مذاکرات صلح در قزاقستان با ابتکار ایران، ترکیه و روسیه برگزار شد
نشست متفاوت درباره آینده سوریه
جابری انصاری: تمام شرکت‌کنندگان اقدام‌های خشونت بار را رد و با تثبیت آتش‌بس به این روند کمک کنند
عکس: AFP
دنیای اقتصاد: نمایندگان گروه‌های شورشی در یک‌سوی میز بزرگی در هتل لوکس «ریکسوس» آستانه، پایتخت قزاقستان نشسته‌اند و هیات نمایندگی دولت سوریه نیز در طرف دیگر میز. ابتکاری که مثلث ایران، روسیه و ترکیه بانی آن است و هدف آن تثبیت آتش‌بس فراگیر در سوریه و انجام گفت‌وگوهای سوری-سوری. این نشست با هدف شکستن بن‌بست از سرگیری مذاکرات صلح سوری در ژنو برنامه‌ریزی شده که از هفت ماه پیش با کارشکنی گروه‌های مسلح تحت‌الحمایه گروه کشورهای ضدسوری از جمله عربستان سعودی متوقف شده است. یک منبع نزدیک به مذاکرات اعلام کرده که هدف اصلی گفتوگوها که با حضور هفت هیات از جمله ایران، روسیه و ترکیه از دیروز (دوشنبه) آغاز شده و عصر امروز سه‌شنبه پایان می‌یابد، تقویت توافق آتش‌بس فراگیر در سوریه و انتقال از فاز امنیتی به فاز سیاسی است.
این نشست همچنین آزمونی برای راستی‌آزمایی گروه‌های مسلح و پای‌بندی و تمکین آنها به نتایج آن است. نمایندگان تهران، مسکو و آستانه گفت‌وگوهای دوجانبه و سه جانبه خود را درخصوص جزئیات این نشست که مقدمه نشست اصلی ژنو در ۲۰ بهمن ماه(۸فوریه) است، برگزار کردند.
به گزارش خبرگزاری روسی «ایتارتاس»، نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهوری قزاقستان در پیامی به این نشست، به هیات‌های نمایندگی دو طرف خوشامد گفت و تاکید کرد که مذاکرات آستانه «پیام روشنی درباره تلاش‌های جامعه جهانی با هدف استقرار صلح در سوریه است». رادیو اسپوتنیک نیز روز یکشنبه نوشت: «هدف اصلی مذاکرات در پایتخت قزاقستان، تایید توافق آتش‌بس از سوی طرف‌های سوری خواهد بود و کارهای مقدماتی نیز انجام شده است.» وزارت امور خارجه قزاقستان میزبان مذاکرات نیز دیروز اعلام کرد که افزون بر ایران، روسیه و ترکیه سه کشور بانی نشست آستانه، دو هیات دولت سوریه و مخالفان و استفان دی‌میستورا نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور این کشور نیز در گفتوگوها شرکت کردند.
حسین جابری‌انصاری، معاون امور عربی و آفریقای وزارت‌خارجه ریاست هیات جمهوری اسلامی ایران را در این گفتوگوها برعهده دارد. از طرف روسیه نیز الکساندر لاورنتیف، نماینده ویژه ولادیمیر پوتین حضور دارد. ایران، روسیه و ترکیه سه کشور مبتکر آتش‌بس برقرار شده در سوریه از ۱۰ دی ماه و همچنین برگزاری مذاکرات آستانه هستند.
همچنین براساس این گزارش، سفیر آمریکا در آستانه نیز در مذاکرات سوری که در هتل ریکسوس پایتخت قزاقستان برگزار می‌شود، حضور دارد، اما در نشست‌ها سخنرانی نمی‌کند.
در همین ارتباط سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است که این اقدام به دلیل مشغله مقامات در روند انتقال قدرت است.
به‌رغم مخالفت ایران با حضور هیات آمریکا به دلیل کارشکنی‌های آنها در روند مذاکرات، دولت روسیه از تیم ترامپ برای شرکت در این نشست دعوت کرده‌است. ترامپ وعده داده است که با گروهای تروریستی از جمله داعش در سوریه به‌شدت برخورد می‌کند.
آغاز مذاکرات با حضور هیات ایرانی
مذاکرات هیات‌های نمایندگان دولت سوریه و گروه‌های مسلح مخالف، دیروز (دوشنبه) با حضور هفت هیات از جمله ایران، روسیه و ترکیه به‌عنوان بانیان نشست در شهر آستانه پایتخت قزاقستان آغاز شد. نشست عمومی مذاکرات با سخنرانی نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهوری قزاقستان به‌عنوان میزبان آغاز شد که با ارزشمند خواندن تلاش‌های هیات‌های شرکت‌کننده، ابراز امیدواری کرد، نشست آستانه بتواند آغازی برای روند صلح و حل سیاسی بحران سوریه باشد. براساس برنامه اعلام شده، رئیسان هیات‌های سوریه، ایران و ترکیه نیز در سخنرانی‌های خود مواضع و همگرایی‌های سه کشور را برای حل سیاسی بحران سوریه تشریح می‌کنند.
همه روند این مذاکرات دو روزه، پشت درهای بسته برگزار شد، ولی بخش‌های غیرمحرمانه گفتوگوها برای خبرنگاران که خارج از هتل محل برگزاری اجلاس مستقر هستند، از طریق ویدئو کنفرانس پخش شد. همچنین قرار بر این بود تا در حاشیه مذاکرات، هیات دولت سوریه به سرپرستی بشار جعفری سفیر و نماینده دائم سوریه در سازمان ملل با همراهی استفان دی میستورا، نماینده ویژه سازمان ملل و نمایندگان گروه‌های معارض مسلح سوری به سرپرستی محمد علوش دیدار کنند. دیداری که از مدت‌ها پیش بر اهمیت آن تاکید شده و می‌تواند مذاکرات سوری-سوری را وارد فرآیند جدید سازد.
هیات‌های ایران، روسیه و ترکیه از روز شنبه تا شامگاه یکشنبه با برگزاری چند دور نشست دوجانبه و سه جانبه در هتل ماریوت، برای هماهنگی بیشتر با هدف افزایش شانس موفقیت مذاکرات رایزنی کردند و در جریان آن برنامه حضور گروه‌های معارض مسلح سوری در مذاکرات آستانه و معارضان سیاسی (غیرمسلح) در نشست آینده تایید شد. پایگاه رادیو روسی اسپوتنیک به نقل از یک منبع بدون معرفی نوشت: «نمایندگان گروه‌های مسلح شرکت‌کننده در مذاکرات، می‌توانند برای اجرای آتش‌بس تضمین بدهند.»
تاکید بر ادامه راهبرد سه‌جانبه
حسین جابری‌انصاری، معاون عربی و آفریقای وزارت امورخارجه ایران در سخنرانی گشایش مذاکرات سوری در آستانه بر ادامه راهبرد سه‌جانبه تهران، مسکو و آنکارا برای حل سیاسی بحران سوریه تا رسیدن به نتیجه تاکید کرد. به گزارش «ایرنا» جابری‌انصاری دیروز دوشنبه در نشست عمومی مذاکرات که با حضور هیات‌های دولت سوریه و مخالفان، سازمان ملل، ایران، روسیه و ترکیه و غیرت عبدالرحمن‌اف، وزیر‌خارجه قزاقستان آغاز شد، گفت: «هدف غائی ما در تلاش مشترک برای پایان دادن به رویارویی‌ها در سوریه باید توقف بی‌بازگشت مخاصمه‌ها باشد تا سوری‌ها مانند هر ملت دیگری، امکان یابند به زندگی عادی بازگردند و از دولتی دارای حاکمیت در سرزمینی یکپارچه و مرزهای امن برخوردار شوند.»
او تاکید کرد: «تعیین سرنوشت، حق ذاتی همه ملت‌ها است و هیچ قدرت خارجی نباید و نمی‌تواند از اعمال آن ممانعت کند. ملت سوریه نیز از این قاعده مستثنی نیست و باید دور از هر فشار خارجی حق خود را اعمال کند و کسانی که برای منافع خود موجب طولانی شدن بحران می‌شوند، مانع برخورداری سوری‌ها از این حق هستند.»
معاون وزارت خارجه ایران اظهار کرد که نشست آستانه فرصتی است تا با بازبینی تلاش‌ها برای صلح و ترمیم نقایص روندهای گذشته، در چارچوب ابتکار سه‌جانبه روسیه، ترکیه و ایران به گفت‌وگوی دولت سوریه و گروه‌های مسلح معارض سوری پیوسته به روند مذاکرات، برای نیل به راه حل سیاسی کمک کنیم.
او ادامه داد: «برای تحقق این هدف، ضروری است نقشه راه روشنی داشته باشیم. پیشنهاد مشخص ما این است که تمام شرکت‌کنندگان در گفتوگوها، اقدام‌های خشونت‌بار را رد و با تثبیت آتش‌بس و ترک انواع مخاصمه‌ها به این روند کمک کنند. ما باید از پیوستن گروه‌هایی که در نشست حضور ندارند به این فرآیند به شرط التزام به اصل عدم خشونت استقبال کنیم.»
جابری‌انصاری با بیان اینکه جامعه بین‌المللی هم باید به تلاش‌ها برای مهار انتقال غیرقانونی سلاح، کمک‌های مالی و جنگجو به داخل سوریه که به گروه‌های تروریست امکان می‌دهد، مردم را سرکوب و زنجیره‌هایی از برخوردهای مسلحانه در گوشه و کنار این کشور آغاز کنند، بپیوندد، ابراز کرد: «یک سازوکار موثر برای آتش‌بس باید وجود داشته باشد و با ابتکار سه‌جانبه آستانه مستحکم شود تا تداوم آتش‌بس تضمین شود.»
او ادامه داد: «همزمان نیز تلاش برای رویارویی با داعش، جبهه النصره و گروه‌های تروریستی وابسته به آنها باید در دستور کار مشترک ما قرار گیرد و از دیگر سو، معارضان می‌توانند با حمایت از ابتکار سه‌جانبه، گفت‌وگوهای خود را برای رسیدن به راه حل سیاسی، برگزاری انتخابات آزاد، فراگیر و شفاف براساس وحدت ملی و تمامیت ارضی آغاز کنند و تا حصول نتیجه ادامه دهند و ما امیدواریم با موفقیت این روند، شاهد پایان هر چه زودتر بحران سوریه باشیم.» معاون وزارت خارجه ایران در ادامه گفت: «همزمان دوستان سوریه باید با رفع تحریم‌ها و محاصره، کمک به بازسازی این کشور و تسهیل بازگشت آزادانه آوارگان به خانه‌های خود، وضعیت وخیم انسانی را پایان دهند.»
پیش‌تر حسین جابری‌انصاری با استفان دی‌میستورا، نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه با یکدیگر دیدار و مذاکره کردند. انصاری در این دیدار با اشاره به اقدام‌ها و رایزنی‌های تهران، مسکو و آنکارا برای موفقیت اجلاس آستانه و تاکید بر ضرورت نقش‌آفرینی فعال سازمان ملل در تسهیل گفت‌وگوهای سوری-سوری اعلام کرد: «تلاش‌های سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه جایگزین گروه بین‌المللی حمایت از سوریه (ISSG) نیست.»
براساس برنامه اعلام شده، رئیسان هیات‌های سوریه، ایران و ترکیه نیز در سخنرانی‌های خود مواضع و همگرایی‌های سه کشور را برای حل سیاسی بحران سوریه تشریح کردند. اگرچه همچنان بین ایران و روسیه برخی اختلاف نظرها درخصوص آینده بشار اسد رئیس‌جمهوری روسیه وجود دارد. از سوی دیگر و به‌زعم ناظران، پیوستن ترکیه به ابتکار ایران و روسیه، باعث شده شاهد سرعت گرفتن مذاکرات و گذار از فاز نظامی به سیاسی برای دستیابی به راه‌حل باشیم. اگرچه برخی معتقدند ترکیه نمایندگی کشورهای عربستان، قطر و آمریکا را در مذاکرات آستانه بر عهده دارد.
شبکه بلومبرگ نیز در این خصوص می‌گوید که تلاش مشترک ایران، روسیه و ترکیه برای پایان دادن جنگ سوریه با آغاز مذاکرات صلح در قزاقستان وارد مرحله‌ای جدید می‌شود؛ مذاکراتی که در آن آمریکا به حاشیه رانده شده است.
توافق درباره مذاکرات با گروه‌های مسلح
همچنین، هیات‌های ایران، روسیه و ترکیه در نشست سه‌جانبه آستانه که برای هماهنگی درباره مذاکرات صلح سوریه در هتل ماریوت پایتخت قزاقستان برگزار شد، درباره برنامه مذاکرات با گروه‌های مسلح و سیاسی معارض سوری توافق کردند.
براساس توافق صورت گرفته در نشست روز (یکشنبه) که حدود پنج ساعت طول کشید، نمایندگان گروه‌های معارض مسلح سوری در مذاکرات آستانه حضور یافتند و گروه‌های معارض سیاسی (غیرمسلح) نیز در نشست دیروز شرکت کردند. محورهای مذاکرات سه‌جانبه که پس از دومین نشست هیات ایرانی با همتایان ترکیه‌ای و همچنین سومین دیدار نمایندگان جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه در ۴۸ ساعت گذشته انجام گرفت، بررسی سند نهایی و همچنین موضوع‌های گفت‌وگوهای سوری-سوری اعلام شده بود.
محمد علوش، رئیس دفتر سیاسی جیش‌الاسلام، از گروه‌های مسلح اسلام‌گرا سرپرستی هیات اعزامی مخالفان دولت اسد را بر عهده دارد. این هیات از فرماندهان ۱۲ گروه مسلح میانه‌رو و اسلام‌گرا تشکیل شده است. احرار الشام، از گروه‌های عمده اسلام‌گرا در این مذاکرات شرکت نکرده؛ ولی گفته است که با تصمیم‌های این نشست مخالفت نخواهد کرد. از دیگر غایبان مهم این نشست، حزب اتحاد دموکراتیک و یگان‌های مدافع خلق است که به اصرار دولت ترکیه به گفتوگوها دعوت نشده‌اند. ترکیه شبه‌نظامیان کرد سوریه را زیرمجموعه پ‌ک‌ک می‌داند و در نشست آستانه شورای ملی کردستان که یک گروه غیرمسلح کرد است، شرکت خواهد کرد.
ویژگی مهم نشست آستانه از زبان قاسمی
از سوی دیگر، سخنگوی وزارت امور خارجه ابراز امیدواری کرد نشست آستانه بتواند درخصوص تثبیت آتش‌بس در سوریه گام‌های رو به جلو بردارد. بهرام قاسمی روز دوشنبه در نشست خبری با خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره نشست آستانه با محوریت سوریه، ابراز کرد: «موضوع آتش‌بس مهم‌ترین نکته‌ای است که در این نشست بررسی می‌شود.» او افزود: «البته بعید می‌دانم که این نشست به موضوعات دیگر در این فرصت کوتاه ورود کند و شرایط لازم مهیا باشد ولی امیدواریم نشست آستانه بتواند درخصوص تثبیت آتش‌بس گام‌هایی رو به جلو بردارد.»
سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: «نشست آستانه یک موفقیت بسیار بزرگ است که می‌تواند مقدمه‌ای برای کمک‌های انسان‌دوستانه باشد.» قاسمی تاکید کرد: «باید دید براساس نتایجی که حاصل می‌شود چگونه و از چه روش‌هایی می‌توان پروسه‌ای که ایجاد شده را ادامه داد.» او افزود: «ویژگی مهم این نشست این است که کشورهای محدودی در این مساله ورود کردند.»
سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه تعداد این کشورها سه کشور است، تاکید کرد: «حسن موضوع نشست آستانه این است که سه کشور منطقه مبتکر این موضوع هستند شاید بتوانند با واقع‌بینی و دقت عمل بیشتری کمک به تسهیل این مذاکرات کنند و بتوانند به یک موفقیت درخصوص تثبیت آتش‌بس نائل شوند.» قاسمی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه ایران در نشست آستانه در حاشیه قرار گرفته است، گفت: «نقش ایران در سوریه بی‌بدیل است و هیچ کس نمی‌تواند بدون ایران و به تنهایی در سوریه سرنوشت مساله را تغییر دهد.»
ارسال نظر