بازگشت روابط تهران و لندن به سطح سفیر

گروه دیپلماسی: یک سال پس از ازسرگیری فعالیت‌ سفارت بریتانیا در تهران و بازگشایی سفارت ایران در لندن و با گذشت ۵ سال از تعطیلی سفارت‌خانه‌های دو کشور، روز گذشته سفرای دو کشور معرفی شدند؛ حمید بعیدی‌نژاد، چهره نام آشنا در مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ و مدیرکل سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه به‌عنوان سفیر ایران در بریتانیا انتخاب شد و نیکولاس هاپتون، سفیر سابق بریتانیا در یمن و قطر و کاردار پیشین در تهران نیز به‌عنوان سفیر جدید بریتانیا در تهران معرفی شد. به این ترتیب پس از گذشت پنج سال مجددا سطح روابط دو کشور به سطح سفیر بازگشت. بعیدی‌نژاد و نیکولاس هاپتون بعد از ظهر دیروز به‌طور همزمان در وزارت امور خارجه دو کشور حضور یافتند و با تسلیم رونوشت استوارنامه خود، با وزرای خارجه ملاقات کردند.

به گزارش «ایرنا» یک مقام آگاه در وزارت امور خارجه ایران با اعلام این خبر گفت: «بیش از یکسال است که سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی ایران و بریتانیا فعال بوده و کلیه امور جاری از سوی کاردارهای دو کشور هدایت شده است. اکنون در پی محقق شدن شرایط برای ارتقای روابط، دو کشور تصمیم گرفتند که سفرای خود را در تهران و لندن مستقر کنند.»

او در عین حال تاکید کرد که ارتقای روابط به معنای حل‌و‌فصل مسائل دوجانبه نبوده و جمهوری اسلامی ایران کماکان دیدگاه‌های خود را به‌صورت دوجانبه و غیر آن، به صراحت اعلام خواهد کرد.

ادامه کار دیپلمات باسابقه در لندن

بعیدی‌نژاد که عهده‌دار یکی از سفارت‌خانه‌های مهم ایران شده، سابقه طولانی در امور دیپلماتیک دارد و طی سال‌های گذشته نیز یکی از اعضای مهم تیم هسته‌ای بود که در کنار محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، عباس عراقچی و مجید تخت روانچی معاونان وزیر، مذاکرات هسته‌ای با شش قدرت جهانی را به پیش بردند و در نهایت نیز این مذاکرات به امضای برجام منتهی شد.

حمید بعیدی‌نژاد دارای مدرک کارشناسی اقتصاد از دانشگاه وودبری لس آنجلس است؛ او مدیرکل سیاسی و امور بین‌الملل وزارت امور خارجه است و از این پس در لندن فعالیت‌های دیپلماتیکش را در قامت سفیر دنبال خواهد کرد. این دیپلمات ایرانی متولد ۱۳۴۱ در تهران و فارغ‌التحصیل دانشکده روابط بین‌الملل وزارت خارجه است که همزمان با تحصیلش در این دانشکده جذب وزارت خارجه شد. بعیدی‌نژاد به‌عنوان کارشناس خلع سلاح در وزارت امور خارجه آغاز به کار و در برنامه خلع سلاح سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۰ شرکت کرد. او در مذاکرات کنوانسیون ممنوعیت سلاح‌های شیمیایی در کنفرانس خلع سلاح در ژنو و مذاکرات اجرای آن کنوانسیون در سازمان تازه‌تاسیس شناخته شده در لاهه حضور داشته است.

سفیر جدید بریتانیا در تهران کیست

نیکولاس هاپتون، که به‌عنوان سفیر جدید بریتانیا در تهران معرفی شده،‌ پیشتر نیز به‌عنوان کاردار این کشور مشغول به فعالیت بود. هاپتون از زمان پیوستن به وزارت خارجه بریتانیا در سال ۱۹۸۹ در سمت‌های گوناگونی فعالیت کرده است. او قبل از انتصاب به سمت کاردار در تهران، سفیر بریتانیا در قطر و قبل‌تر از آن سفیر در یمن بوده است. هاپتون همچنین در دولت بریتانیا عهده‌دار سمت‌هایی در ارتباط با امور امنیت ملی بوده است. در عین حال او دپارتمان سازمان‌های بین‌المللی در وزارت امور خارجه را هدایت کرده است. همزمان سفیر جدید بریتانیا در تهران از حضورش در ایران به‌عنوان سفیر بریتانیا ابراز خرسندی کرد. به گزارش «ایسنا» نیکلاس هاپتون در صفحه توییتر خود نوشت: «از اینکه سفیر جدید بریتانیا در ایرانم خرسندم. مشتاقانه منتظر مرحله بعدی همکاری بین کشورهایمان هستم.»

روابط پرفرازونشیب

طی ۳۰ سال گذشته روابط سیاسی ایران و بریتانیا بارها بحرانی شده و به سطح کاردار تقلیل پیدا کرده است، اما در آذرماه سال ۱۳۹۰ با ورود شماری از دانشجویان به سفارت بریتانیا در تهران و خروج کارکنان آن و سپس اخراج دیپلمات‎های ایرانی از این کشور، این روابط قطع و سفارتخانه‎های دو کشور تعطیل شد. اما با استقرار دولت جدید در ایران، شرایط تغییر کرد؛ همچنان‌که نخست‌وزیروقت بریتانیا در نامه تبریک به حسن‌روحانی، رئیس‌جمهوری نسبت به ارتقای روابط ابراز علاقه کرد. پس از آن محمد‌جواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران و ویلیام هیگ وزیر خارجه وقت بریتانیا در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در دیداری معاونان خود را مامور کردند تا موضوع ارتقای سطح روابط را بررسی کنند تا اینکه در اسفند سال ۹۳ مجیدتخت روانچی،معاون اروپا و آمریکای وزارت‌خارجه خبر از سرگیری روابط ایران و بریتانیا در سطح کاردار غیرمقیم و بدون حضور حافظ منافع را اعلام کرد.

نقطه عطف روابط

اما شاید نقطه عطف روابط تهران و لندن را بتوان شهریورماه سال ۹۴ دانست؛ در دوم شهریور ۹۴ پس از ۴ سال قطع روابط، با نصب تابلوی نقره‌ای رنگ «سفارت بریتانیا» بر دیوار بیرونی این سفارت در تهران، رسما فعالیت سفارت بریتانیا در تهران از سر گرفته شد؛ سفارتی که طی ۴ سال گذشته تعطیل بود و سفارت سوئد در تهران به‌عنوان دفتر حافظ منافع بریتانیا در تهران فعالیت می‌کرد. به همین دلیل نیز به جای تابلوی سفارت بریتانیا طی این سال‌ها، تابلوی سفارت سوئد بر دیوار بیرونی سفارت نصب بود. در آن زمان با حضور فیلیپ هاموند، وزیر خارجه وقت بریتانیا در محل سفارت، رسما سفارت بریتانیا در تهران بازگشایی و پرچم این کشور نیز برافراشته شد. همزمان نیز در لندن، مراسم بازگشایی سفارت ایران با حضور محمدحسن حبیب‌‌الله‌زاده، کاردار غیر‌مقیم ایران در بریتانیا و مهدی دانش‌یزدی، معاون اداری و مالی وزارت خارجه برگزار شد.»

تغییر سیاست‌های خصمانه بریتانیا

در شرایطی روز گذشته سفرای دو کشور ایران و بریتانیا معرفی شدند که در آذر ماه سال ۱۳۹۰ رئیس‌جمهوری ایران قانون کاهش سطح روابط با انگلیس را برای اجرا ابلاغ کرد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، قانون کاهش روابط با بریتانیا که در مجلس شورای اسلامی تصویب و به تایید شورای نگهبان رسید در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۰ از سوی رئیس‌جمهوری سابق برای اجرا ابلاغ شد. براساس این قانون، وزارت امور خارجه موظف شده بود در چارچوب حفظ منافع ملی و دفاع از حقوق ملت بزرگ ایران ظرف دو هفته، روابط سیاسی با دولت بریتانیا را به سطح کاردار تنزل دهد و روابط اقتصادی و بازرگانی را نیز به حداقل برساند. اما در همان قانون تاکید شده بود که در صورت تغییر سیاست‌های خصمانه بریتانیا، وزارت امور خارجه می‌تواند سطح روابط را ارتقا دهد. اکنون با توجه به تغییر وضعیت دو کشور از کاردار به سفیر می‌توان نتیجه‌گیری کرد که لندن سیاست‌های خصمانه‌اش را در قبال تهران تغییر داده که چنین روندی را در روابط ایران و بریتانیا شاهد هستیم.

اصلاح قانون؟

همزمان سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به افزایش سطح روابط ایران و بریتانیا از کاردار به سفیر گفت که این افزایش سطح روابط نیاز به اصلاح قانون قبلی درخصوص کاهش روابط با بریتانیا ندارد. سیدحسین نقوی حسینی در گفت‌وگو با «ایسنا» تاکید کرد: «نمایندگان مجلس نهم در اوایل کار به جهت رفتارهای خصمانه دولت بریتانیا علیه جمهوری اسلامی ایران قانونی را به تصویب رساندند که به موجب آن دولت موظف به کاهش سطح روابط با بریتانیا می‌شد.» او افزود: «در همان قانون به دولت اجازه داده شده که اگر دولت بریتانیا دست از رفتارهای خصمانه خود بردارد و متعهد به ادامه فعالیت سفارت‌خانه‌اش در چارچوب روابط دیپلماتیک شود، دولت می‌تواند سطح روابط را تغییر دهد؛ بنابراین افزایش سطح روابط نیاز به اصلاح قانون ندارد و این کار در اختیار دولت است.»

استقبال وزیر خارجه بریتانیا از ارتقای روابط

از سوی دیگر بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا، روز گذشته از ارتقای روابط این کشور با ایران استقبال و این اقدام را فرصتی برای افزایش مذاکرات دوجانبه توصیف کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، بوریس جانسون در بیانیه‌ای به مناسبت تبادل سفیر با تهران، این مساله را «لحظه‌ای مهم در روابط» بریتانیا و ایران توصیف کرد. جانسون افزود: «ارتقای روابط دیپلماتیک این فرصت را در اختیار ما قرار می‌دهد که بحث‌هایمان را در مورد طیفی از موضوعات از جمله موارد کنسولی که من عمیقا از آنها نگرانم و پیش از این هم با وزیر خارجه (محمد جواد) ظریف در میان گذاشته‌ام، توسعه دهیم.» وزیر خارجه بریتانیا همچنین ابراز امیدواری کرد که این تبادل سفیر، آغازگر همکاری سازنده‌تری میان دو کشور بوده و این امکان را به بریتانیا بدهد که موضوعاتی چون حقوق بشر، نقش ایران در منطقه و همچنین ادامه اجرای توافق هسته‌ای و توسعه روابط تجاری میان تهران و لندن را به شکل مستقیم‌تر مورد بحث قرار دهند.