سه هدف نشست سه‌جانبه مسکو

دنیای اقتصاد: همزمان با بحرانی شدن تحولات سوریه پس از حمله موشکی آمریکا به پایگاه الشعیرات، وزیر خارجه ایران اعلام کرد طی روزهای آتی به مسکو سفر می‌کند تا تغییرات جدید میدانی و سیاسی در سوریه را با همتایان روسی و سوری خود مورد بررسی قرار دهد و هماهنگی اقدامات مشترک در این راستا را حاصل کنند. محمدجواد ظریف صبح دیروز در حاشیه نشست هیات دولت در پاسخ به پرسشی درباره برگزاری نشست سه‌جانبه مسکو گفت که این نشست روز جمعه در مسکو و با حضور وزرای خارجه ایران، روسیه و سوریه برگزار می‌شود. در همین خصوص، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد محمدجواد ظریف جمعه برای شرکت در نشست سه‌جانبه وزرای خارجه ایران، روسیه و سوریه به مسکو سفر می‌کند. سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز اعلام کرده که در اواخر هفته جاری نشست سه‌جانبه‌ای میان وزرای خارجه ایران، روسیه و سوریه درباره آخرین تحولات این کشور، برگزار می‌شود. این دومین نشست سه‌جانبه وزرای خارجه ایران، روسیه و سوریه با محوریت بحران سوریه در مسکو است. نشست قبلی آبان سال گذشته برگزار شد که مقدمه‌ای برای نشست‌های سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه در مسکو شد که حاصل آن رسیدن به آتش‌بس در سوریه و تثبیت آن در نشست آستانه بود.

به گزارش روسیا الیوم، «ماریا زاخاروا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که اواخر هفته جاری(فردا) نشست سه‌جانبه‌ای میان وزرای خارجه ایران، روسیه و سوریه برگزار می‌شود. سخنگوی وزارت خارجه روسیه همچنین بحث و تبادل نظر پیرامون تحولات سوریه را به‌عنوان محور اصلی این نشست مطرح کرد. زاخارووا همچنین با بیان اینکه سیاست‌های خاورمیانه‌ای آمریکا از جمله در قبال ایران و همچنین مساله سوریه غیرقابل درک است، اعلام کرد: «سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا نه‌تنها برای روسیه بلکه برای بسیاری دیگر غیرقابل درک است و هیچ‌کس به درستی نمی‌داند در خاورمیانه چه اقدام‌هایی انجام خواهد داد.» سخنگوی وزارت خارجه روسیه افزود: «خاورمیانه منطقه‌ای بسیار پیچیده به‌شمار می‌رود و سیاست‌ها و اقدامات آمریکا در منطقه غیرمنطقی است.»

بررسی حمله موشکی آمریکا به الشعیرات

یکی از اهداف این سفر بررسی حمله آمریکا به پایگاه الشعیرات در استان حمص است که هفته گذشته به وسیله ۵۹ موشک تام هاوک انجام گرفت و طرف آمریکایی این حمله را به تلافی آنچه حمله شیمیایی ارتش سوریه به خان شیخون استان ادلب ادعا می‌کند، انجام داد. مقامات واشنگتن در یک هفته اخیر صحبت از کنار رفتن بشار اسد به میان آورده‌اند. در همین رابطه، رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا نیز روز سه‌شنبه گذشته وارد مسکو شد تا با سرگئی‌لاوروف دیدار و گفت‌وگو داشته باشد. این در حالی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در مصاحبه با شبکه خبری فاکس نیوز احتمال حمله نظامی به سوریه را رد کرده و گفته بود که آمریکا با سوریه وارد جنگ نمی‌شود.

تغییرات میدانی و آرایش نیروها

یکی دیگر از اهداف نشست سه‌جانبه در مسکو هماهنگی اقدامات درمورد تغییرات میدانی و چگونگی آرایش نیروها در شرایط جدید است. در حمله هوایی الشعیرات، پایگاهی مورد هدف قرار گرفت که نقش بسیار مهمی در حملات هوایی با گروه‌های تکفیری برای سوریه و محور مقاومت داشت. این حملات زمانی به وقوع پیوست که سوریه پیروزی‌های چشمگیری را به دست آورده بود که با وقوع حمله شیمیایی و در امتداد آن حمله هوایی آمریکا، تروریست‌ها فرصت مناسبی برای تجدید قوا به‌دست آوردند. همچنین آمریکا و هم‌پیمانانش پیوسته برکناری اسد را خواستار بوده و برای دستیابی به این هدف هزینه‌های زیادی را صرف کردند، اما پیروزی‌های چشمگیر حکومت اسد با متحدان منطقه‌ای‌اش این اهداف را با شکست مواجه کرده و ترامپ و هم‌پیمانانش با اجرای این حمله شیمیایی و در ادامه حمله هوایی سعی در کاهش محبوبیت اسد داشتند.

مرور دستاوردهای نشست آستانه

هفتم آبان ماه سال گذشته مسکو میزبان نشست وزیران خارجه سه کشور بود که در آن همگرایی‌ها برای حل بحران سوریه تقویت شد، به‌گونه‌ای که یکی از دستاوردهای آن زمینه‌سازی برای آغاز مذاکرات سوری-سوری در آستانه پایتخت قزاقستان به ابتکار تهران، مسکو و آنکارا است و تاکنون هم چند دور آن برگزار شده است. مبارزه بی‌اغماض با تروریسم و تلاش فراگیر برای از سرگیری مذاکرات سوری ژنو که آن زمان به‌دلیل کارشکنی برخی کشورهای غربی-عربی حامی گروه‌های مسلح و تروریستی ضدسوری متوقف شده بود، تاکیدهای سه کشور در این مذاکرات را تشکیل می‌داد. نتیجه این نشست، همکاری تهران، مسکو و دمشق در مبارزه با تروریسم در منطقه به‌ویژه همکاری با سوریه علیه تروریست‌ها بود. پس از برگزاری موفق این نشست، وزیران خارجه ایران و روسیه همراه مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، اول دی ماه اجلاس سه‌جانبه‌ای را در مسکو برگزار کردند که نخستین اقدام عملی آنکارا برای گام گذاشتن در روند حل سیاسی بحران سوریه بود، زیرا ترکیه پیش از آن هم‌موضع گروه کشورهای غربی-عربی ضدسوری به‌ویژه آمریکا و عربستان سعودی در براندازی حکومت بشار اسد بود.

مذاکرات فشرده و یک روزه این نشست که در مسکو برگزار شد، یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای منطقه‌ای برای حل بحران سوریه را درپی داشت که به صدور بیانیه مشترک منجر شد. مولود چاووش، اوغلو وزیر خارجه ترکیه در این نشست گفت: آنکارا، مسکو و تهران برای حل سیاسی بحران سوریه توافق دارند و در این میان، ایران از نقش سازنده‌ای برخوردار است. در این نشست برای نخستین بار روش سه کشوری با حضور ترکیه با هدف تلاش برای حل سیاسی بحران سوریه شکل گرفت.

وزیران خارجه ایران، روسیه و ترکیه همچنین بیانیه‌ای را تصویب کردند که در برگیرنده مبارزه با داعش و جبهه النصره، فراخوان جهانی برای همکاری علیه تروریسم، حفظ تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه، رد راهکار نظامی برای حل بحران کنونی، اجرای قطعنامه ۲۲۵۴، کمک‌رسانی فراگیر به سوری‌ها، لزوم برقراری نظام خروج آزادانه مردم از مناطق درگیری و تحت سلطه تروریست‌ها و همچنین پشتیبانی از برگزاری مذاکرات سوری-سوری در قزاقستان است. در چارچوب این راهبرد، آتش‌بس فراگیر در سوریه از ۱۰ دی ماه ۹۵ به ضمانت سه کشور بانی مذاکرات آستانه برقرار و در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل نیز مورد تایید قرار گرفت. سپس چهارم بهمن ماه نیز شهر آستانه میزبان نخستین نشست و مذاکره مستقیم نمایندگان گروه‌های مسلح پذیرنده پیمان آتش‌بس و هیات دولت سوریه در طول حدود ۶ سال درگیری در این کشور بود. از این‌رو، این مذاکرات سه‌جانبه با حضور محمدجواد ظریف، ولید معلم و سرگئی لاوروف از آن رو مهم است که می‌تواند روند جدید تحولات سوریه و صف‌بندی‌های جدید بازیگران را در وضعیت متفاوتی از فرآیند قبلی قرار دهد.