موریتانی؛ کانون دسیسه علیه‌تهران

گروه دیپلماسی، کامران کرمی: بیست و هفتمین نشست سالانه سران اتحادیه عرب در «نواکشوت» موریتانی که به گفته ناظران یکی از ضعیف‌ترین اجلاسیه‌های دولت‌های عرب در سال‌های اخیر بوده است، مجددا به صحنه تکراری ایران‌هراسی و اظهارات ضدایرانی تبدیل شد. وزرای خارجه چهار کشور عربی عربستان، امارات، بحرین و مصر در حاشیه نشست سران عرب ضمن تکرار ادعاهای بی‌اساس علیه تهران مدعی شدند جمهوری اسلامی باید حسن همجواری با آنها را رعایت کند.

دبیرکل جدید اتحادیه عرب نیز بار دیگر ادعای دخالت ایران در امور داخلی کشورهای عربی را مطرح کرد و گفت تهران جهان عرب را از خود خشمگین کرده است. نشست سال گذشته سران اتحادیه عرب در شرم‌الشیخ حول محور حمایت از حملات عربستان علیه یمن و ضرورت تشکیل نیروهای مشترک عربی متمرکز بود. تحلیلگران مسائل منطقه معتقدند در زمانی که عربستان سعودی به دنبال پیاده کردن راهبرد ضد ایرانی خود از رهگذر بسیج کشورهای عربی و آفریقایی است، اختلاف نظر بر سر میزبانی میان مراکش و موریتانی، درگیر بودن کشورهای عربی در مشکلات داخلی، دردسر‌های ناشی از داعش و فقدان یک دستور کار مشخص باعث شده تا نشست امسال اتحادیه عرب که در یک چادر برگزار و حضور رهبران عرب در آن پایین‌ترین تعداد را رکورد می‌زند، به یکی از ضعیف‌ترین اجلاس‌های سران تبدیل شود.نشست سران اتحادیه عرب که دیروز دوشنبه با حضور امرای کویت و قطر، وزیر خارجه عربستان، وزیر خارجه مراکش (مغرب)، نخست‌وزیر دولت آشتی ملی لیبی، رئیس‌جمهور جیبوتی، رئیس‌جمهور کومور و نخست‌وزیر لبنان در موریتانی برگزار شد، ایران را در کانون محوری خود قرار داد. در همین ارتباط، «انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجه امارات متحده عربی نشست چهارجانبه‌ای را با حضور وزرای خارجه عربستان سعودی، امارات، بحرین، مصر و نیز دبیرکل اتحادیه عرب برگزار کرد. در این نشست چهارجانبه، بحران ناشی از ایران و راه‌‌های مقابله با آنچه نفوذ این کشور در امور داخلی اعراب عنوان می‌شود، بررسی و بیانیه‌ای نیز به‌دنبال آن صادر شد. در این جلسه وزرای خارجه حاضر سخنان و بیانیه‌های منفی از سوی مقام‌های ایران علیه کشورهای عربی را نیز مورد بررسی قرار دادند. در این بیانیه آمده است که کمیته چهارجانبه متوجه اقدام‌های تنش‌زای گسترده و جدی ایران و مداخله در امور داخلی اعراب شده است. همچنین در بیانیه کمیته اتحادیه عرب، مطابق معمول آن چه مداخله ایران در امور کشورهای عربی خوانده شده، محکوم و خواهان توقف آن شده است. همچنین در این بیانیه تاکید شده است که رابطه با ایران باید براساس احترام به تمامیت ارضی دیگر کشورها و رعایت حسن همجواری باشد.پیش‌تر روزنامه «المدینه» عربستان سعودی روز شنبه ادعا کرده بود به پیش‌نویسی که قرار است در پایان این اجلاس کشورهای عربی قرائت شود، دست یافته است و در آن از ایران خواسته شده که از سیاست‌های تنش‌زا در کشورهای عربی دست بردارد. همزمان روزنامه کویتی «الجریده» نیز در یادداشتی در هفته گذشته با دفاع از وجود داعش مدعی شده بود که این گروه تروریستی می‌تواند حائلی برابر ایران شیعه باشد. بعد از ماجرای حمله به سفارت عربستان در تهران و قطع روابط سیاسی و اقتصادی تهران و ریاض، دولت‌های عربی به رهبری آل‌سعود موجی از اتهام‌زنی‌ها را به ایران وارد کرده‌اند و ادعا می‌کنند تهران در امور داخلی کشورهای عربی منطقه دخالت می‌کند. این اظهارات در شرایطی مطرح می‌شود که امروز بسیاری از کارشناسان و ناظران غربی بر این موضوع اتفاق نظر دارند که حمایت‌های عربستان از گروه‌های تروریستی در عراق و سوریه، حمله به یمن و مواضع غیرسازنده در امور داخلی بحرین، عراق و لبنان باعث شده است تا صحنه منطقه به سمت آشوب و بحران بیشتر کشیده شود.

خشمگینی اعراب

همزمان با این اظهارات، دبیرکل جدید اتحادیه عرب بار دیگر ادعای دخالت ایران در امور داخلی کشورهای عربی را مطرح کرد و مدعی شد که تهران جهان عرب را از خود خشمگین کرده است. به گزارش خبرگزاری فارس، «احمد ابوالغیط» دبیرکل اتحادیه عرب در حاشیه نشست کشورهای عضو این سازمان در نواکشوت پایتخت موریتانی ایران را به دخالت در امور داخلی کشورهای عربی متهم کرد. ابوالغیط که بر خلاف نبیل العربی (دبیرکل پیشین اتحادیه عرب) به ضدیت با ایران شهره است، در گفت‌وگو با شبکه خبری «اسکای نیوز» گفت: «بهتر است برادران ما در ایران به این نکته توجه کنند که با رفتارهایشان جهان عرب را خشمگین کرده و وادار به مقابله با ایران می‌کنند.» او ادعای مالکیت ادعایی امارات بر جزایر سه‌گانه ایرانی را مجدد تکرار کرد و حضور ایران در سوریه و عراق را که به درخواست دولت‌های این دو کشور صورت گرفته، دخالت در امور این کشورها نامید و هشدار داد که امیدوار است ایرانی‌ها رویکرد خود را تغییر دهند.

ضعیف‌ترین نشست سران اتحادیه عرب

از سوی دیگر انتظار می‌رود نشست سران عرب در نواکشوت که به گفته برخی تحلیلگران نخستین نشستی است که در یک چادر برگزار می‌شود و حضور رهبران عرب در آن پایین‌ترین تعداد را رکورد می‌زند تصمیم‌ها و قطعنامه‌های آن بازتاب‌دهنده سلطه عربستان سعودی و همپیمانانش بر جدول کاری، رایزنی و پشت پرده‌های آن باشد. «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در یادداشتی درباره نشست سران اتحادیه عرب در نواکشوت نوشت: «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به دلیل به سوگ نشستن در فوت برادرش در این نشست غایب خواهد بود، این نخستین بار است که از زمان برگزاری نخستین نشست سران عرب در سال ۱۹۶۴ نماینده «عالی» مساله فلسطین غایب است. این یعنی بیچارگی هر دو، هم نشست سران عرب و همه مساله فلسطین که در بیشتر نشست‌های سران عرب در گذشته در صدر رایزنی‌ها قرار داشت.» عطوان با بیان اینکه دولت موریتانی برای میزبانی نشست سران عرب پس از انصراف مراکش از میزبانی آن داوطلب شد و تصمیم‌اش برای این کار قابل درک است، افزود: «اوضاع عربی بد است و شکاف‌ها در آن به اوج خود رسیده و رهبران تاریخی که جرات و شجاعت در اتخاذ تصمیم‌ها داشتند از صحنه ناپدید شدند یا کشته شدند یا علیه‌شان کودتا شد و کنار زده شدند. اما بقیه رهبران که باقی ماندند یا در بستر بیماری به سر می‌برند یا برای حکمرانی آموزش می‌بینند یا از افسردگی مزمن رنج می‌برند یا از ترور و عدم بازگشت به کرسی حکومتشان می‌ترسند.» او در پایان با اشاره به اینکه این نشست، نشست سران عرب نیست، ابراز کرد: «ملت‌های عرب حق دارند به آن بی‌توجهی کرده و تحقیرش کنند، زیرا بیشتر شرکت‌کنندگان در آن باعث و بانی حالت فروپاشی هستند که جهان عرب در آن به سر می‌برد.»