شادترین و غمگین‌ترین کشورها

دنیای اقتصاد، شادی آذری: فهرست رتبه‌بندی کشورها بر اساس شاخص فلاکت امسال نیز طبق روال هر سال توسط موسسه کاتو منتشر شد. این شاخص که نخستین‌بار در دهه ۱۹۶۰ میلادی توسط اقتصاددانی به نام «آرت اوکن» برای ارائه تصویری از وضعیت اقتصاد آمریکا به رئیس‌جمهوری وقت، لیندون جانسون معرفی شد، با محاسبه یک فرمول ساده به‌دست می‌آمد. در آن زمان تنها نرخ تورم سالانه هر کشور با نرخ بیکاری آن جمع می‌شد و بدین ترتیب شاخص فلاکت به‌دست می‌آمد.

با گذشت زمان اما این فرمول بارها مورد ویرایش قرار گرفت تا اینکه امروزه عدد این شاخص برای هر کشور از مجموع نرخ بیکاری، نرخ تورم و نرخ بهره وام‌ها منهای درصد تغییر سرانه تولید ناخالص داخلی به‌دست می‌آید. هرچه عدد (نمره) این شاخص بزرگتر باشد، میزان «فلاکت» آن کشور بالاتر است. در گزارش امسال با عنوان «شاخص فلاکت ۲۰۱۶» که در آن شاخص فلاکت ۵۹ کشور منتشر شده است، کشور ونزوئلا با شاخص فلاکت ۴/ ۵۷۳ به‌عنوان مفلوک‌ترین یا غمگین‌ترین کشور جهان معرفی شده است. این کشور سال گذشته هم با شاخص فلاکت ۹/ ۲۱۴ به‌عنوان مفلوک‌ترین کشور جهان معرفی شده بود. پس از آن آرژانتین با شاخص فلاکت ۸/ ۸۳ در جایگاه دومین کشور غمگین جهان جای گرفته است که سال گذشته در رتبه چهارم بود و بنابراین در یک سال گذشته وضعیت رو به وخامتی را طی کرده است. موسسه کاتو عامل عمده موثر در شاخص فلاکت این دو کشور را قیمت‌های مصرف‌کننده آنها عنوان کرده است. بر این اساس، سومین کشور غمگین جهان همچون سال گذشته برزیل با شاخص فلاکت ۷۵ است و عامل عمده فلاکت این کشور نرخ بهره وام آن عنوان شده است. آفریقای جنوبی با شاخص فلاکت ۹/ ۴۴ در جایگاه چهارمین کشور مفلوک جهان قرار گرفته و عامل عمده فلاکت آن بیکاری عنوان شده است. بر این اساس، مصر با شاخص فلاکت ۹/ ۴۳ با عامل عمده قیمت‌های مصرف‌کننده، اوکراین با شاخص فلاکت ۳۶ و عامل عمده نرخ بهره وام، آذربایجان با شاخص فلاکت ۹/ ۳۵ و عامل عمده قیمت‌های مصرف‌کننده و ترکیه با شاخص فلاکت ۷/ ۳۰ و عامل عمده نرخ بهره وام به ترتیب پنجمین تا هشتمین کشور غمگین جهان هستند.

بهبود شاخص فلاکت ایران

در فهرست امسال کشورمان ایران با شاخص فلاکت ۳/ ۲۹ در جایگاه نهم قرار گرفته است و موسسه کاتو عامل عمده فزاینده شاخص فلاکت ایران را نرخ بهره وام‌ها شناسایی کرده است اما خبر خوب اینکه جایگاه ایران در این فهرست نسبت به فهرست سال گذشته دو پله بهبود یافته است. در فهرست سال گذشته ایران در جایگاه هفتم قرار گرفته بود و شاخص فلاکت آن ۷/ ۳۶ بود که حالا بهبودی ۴/ ۷ نمره‌ای را برای خود رقم زده است، گرچه که هنوز در کل راه زیادی برای بهبود وضعیت و یافتن جایگاه مناسبی در این فهرست باقی است. نشریه فوربس در توضیح وضعیت ایران در گزارش شاخص فلاکت نوشته است دلایل این موضوع که چرا ایران در این فهرست در چنین جایگاهی ایستاده است، کاملا واضح و البته متعدد است اما فوربس از فساد اداری و ناشایستگی برخی از مدیران به‌عنوان برخی از این عوامل یاد کرد.

وضعیت برخی از همسایگان

به‌جز آذربایجان و ترکیه که به ترتیب در رتبه‌های هفتم و هشتم فهرست غمگین‌ترین کشورها قرار گرفته‌اند و وضعیتی بدتر از ایران را در این فهرست دارند، دیگر همسایگان ما از جایگاه‌های بهتری برخوردارند. روسیه با شاخص فلاکت ۴/ ۲۷ و عامل عمده نرخ بهره وام، رتبه دوازدهمین کشور غمگین جهان را به‌خود اختصاص داده است و این در شرایطی است که در گزارش سال گذشته حتی جزو ۱۵ کشور انتهایی فهرست هم نبود. قزاقستان با شاخص فلاکت ۱/ ۲۴ و عامل عمده نرخ بهره وام در رتبه چهاردهم و عربستان سعودی با شاخص فلاکت ۲۳ و عامل عمده بیکاری، در جایگاه پانزدهم فهرست شاخص فلاکت جای گرفته‌اند. پاکستان با شاخص فلاکت ۴/ ۱۴ و عامل عمده نرخ بهره وام در جایگاه بیست و چهارمین کشور غمگین جهان جای دارد.

شادترین‌های جهان

در سوی دیگر فهرست کشورهایی که بر اساس شاخص فلاکت رتبه‌بندی شده‌اند، به نام ژاپن بر می‌خوریم که با شاخص فلاکت پایین ۴/ ۰ در جایگاه ۵۹ قرار گرفته و به‌عنوان شادترین کشور جهان معرفی شده است. فلاکت کم این کشور حاصل سطح بالای سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور نیست، چون این عامل برای ژاپن در سطح پایین ۷/ ۰ درصد است. ژاپن به‌رغم اغلب کشورهایی که در این فهرست از وضعیت خوبی برخوردارند، نرخ تورم منفی دارد. نرخ تورم ۵/ ۳- درصدی ژاپن موجب شده است که عدد شاخص فلاکت آن به‌شدت پایین‌ آید. پس از ژاپن، چین بهترین وضعیت را در این فهرست دارد و شاخص فلاکت آن ۵/ ۴ است که عامل عمده آن رشد سرانه تولید ناخالص داخلی‌اش با نرخ ۳/ ۶ درصد است.

در این فهرست آمریکا با شاخص فلاکت ۴/ ۹ در جایگاه ۳۹ قرار گرفته و عامل عمده آن نرخ بیکاری این اقتصاد بزرگ عنوان شده است. به این ترتیب آمریکا به لحاظ شاخص فلاکت وضعیتی حتی بدتر از کشورهایی همچون ویتنام (جایگاه ۴۰)، رومانی (جایگاه ۵۰) و مجارستان (جایگاه ۵۲) دارد.