آخرین سفیر ایران در ریاض در گفت‌وگویی مطرح کرد
پیشنهاد گفت‌و‌گوهای چالشی با عربستان
دنیای اقتصاد: افزایش تنش‌ها میان ایران و عربستان سعودی سایه احتمالی جنگ را بر آسمان دو کشور گسترانیده و هشدارها درخصوص تخاصم بیشتر و بحرانی‌تر شدن منطقه را به‌دنبال داشته است. اگرچه در این میان شاهد در سال برخی پالس‌های مثبت از سوی عربستان در موضوع افزایش تولید نفت ایران بودیم، اما به‌زعم کارشناسان دو کشور باید با جرات و شهامت بیشتری موانع روانی برقراری ارتباط را بشکنند. در همین خصوص آخرین سفیر ایران در عربستان معتقد است سیاست‌های کلان عربستان در مورد ایران با تغییر پادشاهی در این کشور تغییر نکرده است.
دنیای اقتصاد: افزایش تنش‌ها میان ایران و عربستان سعودی سایه احتمالی جنگ را بر آسمان دو کشور گسترانیده و هشدارها درخصوص تخاصم بیشتر و بحرانی‌تر شدن منطقه را به‌دنبال داشته است. اگرچه در این میان شاهد در سال برخی پالس‌های مثبت از سوی عربستان در موضوع افزایش تولید نفت ایران بودیم، اما به‌زعم کارشناسان دو کشور باید با جرات و شهامت بیشتری موانع روانی برقراری ارتباط را بشکنند. در همین خصوص آخرین سفیر ایران در عربستان معتقد است سیاست‌های کلان عربستان در مورد ایران با تغییر پادشاهی در این کشور تغییر نکرده است. بلکه روش‌هایی که در اجرای سیاست‌ها در پیش گرفته شده، متفاوت است.
حسین صادقی که به‌عنوان یک دیپلمات با سابقه در تابستان سال ۹۳ برای بار دوم به‌عنوان سفیر ایران در عربستان انتخاب شد در گفت‌وگو با «ایسنا» که با محوریت روابط ایران و عربستان انجام شده است، تاکید کرد: «مگر ما در قضیه هسته‌ای با قدرت‌های بزرگ گفت‌وگو نکردیم؛ چرا نتوانیم این موضوع را در مورد دو کشور مسلمان اجرایی کنیم؟» باور دارم که می‌توانیم این کار را انجام دهیم. گرچه کار دشوار و سختی است، اما معتقدم با وجود همه مسائلی که به وجود آمده و متاسفانه روز به روز قضایا بین دو کشور حادتر، موضع‌گیری‌ها تندتر و روش‌ها خصمانه‌تر شده است ولی باز هم می‌توانیم گفت‌وگو کنیم.»
صادقی که ماموریتش در ریاض بیش از یک سال و ۶ ماه طول نکشید و او و دیگر دیپلمات‌های ایرانی مستقر در ریاض و جده بعد از تعرض عده‌ای خودسر به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد در اعتراض به اعدام شیخ نمر مجبور شدند به تهران باز گردند، بر این اعتقاد است که سعودی‌ها در آن مقطع اشتباه استراتژیک کرده و در قطع روابط‌شان با تهران عجله کردند. او که در زمان اصلاحات برای اولین بار به‌عنوان سفیر ایران در عربستان انتخاب شد، توانست با رویکردی که در آن زمان بر سیاست خارجی دو کشور حاکم بود، یکی از گرمترین دوره‌ها در روابط تهران و ریاض را رقم بزند. حسین صادقی همچنین سابقه سفیری ایران در کویت و امارات متحده عربی را نیز در کارنامه کاری خود دارد و سه دوره نیز مدیر کل خلیج‌فارس وزارت امور خارجه بوده است.
نمی‌توان یکدیگر را نادیده گرفت
صادقی که این روزها بیشتر در مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل امور خارجه مشغول به فعالیت است، در این گفت‌وگو تاکید کرد که دو کشور ایران و عربستان نمی‌توانند و نباید همدیگر را نادیده بگیرند، چون هرکدام از آنها در محدوده‌ای دارای نفوذ و تاثیرگذاری هستند و باید دو طرف یک رابطه اکمال متقابل برقرار کنند. او تاکید کرد: «من از این زاویه نگاه می‌کنم که ایران و عربستان دو کشور بزرگ در منطقه هستند. دو کشور مسلمان و تاثیرگذار بر جهان اسلام محسوب می‌شوند و موقعیت هر دو، موقعیت ممتازی است.» صادقی تصریح کرد: «هر موقع مناسبات این دو کشور عادی، خوب و رو به جلو بوده است صدای مسلمانان جهان نیز بلندتر بوده و جایگاه و اعتبار مسلمانان در عرصه جهانی ویژه بوده است، ولی در هر مقطعی که این دو کشور به هر دلیلی روابط‌شان دچار بحران شده است، بنابراین نتیجه‌ای که می‌گیریم این است که این دو کشور نمی‌توانند و نباید همدیگر را نادیده بگیرند.»
اعدام شیخ نمر
او به موضوع اعدام شیخ نمر از سوی آل‌سعود و وقوع فاجعه منا در جریان برگزاری مراسم حج در سال گذشته اشاره کرد و گفت: «حوادث دلخراشی بودند که اتفاق افتادند و هیچ‌گونه تردید در اهمال‌کاری، سوءمدیریت و کوتاهی از سوی مقامات سعودی در ارتباط با این دو موضوع وجود ندارد.» این دیپلمات پیشین ادامه داد: «بعد از اعدام شیخ نمر، عده‌ای در کشور احساسات‌شان تحریک شد یا احساسات آنها را برای اهدافی خاص تحریک کردند و این موضوع در مجموع باعث ایجاد ضربه بزرگی شد و بهانه‌ای را به دست حاکمان عربستان سعودی داد.» او تاکید کرد: «در آن مقطع عربستان سعودی به خاطر بعضی از عملکردها با فضای سنگینی در صحنه جهانی علیه خود مواجه بود ولی این حرکت و حمله به سفارت باعث شد که آنها از این اتفاق بهره‌برداری خاص‌شان را در جهت تحقق اهداف و پوشاندن اقدامات غیرانسانی‌شان انجام دهند.»
قوه قضائیه به‌صورت جدی برخورد کند
صادقی در پاسخ به این سوال که در شب تعرض به سفارت عربستان، شما در ریاض چه اقداماتی انجام می‌دادید و آیا پیش‌بینی می‌کردید که چنین اتفاقی بیفتد، تصریح کرد: «بله پیش‌بینی این حادثه می‌شد، چون تجربه این موضوع را بعد از حوادث مکه در سال ۶۶ داشتیم. در آن شب این پیش‌بینی را داشتیم که اگر مسائل کنترل نشود، ممکن است منجر به اتفاقاتی شود که دیگر نتوان آن را جمع کرد. تمام تلاش‌ها در سفارت ایران در ریاض و همچنین وزارت خارجه در تهران در این راستا بود که از وقوع چنین حادثه‌ای جلوگیری شود، ولی متاسفانه این اتفاق با وجود تلاش‌هایی که انجام شد، رخ داد. هشدارهای لازم در این ارتباط داده شده بود ولی کوتاهی‌هایی که صورت گرفت منجر به این حادثه شد و امروز قوه قضائیه باید به‌صورت جدی با مسببان این حرکت برخورد کند تا یک‌بار برای همیشه به چنین حرکت‌هایی خاتمه داده شود.»
حمله به سفارتخانه‌ها را پایان دهیم
آخرین سفیر ایران در عربستان با بیان اینکه طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی و کنسولی تامین امنیت سفارتخانه‌ها و پرسنل آنها بر عهده کشور میزبان است، ادامه داد: «وقت آن رسیده که ما بعد از این همه مدت به این‌گونه کارها (حمله به سفارتخانه‌های خارجی) در کشور خاتمه بدهیم. البته این به این معنا نیست که بخواهیم جلوی اعتراضات را بگیریم. ممکن است عده‌ای به برخی از اتفاقات اعتراضاتی داشته باشند و این قابل قبول است ولی این اعتراضات مکانیزم و عرف مشخصی در عرصه بین‌المللی دارد و قطعا تعرض و توهین قابل قبول نیست.»
عجله در قطع روابط
صادقی درخصوص قطع روابط از سوی عربستان ابراز کرد: «از نگاه شخصی، سعودی‌ها در آن مقطع یک اشتباه استراتژیک کرده و در قطع روابط‌شان با تهران عجله کردند. چرا من این حرف را می‌زنم، علتش این است که دولت یازدهم، آقای روحانی و وزارت خارجه بلافاصله بعد از این اتفاق موضع‌گیری کرده و آن را محکوم کردند. در اینجاست که مقامات سعودی باید این تصویر واقعی را می‌گرفتند که به هر حال دولت یازدهم با این پدیده برخورد می‌کند. همان‌طور که دیدیم این اتفاق نیز افتاد و اکنون دولت پای این قضیه ایستاده و تاکید دارد که مسببان این حادثه باید مورد مواخذه قرار گیرند.» این دیپلمات پیشین ایرانی ادامه داد: «اقدام آنها شتابزده بود و شاید بتوان گفت برخی که نه دوست ما هستند و نه دوست عربستان سعودی آنها را تحریک کردند که کار را به اینجا برسانند.»
برگ برنده عربستان
او در پاسخ به اینکه آیا این را قبول دارید که با توجه به جو منفی که علیه عربستان در عرصه جهانی به وجود آمده بود، این کشور با اعدام شیخ نمر و پیش‌بینی‌هایی که از وقوع برخی از اعتراضات در ایران نسبت به این موضوع داشت، از آن به‌عنوان یک برگ برنده استفاده کرد، گفت: «بله. البته این یک امر طبیعی است، بالاخره هر کشوری به دنبال منافع خود است و سعی می‌کند از فرصت‌های به وجود آمده بهترین بهره‌برداری را بکند و حتی ممکن است در برخی از مواقع به حوادث دامن بزند.»
عدم تغییر سیاست‌های کلان عربستان
صادقی در پاسخ به این سوال که برخی از تحلیلگران معتقدند بعد از مرگ ملک عبدالله و روی کارآمدن ملک سلمان شاهد این بوده‌ایم که سیاست عربستان نسبت به ایران تغییر کرده است، تاکید کرد: «من این موضوع را باور ندارم. بالاخره شخصیت‌ها متفاوت هستند، اما باید توجه داشت که سیاست‌های کلان جاری و ساری است و ممکن است در اجرای آن سیاست‌ها و اقداماتی که برای اجرای آن صورت می‌گیرد روش‌ها متفاوت باشد ولی سیاست‌های کلان یکی است.» او افزود: «به باور من سیاست‌های کلان عربستان در مورد ایران با تغییر پادشاهی در این کشور تغییر نکرده است. بله روش‌ها قطعا تغییر کرده، چون همان‌طور که گفتم شخصیت‌ها متفاوت هستند. ممکن است روش‌هایی که در اجرای سیاست‌ها در پیش گرفته شده است، متفاوت باشد ولی معتقدم سیاست‌های کلان همان است و تغییری نکرده است.»
خصومت بعد از برجام
این دیپلمات پیشین ایرانی در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند سیاست خصمانه عربستان نسبت به ایران بعد از برجام شدت بیشتری گرفت، تاکید کرد: «بله این تصویری که ارائه می‌شود، درست است. عربستانی‌ها برداشت و تحلیل نادرستی از روند حرکت‌های دولت یازدهم دارند. تحلیل‌شان غیرواقعی و اشتباه است. آنها تصور می‌کردند که با وقوع برجام و توافقی که ایران با دولت‌های بزرگ کرده است آنها به حاشیه می‌روند. با حصول برجام، رفته‌رفته این زمزمه ایجاد شد که ایران می‌تواند به‌عنوان یک بازیگر سازنده در عرصه منطقه‌ای و جهانی ایفای نقش کند و دیگر نه تنها بخشی از مشکل نیست، بلکه بخشی از یک راه‌حل سازنده و بلندمدت است که می‌تواند تامین‌کننده امنیت، ثبات و آرامش پایدار و مستمر در منطقه باشد. البته تصور برخی از کشورهای منطقه از جمله عربستان در ارتباط با حاشیه‌نشین شدن‌شان بعد از این توافق اشتباه بود.» او در پاسخ به این سوال که با توجه به عمیق بودن اختلافات دو کشور در مورد موضوعاتی چون یمن و سوریه آیا چنین چیزی امکان‌پذیر است، جواب داد: «بله. به نظر من امکان‌پذیر است. بلوغ در روابط دو کشور این است که دو طرف بتوانند در پرتو اختلافات و تضادهایی که دارند روی نقاط مشترک اجماع کنند. اختلاف‌هایشان را اولویت‌بندی کنند و ببینند که نقاط مشترک و تهدیدهای مشترکشان چیست؟»
موانع روانی را بشکنیم
او در پاسخ به این سوال که مکانیزم این گفت‌وگو چیست و آیا احتیاج به میانجی‌دارد، گفت: «ما دو کشور مسلمان و همسایه اگر مدعی هستیم که رشد کرده‌ایم و بالغ هستیم نیاز به هیچ واسطه‌ای نداریم. به‌خصوص در دنیای امروز که کانال‌های ارتباطی زیادی وجود دارد و ما می‌توانیم مستقیم با یکدیگر گفت‌وگو کنیم. این گفت‌وگوها باید چالشی باشد همان‌طور که ما این تجربه را در مقاطع مختلف داشته‌ایم و انجام داده‌ایم. مگر آقای هاشمی نیامدند و سدها بین روابط دو کشور را نشکستند و رئیس دولت اصلاحات نیز این حرکت را استمرار دادند؛ به نحوی که ما به یک نقطه اعتماد متقابل رسیدیم. من معتقدم که دولت آقای روحانی نیز این ظرفیت و پتانسیل را دارد که این کار را انجام دهد و حرکت دولت سازندگی را ادامه دهد.»
این دیپلمات پیشین ایرانی تاکید کرد: «البته به خاطر اتفاقات و مسائل رخ داده این کار خیلی سخت‌تر شده است؛ ولی غیرممکن نیست و این‌گونه نیست که بگوییم درهای روابط دو کشور به گونه‌ای قفل یا بسته شده است که امکان بازکردن آنها وجود ندارد. در همین چارچوب تاکید دارم که این تلاش باید از سوی هر دو طرف انجام شود ما باید جرات و شهامت این را داشته باشیم که آن سدها و موانع روانی را بشکنیم چنان‌که در مقطعی این جسارت و شهامت را نشان داده‌ایم.»
نتیجه خویشتن‌داری در برابر عربستان
سفیر پیشین ایران در عربستان در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند ایران در طی مدت اخیر در برابر عربستان خویشتن‌داری کرده و سیاست ایران در این ارتباط یک طرفه بوده است، گفت: «من این‌طور مطلق نمی‌بینم که بخواهیم بگوییم این خویشتن‌داری یکطرفه بوده است، البته این را قبول دارم که عربستان سعودی پاسخ‌هایی در خور مواضعی که جمهوری اسلامی ایران اتخاذ کرده، نداده است. اما من با توجه به شناختی که از عربستان دارم معتقدم که این‌گونه نیست که بگوییم که این کشور در برابر گام‌های مثبت ما حاضر نیست هیچ گامی بردارد.»
نقش جدی عربستان در پیدایش داعش
سفیر پیشین ایران درخصوص نقش عربستان در پیدایش تروریسم تاکید کرد: «این مساله‌ای است که هیچ‌کس نمی‌تواند منکرش شود. به هر حال عربستان و برخی دیگر از کشورها در پیدایش داعش نقش کلیدی داشته‌اند، اما باید به این نکته توجه کرد که اگر ما دائم بخواهیم با یکدیگر این برخوردها را داشته باشیم چه نتیجه‌ای به دست می‌آوریم؟» صادقی ادامه داد: «بر همگان روشن است که عربستان نقش جدی در پیدایش داعش داشته است و دنبال این بوده که به ایران ضربه بزند و نقش ایران را در منطقه روز به روز کمرنگ کند. این کشور در امور داخلی ما دخالت کرده و اینها مسائلی است که نمی‌توانیم انکار کنیم؛ ولی مساله این است که تا کی می‌خواهیم این را ادامه دهیم؟» او تصریح کرد: «باید بپذیریم که نه ما می‌توانیم عربستان را حذف کنیم و نه عربستان توان چنین کاری را دارد. باید این واقعیت را در نظر داشت که هیچ کدام از این دو کشور قادر نیستند همدیگر را نادیده بگیرند و حذف کنند و چاره‌ای جز کار کردن با هم با وجود اختلافاتی که وجود دارد، ندارند.»
ظرفیت عبور از مشکلات
صادقی در بخش پایانی صحبت‌هایش تاکید کرد که ما (ایران) این قابلیت، توان و ظرفیت را داریم که در پرتو درایت‌های هوشمندانه مقام معظم رهبری مسائل به‌وجود آمده را حل و فصل کنیم و از دیگر سو دو کشور ایران و عربستان در مقاطع مختلف نشان داده‌اند که این ظرفیت را دارند که از مشکلات عبور کنند. همان‌طور که پیش از این، این موضوع را تجربه کرده‌اند.
ارسال نظر