ماموریت سعودی علیه برجام عکس: خبرگزاری رسمی عربستان

دنیای اقتصاد: در ادامه تلاش‌های عربستان برای زمین‌گیر کردن برجام، منابع موثق دیپلماتیک دیروز از فاز جدید اقدامات رژیم آل‌سعود برای تحقق این هدف خبر دادند. این منابع گفتند که ریاض به سفارتخانه‌های خود در اروپا ماموریت داده تا با سه ترفند در روند بهره‌برداری ایران از منافع حاصل از برجام، اخلال ایجاد کنند. «دادن پیشنهادهای پرسودتر»، «تهدید به ممنوعیت معامله» و «تهدید به لغو قراردادهای موجود با عربستان» از جمله ترفند‌های ریاض در راستای تحقق این اهداف است. پیش‌تر نیز گزارش‌هایی درباره اقدامات مشابه توسط لابی‌های ضد ایرانی در آمریکا منتشر شد‌ه بود.

گروه دیپلماسی-کامران کرمی: در ادامه راهبرد ضدایرانی عربستان سعودی، مقامات ریاض تلاش‌های خود را برای به شکست کشاندن برجام تشدید کرده و در ماه‌های اخیر، اروپا، کانون تمرکز سعودی‌ها قرار گرفته است. پس از آنکه سعودی‌ها نتوانستند با کارشکنی‌های آشکار و پنهان به خصوص سفر شتابزده سعود‌الفیصل به‌وین در نوامبر ۲۰۱۴، مانع از توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ در وین شوند، حال پس از ۱۴ ماه از امضای این توافق و ۸ ماه پس از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که با سیل سفرهای سیاسی-اقتصادی خارجی‌ها به ایران همراه بوده است، خبرها حکایت از اقدامات جدید عربستان برای زمینگیر کردن برجام دارد.

به گزارش عصر ایران به نقل از «منابع دیپلماتیک موثق»، سفارتخانه‌های عربستان، با سه روش «دادن پیشنهادهای پرسودتر»، «تهدید به تحریم معامله» و «تهدید به لغو قراردادهای موجود با عربستان»، درصددند تا در روند بهره‌برداری ایران از مزایای توافق هسته‌ای به‌ویژه با کشورهای اروپایی اخلال ایجاد کنند. پیش‌تر در گزارشی دیگر مرتبط با اقدامات لابی‌های ضدایرانی در آمریکا آمده بود که یک سازمان بسیار نیرومند غیرحکومتی و با نفوذ آمریکایی تلاش می‌کند تا شرکت‌های بزرگ اروپایی را از تعامل با بازار ایران باز دارد. موضوعی که به‌نظر می‌رسد حاکی از هماهنگی لابی‌های عربی-آمریکایی برای فشار بر ایران و توافق هسته‌ای است.

در گزارش «عصر ایران» که دیروز منتشر شد آمده است که سفارتخانه‌های عربستان در کشورهای اروپایی ماموریت یافته‌اند، اقدامات اقتصادی سفارتخانه‌ها و بازرگانان ایرانی را تحت کنترل قرار دهند و مانع ایجاد کنند. مکانیزم کار نیز به این صورت است که سفارتخانه‌های عربستان در هر کشور اروپایی، با یک یا چند شرکت محلی که به اطلاعات اتاق‌های بازرگانی و صنعتی دسترسی دارند، قرارداد خرید اطلاعات منعقد کرده‌اند. این شرکت‌ها موظفند، هرگونه تماس یا قرارداد ایرانی‌ها با شرکت‌های اروپایی را به اطلاع سفارتخانه‌های عربستان برسانند. بعد از دریافت این اطلاعات، رایزنان اقتصادی سفارتخانه‌های عربستان سراغ شرکت‌های اروپایی رفته و سعی می‌کنند آنها را از معامله با ایران بازدارند. سه روش اصلی سفارتخانه‌های سعودی برای منصرف کردن اروپایی‌ها از تعامل اقتصادی با ایران عبارتند از:

1. دادن پیشنهاد برای معامله پرسودتر با عربستان

به دلیل برخورداری عربستان از دلارهای نفتی و ذخایر فراوان ارزی، همواره این فرصت برای مقامات ریاض فراهم بوده تا با دادن پیشنهادهای جذاب‌تر و پرسودتر به اشخاص، شرکت‌ها و نهادهای مالی از کشورهای مختلف به‌خصوص کشورهای اروپایی، زمینه برای فشار بر این موسسات فراهم شود. البته ذکر این نکته هم لازم است در زمانی که به دلیل کاهش قیمت نفت و افزایش هزینه‌های جنگی عربستان، وضعیت ذخایر این کشور در روند کاهشی قرار گرفته، تا چه حد بودجه و صندوق مالی عربستان می‌تواند مشوق‌های مالی به شرکت‌های اروپایی از کشورهای مختلف را تحمل کند و این موضوع محل سوال و ابهام است.

2. تهدید به تحریم معامله عربستان با طرف‌های اروپایی

یکی دیگر از اهرم‌های عربستان برای فشار بر کشورهای اروپایی از طریق تهدید به تحریم معامله با عربستان است. در واقع اگر کشورهای اروپایی بخواهند به سمت قرارداد و همکاری با ایران پیش روند، با توجه به حجم اقتصادی و قدرت مالی عربستان، تهدیداتی از سوی عربستان شامل جریمه‌های مالی برای این شرکت‌ها در نظر گرفته خواهد شد.

3. تهدید به لغو قراردادهای موجود با عربستان

سومین ابزار عربستان که از طریق سفارت‌خانه‌های مهم این کشور به‌خصوص در آلمان، بریتانیا و فرانسه صورت می‌گیرد، تهدید به لغو قراردادهای کنونی است که این شرکت‌ها با عربستان دارند. فسخ یک طرفه قراردادها و پروسه طولانی اخذ قراردادهای جدید از جمله مواردی است که سعودی‌ها می‌توانند از طریق آن بر این شرکت‌ها فشار وارد کنند.

فشار نهاد نیرومند آمریکایی بر کشورهای اروپایی

پیش از این نیز گزارش‌ها حکایت از آن داشت که یک سازمان بسیار نیرومند و با نفوذ آمریکایی‌غیرحکومتی تلاش می‌کند تا شرکت‌های بزرگ اروپایی را از تعامل با بازار ایران باز دارد. طی هفته‌های اخیر مدیران ده‌ها شرکت بزرگ فرانسوی، از جمله «ایرباس»، «توتال»، «رنو»، «پژو-سیتروئن»، «انژی»، «ونسی»، بانک «بی‌ان‌پی»، بانک «سوسیته جنرال» و بسیاری دیگر نامه‌هایی بسیار هشداردهنده و همچنین تهدید‌کننده از سوی این سازمان دریافت کرده‌اند. در این نامه ها، این سازمان، مخاطرات همکاری احتمالی این شرکت‌ها را با ایران بر شمرده و از آنها خواسته در صورتی که برای ورود به بازار ایران تاکنون گام‌هایی برداشته‌اند، یا برنامه‌ای دارند، هرچه سریع تر این اقدامات و برنامه‌ها را متوقف کنند. یکی از نشریات پرتیراژ فرانسوی روز جمعه گذشته متن نامه تهدیدآمیز این سازمان به مدیر عامل شرکت بزرگ فرانسوی «ونسی» را فاش کرده است. این سازمان غیرحکومتی «UANI» اتحاد علیه ایران هسته‌ای) نام دارد که با همکاری نزدیک با یک اتاق فکر مشهور مستقر در لندن به نام «آی‌اس‌دی ISD» یعنی موسسه گفت‌وگوهای استراتژیک، کمپین بسیار گسترده‌ای را علیه ایران در کشورهای غربی سازمان داده است.

سیل سفرهای سیاسی-اقتصادی به تهران

این خبرها در شرایطی است که در پی توافق هسته ای، شرکت‌های اروپایی که از هر گونه مراوده اقتصادی با ایران منع شده بودند، آرام آرام درهای خود را به روی ایرانی‌ها گشوده‌اند و این برای عربستان که به انزوا کشاندن ایران در رأس سیاست‌های منطقه‌ای‌اش قرار دارد، وضعیت مطلوبی به شمار نمی‌رود. در این مدت سیل عظیمی از مقامات عالی سیاسی، شرکت‌ها، بازرگانان و تجار از ۳۰ کشور چون استرالیا، فرانسه، بریتانیا، ایتالیا، اتریش، سوئیس، آلمان، نروژ، اسپانیا، بلژیک، هلند، برزیل، ترکمنستان، آفریقای جنوبی، ژاپن، عمان، یونان، دانمارک، عراق، اندونزی و... وارد تهران شده‌اند تا در فضای پسابرجام به انعقاد قراردادهای تجاری و تفاهم‌نامه و موافقت‌نامه‌های سیاسی با مقامات و تجار و بازرگانان ایرانی مبادرت ورزند. در سوی دیگر هم وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و هیات سیاسی-اقتصادی همراه او تاکنون در سفرهای دوره‌ای به بیش از ۲۰ کشور از قاره‌های مختلف آسیا، آفریقا، اقیانوسیه، اروپا و آمریکای لاتین سفر کرده و تفاهم‌نامه و قرارداد امضا کرده‌اند.

موضوعی که از رصد مقامات و سفارتخانه‌های عربستان پنهان نمانده و باعث شده تا سعودی‌ها در راهبرد ضدایرانی خود که ابعاد مختلف سیاسی، نظامی و اقتصادی دارد، به اخلال و کارشکنی در فاز اقتصادی مبادرت ورزند. در واقع، اهمیت اروپا در فضای پسابرجام برای ایران، حجم عظیم سفر مقامات اروپایی به تهران و جایگاه مهم و تراز تجاری مثبت کشورهای اروپایی باعث شده تا تمرکز سعودی‌ها بر کشورهای اروپایی باشد. در همین ارتباط، ماه گذشته «خبرگزاری رویترز» در گزارشی به سیاست‌های ضدایرانی آل‌سعود اشاره کرد و نوشت: «عربستان سعودی تحت پادشاهی «سلمان بن عبدالعزیز» در حال گسترش تقابل با ایران در مناطقی فراتر از خاورمیانه است.» طبق این گزارش، از زمانی که سلمان اوایل سال ۲۰۱۵ به قدرت رسید و توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ به ثمر نشست، ریاض راهبرد خود را برای مقابله با نفوذ ایران در آفریقا، آسیا و حتی آمریکای لاتین به کار گرفت. این راهبرد سعودی‌ها که ناشی از تغییر شرایط داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی عربستان است، دارای آثار و پیامدهایی برای ایران و محیط پیرامونی آن است که در سه سطح سیاسی- دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی قابلیت تحقق دارد.

سیاسی-دیپلماتیک

در این سطح که گستره وسیعی از دولت‌های اسلامی، عربی و غیرعربی را دربرمی‌گیرد؛ سعودی‌ها از طریق تشکیل ائتلاف‌های منطقه‌ای همچون ائتلاف علیه تروریسم به بسیج کشورها و یارگیری سیاسی علیه ایران پرداخته و می‌پردازند که نمونه‌های آن را در قطع یا کاهش روابط سیاسی برخی دولت‌های عربی و آفریقایی شاهد بودیم. ابزار دیگر سعودی‌ها در این سطح، فشار از طریق سازمان‌ها و مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی همچون شورای همکاری، اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی و مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل است که در قطعنامه‌ها و رای‌گیری‌های پایانی عملیاتی شده است.

اقتصادی

در بخش اقتصادی، سعودی‌ها به سه تاکتیک دست زده‌اند که اولین آن ایفای نقش در تحریم‌های ثانویه علیه ایران در زمانی است که تحریم کشورها، اتحادیه اروپا، آمریکا و شورای امنیت سازمان ملل لغو و تعلیق شده است. تاکتیک دوم کوشش برای کاهش بهره‌مندی ایران از مزایای توافق هسته‌ای در شرایطی است که راهبرد به شکست کشاندن مذاکرات هسته‌ای محقق نشد. این تاکتیک از طریق فعال کردن لابی‌های عربی و افزایش هزینه‌های ایران در محیط پیرامونی و منطقه‌ای آن اتخاذ شده است. تاکتیک سوم، تخفیف نفتی به مشتریان آسیایی و اروپایی در زمانی است که تولید و صادرات نفت ایران به دو برابر افزایش یافته است.

نظامی

در سطح سوم یعنی نظامی، سعودی‌ها از چند طریق به دنبال تضعیف نفوذ ایران در جهان عرب هستند که عبارتند از: ایجاد یک مرکز نظامی ترجیحا در ریاض که متشکل از کشورهای عربی و اسلامی است که از هر کشور یک عضو دائم در این مرکز حضور خواهد داشت که هدف آن کمک به کشورهای درگیر جنگ و بحران و همچنین پیشنهاد کمک نظامی، امنیتی و کمک‌‌های دیگر است. ابزار دیگر، برگزاری رزمایش‌ها و مانورهای نظامی با گستره وسیع‌تر است که نمونه آن را سال گذشته در عملیات موسوم به رعد شمال دیدیم. تقویت و تغذیه گروه‌های شبه‌نظامی و قومی- زبانی به‌خصوص در شرق ایران که همواره یکی از راهبردهای ریاض بوده، از دیگر محورهای این راهبرد است. در نهایت تضعیف همپیمانان ایران در سطح منطقه به‌خصوص حزب‌الله و از سوی دیگر برجسته کردن خطر گروه‌هایی چون انصارالله یمن و حشد الشعبی عراق از دیگر دستورکارهای ریاض است.