دنیای اقتصاد- تیم‌های مذاکره‌کننده ایران و ۱+۵ روز گذشته در هوای سرد و مه گرفته «آلماتی» بار دیگر مقابل هم نشستند تا یخ هشت ماهه گفت‌وگوها بر سر برنامه هسته‌ای ایران را بشکنند؛ اگرچه عکس یادگاری سعید جلیلی و کاترین اشتون، به عنوان آغازگر مذاکرات دیروز در مقابل چشم خبرنگاران و عکاسان ثبت شد، جزئیات متن مذاکرات در اختیار نمایندگان رسانه‌ها قرار نگرفت و حتی نشست‌های خبری‌ای که گفته می‌شد بنا بوده در پایان روز اول گفت‌وگو برگزار شود، منتفی شد. با این حال از میان آنچه جسته و گریخته به بیرون درز کرد، هم گروه ۱+۵ بسته پیشنهادی جدید خود را در آلماتی رو کرده و هم تیم مذاکره‌کننده ایران بسته‌ای غافلگیرکننده را ارائه کرد. غافلگیرکننده از آن جهت که پیش‌تر هیچ خبری از وجود احتمالی چنین بسته‌ای منتشر نشده بود. آن‌گونه که از اخبار رسانه‌های خارجی برمی‌آید این است که غرب با پیشنهاد لغو برخی تحریم‌ها در حوزه پتروشیمی، طلا و معاملات خرد بانکی در مقابل توقف غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم و تعطیلی سایت فردو به میز مذاکره رفته و ایران هم بسته‌ای مشابه طرح «گام به گام» روسیه را ارائه کرده است. قرار است این مذاکرات امروز ادامه یابد. دور اول گفت‌وگو‌های ایران و گروه 1+5 در آلماتی برگزار شد

بسته‌های ایرانی و غربی روی میز مذاکرات

دنیای اقتصاد - مرجان توحیدی: سعید جلیلی و کاترین اشتون بار دیگر در یک قاب؛ هر دو لبخند زدند و عکس یادگاری گرفتند، این نقطه آغاز دور جدید مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ در آلماتی قزاقستان بود. اشتون و نمایندگان شش کشور با بسته پیشنهادی غرب وارد هتل «رکسوس» شدند و سعید جلیلی و تیم مذاکره‌کننده ایران هم بدون آنکه اعلام قبلی کرده باشند خبر از ارائه بسته پیشنهادی جدیدی دادند و در ساعت ۱۳و ۳۰ دقیقه به وقت محلی دور یک میز نشستند. این گونه بود که طرفین بعد از هشت ماه وقفه بالاخره دور جدید مذاکرات را آغاز کردند. گفت‌وگوهایی که تا ساعت ۱۶ به وقت آلماتی به طول انجامید. رسانه‌ها هم خبر دادند که مذاکرات امروز ادامه پیدا می‌کند، در بنری که پشت سر سعید جلیلی و اشتون قرار داشت هم درباره روزهای انجام مذاکرات به تاریخ ۲۶ و ۲۷ فوریه اشاره شده بود. به این ترتیب دور جدید گفت‌وگو‌ها با اعلام رسمی ارائه بسته ۱+۵ به ایران آغاز شد و ایران هم تنها توسط سخنگوی تیم مذاکره‌کننده از بسته جدیدش خطاب به غرب خبر داد. بسته‌هایی که هنوز هم خبری رسمی درباره محتوای آنها منتشر نشده و همه چیز در حوالی اخبار رسانه‌ها در این باره می‌چرخد. اگرچه «مایکل مان» گفته است که از بسته ایرانی خبر ندارد، اما ابراز امیدواری کرده که پاسخ ایران به بسته غرب «مناسب» باشد. اشتون هم قبل از شروع مذاکرات در بیانیه‌ای ضمن اشاره به بسته جدید تاکید کرد که «برای دستیابی به نتایج معنادار و سازنده با ایران همکاری می‌کنیم و در پایان این نشست شاهد پیشرفت در جریان مذاکرات خواهیم بود.» با این حال ایسنا به نقل از رویترز با ایجاد تردید نسبت به نتایج مذاکرات نوشت که برخی از دیپلمات‌ها این احتمال را که نشست آلماتی دستاورد بزرگی به دنبال داشته باشد بسیار کم دانسته‌اند و علت آن را در پیش بودن انتخابات آینده ریاست‌جمهوری ایران دانسته‌اند.

جزئیات بسته غرب

اما آنچه از اخبار رسانه‌های خارجی بر می‌آید این است که غرب تقریبا با همان پیشنهادهای دور قبل مذاکرات در بغداد، به آلماتی آمده است تنها با اضافه کردن چند مورد جدید. یعنی توقف غنی‌سازی ۲۰ درصد و خروج آن به خارج از کشور و تعطیلی سایت فردو در ازای لغو تحریم‌ها در حوزه پتروشمی، طلا و معاملات خرد بانکی. هرچند مقام‌های مطلع نزدیک به هیات مذاکره‌کننده ایرانی به خبرگزاری فارس و ایرنا گفته‌اند که هنوز پیشنهادی درباره توقف غنی‌سازی یا تعطیلی سایت فردو به ایران داده نشده است. مورد الحاقی این پیشنهاد هم این است که قزاقستان به عنوان بانک هسته‌ای محل انتقال اورانیوم غنی شده ایران با غلظت بیشتر باشد.

آن طور که یک منبع که به دلیل حساس بودن اطلاعات مایل به فاش شدن نامش نبود، به پایگاه اینترنتی المانیتور گفت: پیشنهاد آلماتی در واقع جدید نیست و صرفا برخی تغییرات جزئی نسبت به پیشنهاد بغداد در آن اعمال شده است.

به گزارش ایسنا این منبع اضافه کرد در بسته آلماتی کاهش جزئی برخی تحریم‌ها در حوزه طلا، پتروشیمی و برخی موارد کم اهمیت بانکی پیشنهاد شده است.

اخبار متفاوت از بسته ایران

البته از بسته ایرانی هم اخبار متفاوت شنیده شده است. یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده گفته است که این بسته به‌روز شده بسته‌ای است که ایران در جریان مذاکرات مسکو ارائه کرد و از سوی دیگرمهدی محمدی که ایرنا به نقل از خبرگزاری ریانووستی او را به عنوان سخنگوی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای معرفی کرده، گفته است که بسته ایران مشابهتی با طرح گام به گام روسیه دارد. ایران در جریان مذاکرات مسکو خواستار به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی اورانیوم شده بود، در قبال نقش آفرینی برای حل و فصل برخی موضوعات منطقه‌ای و البته توقف موقت غنی‌سازی ۲۰درصدی اورانیوم در قابل لغو همه قطعنامه‌های شورای امنیت. این در حالی است به استناد طرح گام به گام روسیه ، طرفین دربرابر برداشتن گام‌های اعتماد ساز از سوی یکدیگربا هم همکاری می‌کنند. یعنی اقدامات اعتماد ساز ایران در قبال لغو گام به گام تحریم‌ها. هرچند که هنوز ایران درباره این اخبار متفاوت به طور رسمی ابراز نظر نکرده است.

به گزارش ایسنا، اما یک منبع نزدیک به هیات مذاکره‌کننده ایران بدون ذکر نام که اولین بار خبر ارائه بسته پیشنهادی ایران را در این مذاکرات اعلام کرد - اگرچه از بیان جزئیات مربوط به بسته خودداری کرد - گفت: پیشنهاد جدید با چارچوب پیشنهاد ایران در مسکو چندان تفاوتی ندارد، اما پیشنهاد مسکو هم نیست و تلاش دارد تا ابعاد مختلف مساله را در برگیرد و شامل طیفی از گزینه‌ها می‌شود. این منبع گفت که بسته به پیشنهاد طرف مقابل نسخه‌های متفاوتی از پیشنهاد جدید ایران آماده شده است که ارائه می‌شود. وی درباره هدف ایران از ارائه این پیشنهاد تصریح کرد که ما می‌خواهیم ببینیم که طرف مقابل در ادعای خود که می‌گوید دنبال یک راه‌حل جامع و قابل مذاکره است صادق است یانه؟

وی درباره درخواست ایران از ۱+۵ برای پاسخ به پیشنهاداتش که در بغداد و در مسکو به طور جامع ارائه شد، تاکید کرد: یکی از اصلی‌ترین بخش مذاکرات آلماتی مربوط به این است که ببینیم آنها در پاسخ به پیشنهاد ایران چه می‌گویند.

اما به گزارش ایرنا، محمدی در حاشیه نشست گروه ۱+۵ با ایران در آلماتی به ریانووستی گفت: ماهیت بسته جدید پیشنهادهای ایران به پیشنهادهای روسیه (موسوم به گام به گام) نزدیک می‌باشد. سخنگوی هیات ایرانی مذاکره‌کننده در نشست آلماتی با بیان اینکه بسته پیشنهادهای ایران با پیشنهادهای مطرح شده از طرف روسیه تشابه دارد، بدون ذکر جزئیات اظهار کرد: پیشنهادهای ما فقط کمی بهتر شده است.

توضیحات مان درباره بسته غرب

به گزارش ایسنا به نقل از بلومبرگ، مایکل‌مان، سخنگوی کاترین اشتون هم در سخنانی به توضیحاتی درباره بسته پیشنهادی غرب پرداخت. او گفت: نشست آلماتی فرصتی واقعی برای مذاکرات جدی پیرامون یک اقدام ملموس اعتمادساز است که می‌توان زمینه را برای مذاکراتی که به یک توافق درازمدت و جامع می‌انجامد آماده کند.

مان افزود که شش کشور دخیل در مذاکرات هسته‌ای با ایران «یک پیشنهاد خوب و به روز شده و تغییر یافته» آماده کرده‌اند که «یک مبنای متعادل و منصفانه برای مذاکرات سازنده است.»

سخنگوی رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا علاوه بر آن گفت که پیشنهاد به نگرانی‌های بین‌المللی مبنی بر اینکه ایران ممکن است به دنبال یک توانایی هسته‌ای تسلیحاتی باشد می‌پردازد و علاوه بر آن به نظرات ایران که در سه دور قبلی مذاکرات از ماه آوریل تا ماه ژوئن سال گذشته مطرح شد و موجب شد که توافقی صورت نگیرد، پاسخ می‌دهد.

سخنگوی اشتون اظهار کرد که ما منتظر یک حرکت واقعی هستیم و البته متوجه هستیم که این اقدامات یک شبه قابل تصمیم‌گیری نیستند. سخنگوی اشتون افزود: گروه ۱+۵ پیشنهادهایی جدید در باره برنامه هسته‌ای ایران به این کشور ارائه کرده و امیدوار است بتواند پاسخ مناسب را دریافت کند.

سخنگوی اشتون در ادامه ادعا کرد: زمینه مناسبی برای مذاکرات را فراهم آوردیم، اما سرنوشت گفت‌وگوها به واکنش ایران به بسته جدید پیشنهادی گروه ۱+۵ بستگی دارد. وی همچنین در پاسخ به پرسش دیگری مدعی شد که اتحادیه اروپا از پیشنهادهای جدید ایران برای حل مساله هسته‌ای خبر ندارد. او بعد از پایان مذاکرات هم به رسانه‌ها گفت که «به نظر می‌رسد ایرانی‌ها پیشنهاد ما را جدی گرفته‌اند.»

تحلیل دیپلمات‌ها از مذاکرات

با این حال برخی از مقامات غربی و آمریکایی به تحلیل خود از مذاکرات دیروز پرداختند و احتمال دستیابی به نتیجه را کم ارزیابی کردند.

بر این اساس به گزارش ایسنا به نقل از بلومبرگ، برخی مقامات آمریکایی که به نام آنها اشاره‌ای نشده است، گفتند: پیامی که پیش از مذاکرات برای ایران ارسال شد این است که مسیری رو به جلو برای رفع تحریم‌ها علیه ایران وجود دارد.

همچنین مقامات دخیل در مذاکرات گفتند که برای آغاز رفع تحریم‌ها، ایران باید آماده باشد با رها کردن غنی‌سازی اورانیوم با غنای ۲۰ درصد به نگرانی‌های بین‌المللی پاسخ دهد. دیپلمات‌های آمریکایی و غربی گفتند که گروه ۱+۵ قطع کامل تحریم‌ها را که ایران پیشنهاد آن را داده است در نظر نخواهند گرفت و به جای آن خواستار اقدامات متقابل گام به گامی هستند که هر دو طرف اتخاذ می‌کنند.

به گزارش رویترز یک مقام آمریکایی با بیان اینکه اگر ایران به نگرانی‌های بین‌المللی در مورد برنامه هسته‌ای‌اش پاسخ ندهد ممکن است با تحریم‌های بیشتری مواجه شود، گفت: اعمال تحریم‌ها ادامه خواهد داشت. نقاط دیگری نیز برای اعمال فشار وجود دارد.

مقامات غربی می‌گویند که احتمال اینکه نشست آلماتی دستاورد بزرگی به دنبال داشته باشد بسیار کم است، تا حدودی به این دلیل که انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در سال آینده در پیش است. یک مقام عالی‌رتبه غربی نیز گفت:‌ کسی انتظار ندارد با یک توافق‌نامه از اینجا خارج شود، ولی اقدامات اعتمادساز مهم هستند.

البته معاون وزیر امور خارجه روسیه که نماینده این کشور هم در جریان این مذاکرات به شمار می‌رود در تحلیلی مشابه تاکید کرد ما از همه طرف‌ها می‌خواهیم، به وقت تلف کردن پایان دهند. اینکه ما وقفه‌هایی ۸ یا ۱۵ ماهه ایجاد می‌کنیم، واقعا به دور از تمدن است.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از شبکه خبری راشاتودی، «سرگئی ریابکوف» از طرف ایرانی هم خواست: با آمادگی بیشتر نسبت به گذشته وارد این دور از مذاکرات شود، تا بتوان به «چارچوبی مشترک» دست یافت. ریابکوف افزود که در مذاکرات دو طرف باید از برخی خواسته‌های خود چشم بپوشند و امتیازاتی به طرف مقابل بدهند.

معاون وزیر خارجه روسیه همچنین گفت که ممکن است در این دور از مذاکرات از نظر کلی بن‌بست به وجود آمده در مذاکرات، پیشرفت محسوسی نداشته، یا منجر به «اتخاذ تصمیمی مشترک با نتایجی حساس» نشود، اما می‌تواند به میزانی پیشرفت ایجاد کند، که حداقل نتوان گفت مذاکرات آلماتی «بیهوده» بوده است.

روز نخست مذاکرات به این شکل پایان یافت و همه اینها گمانه‌زنی‌هایی بود از آنچه در این روز گذشت و هیچ یک از طرفین برای ارائه توضیحات رسمی نشستی را برگزار نکردند. باید دید دور بعدی این مذاکرات چگونه طی می‌شود، با حصول نتیجه یا قرار برای ادامه گفت‌و‌گو‌ها؟ اگرچه دیپلمات‌ها هر دوی این احتمالات را مثبت ارزیابی کرده‌اند.

عکس: خبرگزاری فارس