حج امسال منتفی شد

گروه خبر: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی روز گذشته از منتفی شدن حج تمتع سال جاری برای زائران ایرانی خبر داد. علی جنتی گفت که با توجه به نوع برخورد و گفتار مقام‌های عربستانی که در دو دور مذاکرات با هیات ایرانی داشتند و ایجاد موانع و کارشکنی‌ها، عملا انجام فریضه حج امسال امکان‌پذیر نیست. همزمان روز گذشته سازمان حج و زیارت نیز با انتشار بیانیه‌ای در هشت بند، رسما از لغو حج تمتع سال ۹۵ خبر داد.

به این ترتیب پس از چند ماه مذاکره میان ایران و عربستان تکلیف نهایی حج امسال مشخص شد و بر این اساس امسال زائران ایرانی برای انجام فریضه حج رهسپار عربستان نخواهند شد. لغو سفر زائران ایرانی به حج در شرایطی صورت می‌گیرد که تاکنون دو بار هیاتی از ایران برای گفت‌وگو با مقامات عربستان راهی ریاض شده بود. همچنین در آخرین دور مذاکرات میان ایران و عربستان، دوکشور بر سر برخی مسائل برای اعزام زائران ایرانی به حج به توافق رسیده بودند. با این حال به نظر می‌رسد که با توجه به اعلام لغو حج امسال، توافق‌های اولیه هم نتوانسته ضمانتی برای اعزام زائران ایرانی به حج تمتع در سال جاری باشد.

اولین بار هیات ایرانی ۲۶ فروردین ماه سال جاری با مقامات عربستان وارد مذاکره شدند که نتوانستند بر سر مسائل مورد اختلاف به توافق برسند. پس از آن یک بار دیگر هفته گذشته سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت، با هیاتی ۶ نفره برای گفت‌وگو با مقامات ریاض به عربستان رفت تا شاید بتوانند مشکلات پیش رو در مسیر سفر زائران ایرانی به عربستان برای زیارت خانه خدا را با گفت‌وگو با «محمد بنتن» وزیر جدید حج عربستان از پیش رو بردارند؛ اما این هیات روز جمعه در پی مذاکرات بی‌نتیجه باعربستان و تفاهم اولیه و جزئی بر سر برخی موضوعات به تهران بازگشت؛ اما اعلام نتیجه نهایی را به روز گذشته (یکشنبه ) واگذارکرد.

پیش ازاین در هفته‌های گذشته مسوولان حج ایران از ورود به خط قرمز محدوده زمان‌بندی خبر داده و تاکید کرده بودند که باید تا هشتم شعبان تمهیدات لازم برای این سفر اندیشیده شود؛ در غیر این صورت زمان برای اعزام زائران به حج به دلیل کارشکنی مقامات ریاض ازدست رفته است. ایجاد مشکل در اعزام زائران ایرانی به حج تمتع در شرایطی رخ داده است که ایران و عربستان از سال گذشته به دلیل اختلافاتشان در باره مسائل منطقه‌ای به خصوص موضوع یمن از یکسو، به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای و برجام از سوی دیگر و همزمان شدن این مسائل با فاجعه منا و حمله برخی از نیروهای خودسر به اماکن دیپلماتیک عربستان در مشهد و تهران وارد یک مجادله دیپلماتیک شده بودند.

با این حال مقامات ریاض اعلام کرده بودند که مشکلی برای اعزام زائران ایرانی به حج وجود ندارد. اما از آنجا که فاجعه منا در دوم مهرماه سال گذشته و همزمان با عید قربان منجر به کشته شدن ۴۶۱ تن از زوار ایرانی شد، ایران بر لزوم ایجاد تمهیداتی در راستای امنیت زوار ایرانی تاکید داشت. حال با اعلام لغو حج به نظر می‌رسد که هیچ کدام از شروط ایران برای برگزاری حج امسال محقق نشده است. این در حالی است که وزارت حج و عمره عربستان سعودی روز جمعه در بیانیه‌ای با اعلام امتناع هیات ایرانی از امضای توافق‌نامه سازماندهی حجاج ایرانی در دومین سفرشان به عربستان تلاش کرد تا ایران را در این ماجرا مقصر جلوه دهد. به گزارش خبر‌گزاری‌ها و بنا‌بر گفته مقامات ایرانی، ظاهرا عربستان سعودی درباره برنامه‌های ایران در مراسم حج از جمله «شعار‌ها» و برگزاری «جشن‌ها و همایش‌ها» شروطی تعیین کرده بود که این موضوع مورد موافقت ایران طی مذاکرات قرار نگرفت.

بیانیه سازمان حج و زیارت

به هر حال روز گذشته به دنبال اعلام لغو حج سال ۹۵، سازمان حج و زیارت با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «اکنون با عنایت به از دست دادن زمان برای برنامه‌ریزی و تدارکات امور حجاج ایرانی و عدم تامین مطالبات بحق جمهوری اسلامی اعلام می‌شود که به دلیل استمرار کارشکنی‌های دولت سعودی زائران عزیز جمهوری اسلامی ایران از حضور در مراسم حج تمتع سال‌جاری محروم می‌شوند که مسوولیت آن بر عهده دولت عربستان سعودی است.»

به گزارش «ایسنا» دراین بیانیه با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران به مراسم حج، نگاهی فرا‌ملی داشته و دارد، آمده است: «جمهوری اسلامی ایران از حج گذشته، برنامه‌ریزی برای حج امسال را آغاز و نسبت به فراهم ساختن مقدمات برگزاری حج ۹۵ اقدامات لازم را به‌عمل آورد و از آن زمان تاکنون هیچ‌گونه تردیدی برای اقامه حج نداشته و همچنان مصمم به برگزاری حجی با شکوه است.»

این بیانیه با اشاره به دور اول مذاکرات هیات ایرانی با مقامات عربستان می‌افزاید: «دور اول مذاکرات حج تمتع امسال به‌‌رغم پیگیری‌های جمهوری اسلامی ایران برای امضای به‌موقع تفاهم‌نامه حج، به علت همکاری نکردن مسوولان سعودی تحت تاثیر مسائل سیاسی، به‌جای دی ماه ۹۴ با ۳ ماه تاخیر در اواخر فروردین ۹۵ انجام شد که به دلیل عدم قبول صدور ویزا در داخل کشور و عدم امکان استفاده از هواپیمایی جمهوری اسلامی و موارد دیگر ناتمام ماند.»

در ادامه این بیانیه آمده است: «برای دور دوم مذاکرات به‌رغم وعده‌های مسوولان عربستان، روادید برای سفر دوم هیات ایرانی با ۴۵ روز تاخیر و پس از انتصاب وزیر جدید حج عربستان صادر شد و نهایتا هیات جمهوری اسلامی ایران با دعوت رسمی وزیر جدید حج عربستان و قول مساعد حل مشکلات در مورخ پنجم خرداد ماه ۹۵ عازم این کشور شد.» در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: «در گفت‌وگوهای این دوره ضمن حل مشکل صدور روادید در ایران و استفاده از هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در انتقال حجاج کشورمان تلاش شد تا با توجه به حوادث تلخ گذشته شرایط اعزام حجاج ایرانی با اطمینان از «تامین امنیت و حفظ عزت وکرامت حجاج» فراهم آید که به علت ناهماهنگی در سطوح عالی عربستان و تاثیر نگاه سیاسی بر مسائل حج، به این مطالبات پاسخ مثبت داده نشد.» سازمان حج و زیارت دراین بیانیه می‌افزاید: «با وجود ادعای طرف سعودی برای حل مسائل کنسولی، تاکنون هیچ توافق مکتوبی در این خصوص بین مسوولان وزارت امور خارجه عربستان با وزارت امور خارجه سوئیس (حافظ منافع عربستان در ایران) براساس کنوانسیون‌های بین‌المللی صورت نگرفته است.» سازمان حج وزیارت در بخش پایانی بیانیه‌اش نیز آورده است عربستان سعودی به‌دنبال تبلیغات سوء رسانه‌های خود، تحت تاثیر فضای سیاسی بین دو کشور، حج را به مسائل سیاسی گره زده و بر همین مبنا متن تفاهم‌نامه متداول و هر ساله را تغییر داده است. بنابراین این دولت سعودی است که ضمن بهره‌برداری سیاسی از حج و حرمین شریفین، با حق مسلم مردم شریف ایران برای انجام مناسک حج مخالفت به عمل آورده و صدّ عَن سَبیلِ الله کرده است.

عربستان تمام راه‌ها را بسته است

درهمین حال، حسین جابری‌انصاری سخنگوی وزارت امور خارجه شنبه شب در برنامه متن و حاشیه شبکه سه سیما گفت: «عربستان وقت را تلف کرده و همه راه‌ها را برای ایران بسته و در صورت انجام نشدن حج، مسوولیت بر عهده سعودی‌ها است.»

به گزارش «ایرنا» او افزود: «عربستان برخلاف شعاری که تابه‌حال داده، مساله حج را به مناسبات سیاسی ربط داده است.»

سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: «عربستان در مسائل مختلف، خود را رو در‌روی ایران تلقی می‌کند و مدت‌ها است که سیاست خود را بر پایه تنش با ایران قرار داده است.»

او اضافه کرد: «آنچه ما مشاهده می‌کنیم، تلاش عربستان برای افزایش تنش‌ها در این زمینه است و این عربستان است که باید به‌عنوان دولت میزبان در حج، وظایف میزبانی را رعایت کند.» سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین افزود: «مسوول بسیاری از اتفاقات منطقه، عربستان است و شاید یکی از دلایل سیاست‌های خشن عربستان، نگرانی از رفتار آنها در جهان و نگاه افکار جهانی به آنها باشد.»

به‌رغم این مسائل روز گذشته عادل الجبیر، وزیرخارجه عربستان سعودی که به دعوت فرانک والتر اشتاین مایر وزیرخارجه آلمان به برلین سفر کرده است، در مصاحبه با روزنامه آلمانی فرانکفورتر آلگماینه ایران را متهم کرد که در تلاش برای احیای «امپراتوری فارس» است.