دنیای اقتصاد: مرکز آمار ایران، تورم فصلی تولیدکننده بخش صنعت در تابستان را ۹/ ۱ درصد اعلام کرد. این روند در فصل بهار سال جاری معادل ۲ درصد اعلام شده بود و نشان می‌دهد نسبت به فصل‌های سال قبل، روند صعودی در آمارها مشاهده می‌شود. این مسیر صعودی در آمارهای نقطه به نقطه و سالانه نیز مشاهده می‌شود. بر اساس این گزارش‌ها نرخ رشد تورم نقطه به نقطه در تابستان سال جاری با ۸/ ۱ واحد درصد افزایش نسبت به بهار به ۲/ ۲ درصد رسیده است. از سوی دیگر، نرخ تورم متوسط در فصل تابستان به ۲/ ۰ درصد رسیده، اما این رقم در بهار منفی ۵/ ۰ درصد گزارش شده بود. این دومین آماری است که از بهبود وضعیت بخش تورم تولیدکننده مشاهده می‌شود. بانک مرکزی در گزارش شاخص بهای تولیدکننده در مهرماه نیز روند حرکتی این شاخص را در ۸ ماه اخیر صعودی گزارش کرده بود.

گزارش تولیدکننده از نگاه مرکز آمار

مرکز آمار ایران گزارش شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت را در تابستان سال ۱۳۹۵ منتشر کرد. این نهاد منتشرکننده آمار در ابتدای گزارش، توضیحی درخصوص ارائه آمار تولید شاخص قیمت ارائه کرده است. این نهاد به منظور تهیه آمارهای پایه‌ای، تولید شاخص‌های قیمت را اولویت داده است. یکی از این شاخص‌ها، شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت است.

این شاخص از سال ۱۳۷۵ به‌عنوان یکی از طرح‌های جاری و مستمر در برنامه‌های آماری مرکز آمار ایران قرار گرفت. این شاخص، کاربردهای گوناگونی از جمله برآورد حساب‌های ملی کشور به قیمت ثابت و ارزیابی برنامه توسعه اقتصادی دارد. از نگاه مرکز آمار، شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت، روند تغییرات قیمت محصولات تولید شده در داخل کشور را از دیدگاه تولیدکنندگان نشان می‌دهد. مرکز آمار ایران، درخصوص نحوه جمع‌آوری و محاسبه این شاخص توضیح داد: «پوشش جغرافیایی این طرح کل کشور است و اطلاعات قیمت به‌صورت مصاحبه مستقیم با مسوول یاد مدیر کارگاه صنعتی (واحد آماری) گردآوری و در پرسشنامه الکترونیکی مورد نظر درج می‌شود. نتایج حاصل در قالب شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت به‌صورت فصلی و سالانه بر مبنای پایه ۱۳۹۰ استخراج و منتشر می‌شود.»

روند صعودی تورم تولید صنعتی

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، شاخص قیمت تولیدکننده در سال جاری به ۱۹۷ رسیده است. رشد فصلی تورم تولیدکننده بخش صنعت، در تابستان معادل ۹/ ۱ درصد بود. این مقدار در فصل بهار معادل ۲ درصد عنوان شده بود. از سوی دیگر تورم نقطه به نقطه فصلی در تابستان معادل ۲/ ۲ درصد گزارش شده است. یعنی شاخص تولیدکننده بخش صنعت نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۲/ ۲ درصد افزایش یافته است. در فصل بهار این رقم معادل ۴/ ۰ درصد گزارش شده است؛ بنابراین روند تورم نقطه به نقطه در این بخش افزایشی بوده است. این روند افزایشی، در مقایسه آمار سالانه نیز مشاهده می‌شود. طی آمارهای منتشر شده درصد تغییرات شاخص بهای تولیدکننده بخش صنعت، در چهار فصل منتهی به فصل تابستان سال ۱۳۹۵ نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم تولیدکننده بخش صنعت) معادل ۲/ ۰ درصد بوده که نسبت به تورم چهار فصل منتهی به فصل بهار سال ۱۳۹۵ با رقمی معادل منفی ۵/ ۰ درصد، بهبود یافته است. با این آمار می‌توان پیش‌بینی کرد که وضعیت بخش صنعت بهبود یافته و این روند می‌تواند یکی از نشانه‌های بهبود در این بخش باشد.

نشانه رونق بخش صنعت

به گفته کارشناسان، تا وقتی که تورم مصرف‌کننده بیشتر از تورم تولیدکننده باشد، هزینه‌های بنگاه نسبت به درآمدهایش شتاب بیشتری پیدا می‌کند، چون بنگاه ناچار است دستمزد کارگر را با دستور دولت حداقل به اندازه تورم مصرف‌کننده بالا ببرد در حالی‌که رشد قیمت محصولش فقط به اندازه تورم تولیدکننده (و حتی کمتر از آن) است. این اتفاق حاشیه سود بنگاه را کاهش داده و ممکن است فعالیت اقتصادی بنگاه از حیز انتفاع خارج شود که اگر چنین اتفاقی بیفتد می‌تواند بر عمق رکود فعلی بیفزاید، اما هرچه شکاف موجود بین تورم مصرف‌کننده و تولیدکننده کمتر شود و تورم مصرف‌کننده با شتاب بیشتری به دنبال تورم تولیدکننده حرکت کند، از احتمال تشدید رکود کاسته می‌شود.

تجربه دنیا وجود یک تورم مثبت حداقلی را مقبول‌تر از تورم منفی (Deflation) می‌داند. مثلا بانک مرکزی اروپا (ECB) تورم خود را در سطح ۲ درصد هدف‌گذاری کرده و بانک مرکزی ژاپن نیز مدت‌ها است می‌کوشد به تورم مثبت دست پیدا کند؛ بنابراین اگر کاهش تورم تولیدکننده به ویژه در بخش صنعت کاهشی و به سطح منفی برسد، این روند نشانه رکود است. از سوی دیگر، افزایش تورم تولیدکننده در یک سطح محدود می‌تواند یک نشانه مثبت تلقی شود.

آمار همسوی بانک مرکزی

در کنار این آمار بانک مرکزی نیز آمار شاخص بهای تولیدکننده را در مهر ماه سال جاری منتشر کرده که نشان می‌دهد، این آمار نیز روند صعودی داشته است. نرخ تورم تولیدکننده در مهر ماه معادل ۵/ ۰ درصد بوده است. همچنین طی ۸ ماه منتهی به مهر سال جاری نرخ تورم تولیدکننده مثبت بوده است. در این گزارش، روند جدید تورم تولیدکننده، ممکن است از عواملی مثل «بازگشت تقاضا» به بازار محصولات تولیدی خبر ‌دهد و همزمان، می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از رونق بیشتر تولید در ماه‌های آینده تلقی شود. البته با این تفاوت که شاخص بهای تولیدکننده مرکز آمار مختص بخش صنعت و در بازه زمانی فصلی بوده است، اما در گزارش شاخص بهای تولیدکننده روند تغییرات ماهانه و در تمام بخش‌ها به تصویر کشیده می‌شود.

گروه‌های موثر در رشد تورم تولیدکننده

مرکز آمار ایران در گزارش جدید خود، گروه‌های اثرگذار در تورم پیش نگر را معرفی کرده است. بر این اساس شاخص قیمت بخش «صنایع تولید زغال سنگ - پالایشگاه‌های نفت» با ۹/ ۳ درصد افزایش نسـبت بـه فصـل قبـل بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص کل فصل تابستان داشته اسـت. رشـته فعالیـت «تولیـد فرآورده‌های نفتی تصفیه شده» با ۹/ ۳‌درصد افزایش نسبت به فصل قبل بیشترین تاثیر را در افـزایش شـاخص ایـن بخـش داشته است. به نظر می‌رسد که افزایش نسبی بهای نفت در ماه‌های اخیر و اثر لغو تحریم‌ها در افزایش تولید نفت باعث شده که جنب‌و‌جوش قیمتی در این بخش نسبت به سایر بخش‌ها بیشتر باشد.

شاخص قیمت بخش صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، با ۴/ ۱ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل، رتبه دوم بیشترین تاثیرگذاری را در افزایش شاخص کل به خود اختصاص داده است. رشته فعالیت‌های تولید قند و شکر با ۳/ ۴ درصد، تولید روغن و چربی حیوانی و نباتی خوراکی با ۳/ ۲ درصد و تولید نوشابه‌های غیرالکلی گازدار با ۴/ ۵ درصد رشد نسبت به فصل قبل، به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته‌اند. رتبه سوم اثرگذاری از نگاه گزارش مرکز آمار ایران به شاخص قیمت بخش تولید فلزات اساسی می‌رسد که در تابستان نسبت به فصل قبل ۹/ ۰ درصد رشد داشته است. رشته فعالیت «تولید محصولات اساسی مسی» با ۳/ ۶ درصد افزایش نسبت به فصل قبل بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته است.

شاخص قیمت بخش « تولید سایر محصولات کانی غیر فلزی» با ۲درصـد افـزایش نسـبت بـه شـاخص فصـل قبـل رتبه چهارم تاثیرگذاری در افزایش شاخص کل فصل تابستان را به خـود اختصـاص داده است. رشته فعالیت‌های «تولید سیمان، آهک و گچ» با ۳/ ۴ درصد و «تولید آجر» با ۳/ ۲ درصد افزایش نسبت به فصل قبل، به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته‌اند. بخش‌های «تولید محصولات از توتون، تنباکو و سیگار»، « تولید وسایل نقلیه موتوری و تریلر و نیم تریلر » و «دباغی و عمل آوردن چرم و ساخت کیف و چمدان» نسبت به فصل قبل بدون تغییر بوده‌اند. تغییرات شاخص قیمت در سایر بخش‌ها، تاثیر جزئی در تغییر شاخص کل بخش صنعت داشته است؛ در میان این بخش‌ها اعداد شاخص مربوط به بخش‌های «تولید چوب، محصولات چوبی و چوب پنبه »، «تولید رادیو، تلویزیون و دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی» و «تولید ماشین‌آلات اداری و محاسباتی» نسبت به فصل قبل کاهش داشته‌اند.

تایید دوم رونق از تورم پیش‌نگر