گروه دیپلماسی: پس از یک دوره سکون دیپلماتیک در روابط ایران با آمریکای لاتین، مجددا این منطقه مورد توجه دستگاه دیپلماسی ایران قرار گرفته است. «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی قرار است روز یکشنبه هفته آینده در راس هیاتی سیاسی و اقتصادی، نخستین سفر خود به آمریکای لاتین را از کوبا و سپس به ۵ کشور دیگر آغاز کند. هدف این سفر، گسترش روابط سیاسی و اقتصادی دو طرف پس از اجرای برجام و استفاده از ظرفیت‌ها پس از لغو تحریم‌ها است. در همین ارتباط معاون اروپا و آمریکای وزیر امور خارجه در جمع خبرنگاران با تشریح ابعاد و جزئیات این سفر اعلام کرد که هیات اقتصادی همراه ظریف شامل بیش از ۶۰ تن از تجار، بازرگانان و صاحبان شرکت‌های بخش خصوصی در حوزه‌های مختلف از جمله خدمات فنی و مهندسی است.

به گفته تخت‌روانچی، سفر ظریف به آمریکای لاتین از کوبا آغاز می‌شود و او پس از آن، به ترتیب از کشورهای نیکاراگوئه، اکوادور، شیلی، بولیوی و ونزوئلا دیدار خواهد کرد. مدت این سفر در مجموع یک هفته است و طبق برنامه، وزیر امور خارجه و هیات همراه او هر روز در یک کشور منطقه آمریکای مرکزی و جنوبی خواهند بود. تخت‌روانچی از این سفر به‌عنوان «آغاز فصلی جدید در روابط میان ایران و آمریکای لاتین» نام برد و اطمینان داد که این سفر نه تنها در زمینه سیاسی به تقویت پیوندهای دو طرف کمک می‌کند، بلکه ثمرات ارزشمندی نیز در زمینه‌های اقتصادی به همراه خواهد داشت. او گفت: «آمریکای لاتین برای ایران اهمیت بسیار بالایی دارد و با وجود بعد مسافت، زمینه‌های همکاری ایران با کشورهای آن منطقه در عرصه‌های مختلف بسیار زیاد است.»

گشایش سفارت شیلی

معاون وزیر امور خارجه، گشایش سفارت شیلی در تهران را در ماه‌های اخیر پس از ۳۶ سال تعطیلی، نشانه روشنی از این علاقه‌مندی دانست و ابراز کرد: «بعد از تصویب برجام و رفع تحریم‌های ظالمانه‌ای که بر روابط عادی اقتصادی ایران با دیگر کشورها تاثیر گذاشته بود، اکنون زمینه برای همکاری‌ها فراهم شده و کشورهای مختلف از جمله در آمریکای لاتین علاقه خود را به همکاری با ایران بیشتر نشان می‌دهند.» او توضیح داد: «سفارت شیلی از چند ماه پیش با استقرار یک کاردار موقت در تهران گشایش یافته است و به‌تدریج به سطح سفیر ارتقا خواهد یافت.»

اعتراض‌ها در ونزوئلا

مجید تخت‌روانچی در پاسخ به سوالی در‌باره رابطه این سفر با تحولات داخلی ونزوئلا گفت: «از نظر ما، دولت ونزوئلا، یک دولت قانونی است و نیکولاس مادورو نیز در میانه دوره ریاست جمهوری خویش است. از سوی دیگر، می‌دانیم که مشکلات اقتصادی در آن کشور وجود دارد و با توجه به تغییر ترکیب مجلس، وجود برخی اعتراض‌ها به سیاست‌های دولت امری طبیعی به شمار می‌رود.» او افزود: «ما به‌عنوان جمهوری اسلامی ایران، ونزوئلا را کشور دوست خود می‌دانیم و معتقدیم که این بر عهده مردم این کشور است که بخواهند چه دولتی بر آنها حاکم باشد.»

بدهی نیکاراگوئه

تخت‌روانچی همچنین درباره وضعیت بدهی نیکاراگوئه به ایران گفت: «مساله بدهی نیکاراگوئه به ایران که مربوط به بیش از ۳۰ سال پیش بود، سال گذشته حل شده و دو کشور به ترتیبات جدیدی برای پرداخت آن رسیده‌اند.»

دیدار با کاسترو

او درباره احتمال دیدار ظریف با فیدل کاسترو در جریان این سفر نیز ابراز کرد: «فیدل کاسترو به‌عنوان یک چهره برجسته انقلابی مورد توجه ما و دیگر کشورهای در حال توسعه است، اما وی معمولا دیدارهای خارجی ندارد.»

فراز و فرود روابط

روابط ایران با کشورهای آمریکای لاتین که از سال ۱۹۰۲ با سفر وزیر مختار ایران در واشنگتن، انجام شد، تا مقطع کنونی که مجددا روابط با این مجموعه در دستور کار دولت یازدهم قرار گرفته، فراز و فرودهایی به خود دیده است. با پیروزی انقلاب و بحرانی شدن روابط ایران و آمریکا، برخی کشورهای آمریکای لاتین همچون مکزیک و شیلی اقدام به قطع روابط با ایران کردند و برخی دیگر به شکل غیر فعال به کار خود ادامه دادند. در زمان جنگ تحمیلی، ایران برقراری روابط دوستانه با کشورهای آمریکای لاتین را در دستور کار قرار داد و اقدام به افتتاح سفارتخانه‌های خود در کشورهای شیلی، اروگوئه، کوبا، نیکاراگوئه و کلمبیا کرد. با روی کارآمدن دولت اصلاحات، زمینه برای گسترش روابط سیاسی با این کشورها فراهم شد که اوج آن سفر رئیس دولت اصلاحات به ونزوئلا و کوبا بود. همچنین سفر معاون اول دولت هفتم به کشورهای کلمبیا، ونزوئلا و کوبا و سفرهای هوگو چاوز و فیدل کاسترو و دیگر مقامات سیاسی این کشورها به ایران از جمله این روابط سیاسی بود. تحت تاثیر پایان جنگ سرد، گرایش جدیدی در میان کشورهای منطقه ظهور یافت که حاکی از ارائه تعریفی جدید از جایگاه منطقه آمریکای لاتین در نظام بین‌الملل از سوی کشورهای منطقه بود. با قدرت گرفتن حکومت‌های چپ‌گرای ضد امپریالیسم و اولویت‌های آنان درسیاست‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی که در راستای منافع جمهوری اسلامی ایران نیز قرار داشت، روابط ایران با آمریکای لاتین وارد مرحله جدیدی شد. با روی کار آمدن دولت نهم، جمهوری اسلامی ایران و تلاش برای نزدیک‌شدن به آن دسته از کشورهای آمریکای لاتین که مخالف سیاست‌های سلطه‌گرانه آمریکا در آمریکای جنوبی بودند، روابط با برخی کشورها همچون ونزوئلا به اوج خود رسید. در واقع تلاش این کشورها برای خارج شدن از سلطه آمریکا، بیشتر از هر چیز آنها را نیازمند متحدانی می‌کرد که در این زمینه یعنی ضدیت با آمریکا با آنها همگام بودند.از سوی دیگر، برخی تحلیلگران معتقدند که بی‌توجهی دولت جورج بوش به این منطقه در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش و توجه بیش از حد به خاورمیانه، افغانستان و عراق در همگرایی، وحدت و توسعه مناسبات بین کشورهای این منطقه و کشورهای دیگر همچون روسیه و چین و ایران موثر بوده است. در همین زمینه هیلاری کلینتون، وزیر خارجه وقت آمریکا با ابراز نگرانی از دستاوردهای ایران و چین در آمریکای مرکزی و جنوبی اعلام کرد که آمریکا الان باید با تلاش‌های ایران، چین و روسیه برای نفوذ در این منطقه، مقابله کند.با شروع به کار دولت یازدهم و تغییر برخی اولویت‌ها در سیاست خارجی، نشانه‌هایی دال بر بی‌میلی نسبت به ادامه روابط با این کشورها به چشم می‌خورد. حال در چنین شرایطی، معاون وزیر خارجه ایران با بیان اینکه فصلی جدید در روابط میان ایران و آمریکای لاتین آغاز شده است، به توسعه روابط در ابعاد سیاسی و اقتصادی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد، آمریکای لاتین و حضور در حیاط خلوت آمریکا همچنان در دستور کار سیاست خارجی ایران قرار دارد.