آمریکا باید درها را برای همکاری با ایران باز گذارد

سیدحسین موسویان
پژوهشگر ارشد دانشگاه پرینستون

گزارش‌های معتبر حاکی است که دونالد ترامپ قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در لیست گروه‌های تروریستی را در دست بررسی دارد هرچند برخی از سازمان‌های نظامی-امنیتی آمریکا در این مورد به کاخ سفید هشدار داده‌اند. واقعیت انکارناپذیر این است که نیروی قدس سپاه پاسداران ایران و ستاد فرماندهی مرکزی ایالات‌متحده آمریکا سه دهه است که در چالشی سنگین به سر می‌برند. هر دو نیرو نیز در اوایل دهه 80، بعد ازتجاوز نظامی عراق به ایران، تشکیل شدند و ماموریت‌های فرامرزی کشور خود را عهده‌دار هستند.

مسوولیت سنتکام شامل فرماندهی نیروهای ارتش آمریکا در خاورمیانه، شرق آفریقا و آسیای مرکزی است. این حوزه جغرافیایی شامل ایران، کشورهای همسایه ایران و حوزه‌ای است که تاثیر فوری بر امنیت ملی ایران دارد بنابراین حوزه اصلی نیروی قدس سپاه پاسداران ایران است. آمریکا و ایران هر دو ماموریت‌های برون‌مرزی نیروهای نظامی یکدیگر را مداخله در امور داخلی دیگر کشورها و مناطق خوانده و یکدیگر را به داشتن استراتژی «هژمونی و سلطه» متهم می‌کنند. اما واقعیت این است که نه تنها ایران و آمریکا بلکه ارتش‌های بسیاری از کشورها ماموریت فرامرزی دارند همچون حضور نیروهای نظامی عربستان در بحرین، عملیات نظامی ترکیه در سوریه و عراق، حمله نظامی عربستان به یمن و حضور نظامی روسیه در سوریه. حضور نظامی آمریکا در سایر کشورها، مهم‌ترین نمونه تاریخی در این مورد است از جمله حضور گسترده نظامی در حوزه خلیج‌فارس. چهار دلیل اساسی وجود دارد که قرار دادن سپاه پاسداران ایران در لیست گروه‌های تروریستی، خطرناک و ضربه به امنیت ملی آمریکا و مخل ثبات و امنیت در منطقه خواهد بود. نکته کلیدی اول این است که سنتکام و نیروی قدس قدرتمندترین و بانفوذترین بازیگران در سوریه، افغانستان، عراق، لبنان و خلیج‌فارس هستند، حتی در یمن نیز آمریکا و عربستان، نفوذ نیروی قدس سپاه ایران را مهم‌ترین مانع خود می‌دانند. بنابراین واضح است که همکاری با سپاه ایران جزو لاینفک هرگونه راه‌حل مسالمت‌آمیز بحران‌های موجود منطقه خواهد بود. بنابراین قرار دادن سپاه ایران درلیست گروه‌های تروریستی، درها را به روی فرصت‌ها برای استفاده از دیپلماسی برای حل بحران‌ها خواهد بست. نکته مهم دوم اینکه سپاه پاسداران ایران بخش لاینفک نیروهای مسلح ایران است بنابراین قرار دادن سپاه پاسداران ایران در لیست گروه‌های تروریستی موجب خواهد شد ایران هم ارتش طرف مقابل را یک گروه تروریستی تلقی کند. چنین وضعیتی به معنی اعلان جنگ غیررسمی ارتش‌های آمریکا و ایران خواهد بود و حداقل نتیجه آن این است که راه هرگونه همکاری مستقیم یا غیرمستقیم دو کشور درمورد بحران‌های منطقه بسته خواهد شد. سومین نکته اینکه ترامپ اعلام کرده مبارزه با داعش و ریشه‌کن کردن این گروه تروریستی، مهم‌ترین دستور کار دولت او خواهد بود. نیروهای مسلح ایران درخط مقدم مبارزه با داعش درسوریه، عراق و منطقه هستند. پیشرفت‌های روسیه در مبارزه با داعش در سوریه و آزادی حلب، بدون همکاری‌های گسترده با ایران مقدور نبود. مقامات دولت کردستان عراق اعلام کردند که بدون کمک ایران، اربیل پایتخت کردستان عراق سقوط کرده بود. امروز هم نقش نیروهای مسلح ایران در آزادی موصل از اشغال داعش کلیدی است. تقابل ارتش آمریکا با ارتش ایران، می‌تواند موثرترین ضربه به روند مبارزه با داعش باشد.

در تهران به‌رغم اختلاف دیدگاه‌ها بین گروه‌های سیاسی، همه نیروهای سیاسی و ملت ایران در حمایت از سپاه و نیروهای مسلح کشور یکپارچه و متحد هستند. ترامپ در آغاز کارش، با صدور فرمان منع ورود مسلمانان هفت کشور از جمله ایران، عملا دشمنی خود را با ملت 80 میلیونی ایران به نمایش گذاشت و حقوق و منافع جامعه چند صدهزار نفری ایرانی- آمریکایی مقیم آمریکا را نقض کرد. نشانه‌گیری وی به سمت نیروهای مسلح ایران، به معنی میخ نهایی بر تابوت شانس هرگونه پیشرفت در روابط خواهد بود. ژنرال‌ها در آمریکا قدرت را به دست گرفته‌اند؛ هرکس با آنها صحبت کند، آنها از کشته شدن 241 آمریکایی در انفجار بیروت یا کشته شدن سربازان آمریکایی در عراق و افغانستان، گلایه و سپاه ایران را متهم خواهند کرد. هرکس هم با مقامات ایران صحبت کند، آنها نیز از حمله ارتش آمریکا به تاسیسات دریایی ایران، حمله به هواپیمایی مسافربری و کشته شدن 291 مسافر بی‌گناه ایرانی شامل 66 کودک، حمایت از تجاوز صدام به ایران و کمک آمریکا به صدام جهت به کارگیری سلاح‌های شیمیایی و کشته و زخمی کردن ده‌ها هزار ایرانی شکوه خواهند کرد. لیست گلایه‌ها طولانی است اما همین گلایه‌ها و تاریخ 38 سال بعد ازانقلاب 1979 ایران حاکی از اهمیت حفظ زمینه‌های ارتباطی نیروهای مسلح ایران و آمریکا است. در اواخر دهه 80، بوش پدر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، از ایران برای آزادی گروگان‌های غربی در لبنان کمک خواست و به هاشمی‌رفسنجانی رئیس‌جمهوری وقت ایران قول داد که در صورت کمک ایران، حسن‌نیت مهمی نشان خواهد داد. در آن زمان، من در وزارت خارجه ایران و جزو دو نفری بودم که از سوی رئیس‌جمهوری ماموریت یافتیم به آزادی گروگان‌های آمریکایی کمک کنیم. این ماموریت طی چند ماه با موفقیت انجام شد و گروگان‌های آمریکایی آزاد شدند. این موفقیت صرفا به‌خاطر همکاری فوق‌العاده نیروی قدس سپاه و وزارت اطلاعات ایران صورت گرفت. اما متاسفانه دولت آمریکا بعد از آزادی گروگان‌های آمریکایی، از ایران تشکر نکرد و نه تنها به عهد خود در مورد حسن نیت متقابل عمل نکرد بلکه فشارها علیه ایران را افزایش داد. نمونه دیگر بعد از حادثه تروریستی یازده سپتامبر2001 در نیویورک بود که بوش پسر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا دست کمک به سوی ایران برای همکاری در «جنگ علیه ترور» دراز کرد و خواستار کمک ایران شد. در آن زمان من امور سیاست خارجی دبیرخانه شورای امنیت ملی ایران را عهده‌دار بودم. به‌رغم همه بی‌اعتمادی‌ها، ایران به درخواست آمریکا پاسخ مثبت داد و با همکاری نیروی قدس سپاه پاسداران، طالبان از کابل بیرون رانده شدند. اما به محض ورود نیروهای آمریکا به کابل، بوش ایران را محور شرارت خواند. در حمله سال 2003 آمریکا به عراق هم، نیروهای معارض صدام که سال‌ها در ایران تحت پوشش و حمایت نیروی قدس، آموزش دیده و ارتش مردمی قدرتمندی شکل داده بودند، عملا با نیروهای مسلح آمریکا در عراق علیه صدام همکاری کردند اما بعد از سقوط صدام، آمریکا راه مقابله و حذف ایران در عراق را در پیش گرفت. افول آمریکا درعراق و افغانستان و خسارات بعدی از زمانی شروع شد که آمریکا به روند همکاری با ایران پشت کرد و به مقابله با نیروهای مسلح ایران برخاست. ترامپ بارها به اشتباه بوش در حمله به عراق و افغانستان و هزاران میلیارد دلار هزینه بی‌نتیجه آمریکا اشاره کرده است اما او از دلایل و ریشه‌های این شکست مطلع نیست و بنابراین در همان مسیر اشتباهات گذشته آمریکا قدم برمی‌دارد. برای پیشگیری از تکرار اشتباهات گذشته، باید درها را برای همکاری با ایران باز گذاشت.

«ایسنا» به نقل از روزنامه هافینگتون‌پست