دنیای‌اقتصاد: آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام یکشنبه هفته گذشته در سن ۸۲ سالگی درگذشت، مردی که می‌توان در فقدان فضای سیاسی ایران را به فضای پسا هاشمی تفسیر کرد. بسیاری درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را به معنای سرآغاز دورانی جدید در سیاست ایران توصیف می‌کنند. به باور این تحلیلگران آرایش سیاسی در ایران پس از درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی تغییر خواهد کرد و به‌نوعی بر تحولات سیاسی و اجتماعی آتی در ایران نیز تاثیر خواهد گذاشت. با این تفاسیر اگر بگوییم با فقدان آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، کشور از وجود وزنه‌ای مهم در ساختار سیاسی قدرت محروم شده گزاف نگفته‌ایم.

آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در شرایطی عصر روز یکشنبه هفته گذشته دارفانی را وداع گفت که تنها چند ماه به انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۶ باقی است. او در پیروزی اعتدال‌گرایان در انتخابات دوره یازدهم ریاست‌جمهوری نقش بسزایی ایفا کرد و ازاین رو بسیاری از او به‌عنوان پدر اعتدال کشور یاد می‌کنند. به همین دلیل مرگ نابهنگام او بسیاری را نگران آینده جریان اعتدال در کشور و حتی فراتر از آن میزان رای حسن‌روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۶ کرده است. در این خصوص دو تحلیل وجود دارد. عده‌ای معتقدند فقدان هاشمی به‌دلیل تاثیر حمایت‌های او در پیروزی اعتدال‌گرایان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۲، موجب ریزش آرا ی حسن روحانی به‌عنوان کاندیدای این جریان خواهد شد و از سوی دیگر برخی نیز با اشاره به حضور گسترده مردم در مراسم تشییع آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی آن را پشتوانه مهمی در پیروزی جریان اعتدال در انتخابات آینده ارزیابی می‌کنند.

در این بین هستند کسانی که به‌دنبال جانشینی برای آیت‌الله در این مسیر پر‌پیچ‌وخم می‌گردند و گزینه‌هایی را برای هدایت این جریان مطرح می‌کنند. حسن روحانی، ناطق نوری، رئیس دولت اصلاحات و در نهایت سیدحسن خمینی از مهم‌ترین این گزینه‌ها هستند که به اعتقاد اعتدالیون می‌توانند نقش آیت‌الله هاشمی را برای جریان اعتدالی ایفا کنند. البته به‌دلیل شخصیت فراجناحی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی بسیاری معتقدند فردی باید هدایت این جریان را برعهده بگیرد که به شخصیت فراجناحی هاشمی نزدیک باشد. در همین ارتباط محسن هاشمی فرزند ارشد آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی شامگاه جمعه در گفت‌و‌گوی ویژه شبکه استانی کرمان با تاکید بر شخصیت فراجناحی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی گفت: آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی همواره تلاش می‌کردند که جناح‌ها را به هم نزدیک کنند و تاکید داشتند که باید نقاط مشترک بین جناح‌ها را پیدا کنیم. به گزارش «ایسنا» او افزود: اینکه برخی اوقات مطبوعات و حتی رسانه ملی به مسائل کشور ورود جناحی پیدا می‌کردند ایشان را زجر می‌داد که این موارد باعث ضعف اتحاد می‌شود.

ازسوی دیگر مجید انصاری معاون حقوقی رئیس جمهوری در آیین بزرگداشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در مسجد جامع رفسنجان با تاکید بر اینکه بارحلت جانسوز آیت‌الله هاشمی، دولت روحانی پشتوانه مستحکمی را از دست داد، ابراز امیدواری کرد که ملت با حمایت‌های بیش از پیش خود، این خلأ را جبران کنند. آیت‌الله کاظم هاشم زاده هریسی عضو مجلس خبرگان نیزدر گفت‌وگو با انتخاب ضمن تاکید براین نکته که هاشمی هم همان پدر اعتدال است گفت: در واقع پدر اعتدال نظام اسلامی از دست ما رفته است. در کنار این تفاسیر عباس عبدی در تحلیل آینده سیاسی نیروهای اصلاح‌طلب در نبود هاشمی معتقد است: اصلاح‌طلبان باید نقش مستقلی از هر نیروی دیگری برای خود تعریف کنند نه آنکه به امید این و آن باشند. او معتقد است در صورتی که اصلاح‌طلبان رفتار درستی پیشه کنند فوت آقای هاشمی هیچ مشکلی برای ادامه حضور یا حتی فعال‌تر شدن آنان نخواهد داشت.

او در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد در پاسخ به سوالی که آیا می‌توان فردی را شبیه به هاشمی در فضای سیاسی کشور پیدا کرد نیز می‌گوید: نمی‌توان به راحتی کسی را جانشین یا شبیه به دیگری کرد به‌ویژه آقای هاشمی که شرایط کاملا متفاوتی با دیگران داشته است. عبدی در ادامه این گفت‌وگو درباره نقش حمایتی آیت‌الله هاشمی از اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایی می‌گوید: اصولا نیرویی که چشمش به حمایت این و آن باشد و از غیبت آنان از این حیث که ضربه‌پذیر شود نگران باشد نیروی سیاسی کارآمدی نیست.

در تحلیلی دیگر صادق زیبا‌کلام در گفت‌وگو با فرارو درخصوص خطای تحلیلی اصلاح‌طلبان در خصوص از بین رفتن عمود خیمه اصلاح‌طلبان با فوت آقای هاشمی می‌گوید: «برخی می‌گویند با فوت آقای هاشمی این جریان پدر معنوی و عمود خیمه‌شان را از دست داده است. اما من دیروز متوجه شدم ما اشتباه می‌کنیم؛ آقای هاشمی‌رفسنجانی بزرگ‌ترین میراثش برای نظام این بود که اعتدال و میانه روی را نهادینه کردند نه در قالب یک حزب، تشکیلات و سازمان که آن را بتوان منحل یا رهبر آن را بازداشت کرد؛ بلکه اعتدال را به‌عنوان یک جریان اجتماعی و سیاسی مطرح کردند و معتقدم این دیدگاه و فلسفه آقای هاشمی مستقل از آقای هاشمی، به حرکت خودش ادامه خواهد داد.»