمریکا از مفاد برجام خواهد بود. این در حالی است که تحلیلگران این موضوع را مطرح کرده‌اند که ممکن است در داخل ایران و در آستانه انتخابات این کشور، منتقدان روحانی تعلیق دوباره تحریم‌ها از سوی دولت ترامپ را به منزله حمایت ترامپ از روحانی قلمداد کنند در حالی‌که این زمان‌بندی هیچ ارتباطی با انتخابات ایران ندارد و باید درست ۱۲۰ روز پس از امضای اوباما دوباره تمدید شود و به امضای ترامپ برسد. در واقع تحلیلگران بر این باورند که ترامپ راه دیگری جز تمدید تعلیق تحریم‌ها ندارد و مجبور است چه بخواهد و چه نخواهد این کار را انجام دهد چون تاکنون ایران به تعهدات خود در برجام پایبند بوده است و از آنجا که تحریم‌ها مربوط به موضوع هسته‌ای ایران هستند، هرگونه تحریمی در این رابطه باید در حالت تعلیق باقی بماند در غیر این صورت این آمریکا خواهد بود که برجام را نقض کرده است و در این صورت ایران نیز دلیل خوبی برای ازسرگیری برنامه هسته‌ای خود خواهد داشت.

از سوی دیگر اگر ترامپ تعلیق تحریم‌ها را در موعد مقرر امضا نکند، بهانه خوبی به‌دست مخالفان روحانی خواهد داد تا ادعا کنند که برجام نتوانسته است تحریم‌ها را متوقف کند. این در حالی است که روحانی در رقابت‌های انتخاباتی خود وعده داده است برای رفع هر چه بیشتر تحریم‌های غیرهسته‌ای نیز تلاش خواهد کرد و گفته است در صورت انتخاب مجدد دولتش مذاکرات بیشتری برای رفع تحریم‌های غیرهسته‌ای را نیز آغاز خواهد کرد.

از سوی دیگر طرفداران ترامپ و مخالفان برجام در آمریکا هم مدعی هستند این موضوع که ایران به تعهداتش در برجام پایبند است، برای آمریکا خبر خوشحال‌کننده‌ای نیست چون برجام از اساس توافقی بد برای آمریکاست و تعهد ایران به یک توافق بد برای آمریکا نمی‌تواند نفع چندانی برای آمریکا داشته باشد. این رویکرد با رویکردی که اوباما و دولتش در قبال برجام داشت، کاملا متفاوت است.

اوباما و دولتش ادعا می‌کردند که برجام توافق خوبی بوده که توانسته است ایران را در حوزه هسته‌ای متوقف سازد. در حالی‌که ترامپ در ماه آوریل در مورد برجام گفته است: « این یک توافق وحشتناک بود که نباید امضا می‌شد و نباید آن‌طور که مورد مذاکره قرار گرفت، مذاکره می‌شد.» وی مدعی شد: «آنها آن‌طور که باید به روح توافق پایبند نیستند و ما در حال تحلیل دقیق آن هستیم و ما در آینده نه چندان دور در این باره چیزی برای گفتن خواهیم داشت.»