گروه دیپلماسی: دولت مالدیو مدعی شد، به دلیل آنچه سیاست‌های ایران در خاورمیانه و «زیان‌بار» بودن آن برای صلح و امنیت در منطقه نامید، تصمیم به قطع روابط دیپلماتیک ۴۰ ساله خود با ایران گرفته است.وزارت خارجه مالدیو روز سه‌شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که تصمیم به قطع روابط دیپلماتیک دیرینه خود با ایران گرفته است.

در این بیانیه بی‌پایه و اساس و مضحک ادعا شده‌است که سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران برای خاورمیانه «زیان‌بار» است و تاکید شده است که صلح در خاورمیانه رابطه مستقیمی با صلح‌، ثبات و امنیت در مالدیو دارد. خبرگزاری آسوشیتدپرس در همین باره در تحلیلی گزارش داده‌است که اتخاذ این تصمیم توسط مالدیو، جزیر‌ه‌ای کوچک در اقیانوس هند که بخش اعظم جمعیت ۳۴۱ هزار نفری آن را مسلمانان سنی‌مذهب تشکیل می‌دهند، منعکس‌کننده نزدیکی فزاینده این کشور به عربستان سعودی است.عربستان سال گذشته سفارت خود در مالدیو را افتتاح کرد و با اعطای کمک‌های مالی به دولت این کشور، مذاکراتی را برای سرمایه‌گذاری آغاز کرد.وزارت خارجه مالدیو همچنین در بیانیه خود از ایران خواست تا به توصیه‌های ماه گذشته سازمان همکاری اسلامی عمل کند.در نشست ماه گذشته سازمان همکاری اسلامی در استانبول ترکیه از ایران خواسته شده‌‌است تا سیاستی مبتنی بر «حسن همجواری و عدم دخالت در امور داخلی، احترام به استقلال و حق حاکمیت» همسایه‌های خود را در پیش بگیرد. سازمان همکاری اسلامی از ایران خواست تا اختلاف‌ها را از راه‌های صلح‌آمیز در هماهنگی با این سازمان و منشورهای سازمان ملل متحد حل‌وفصل کند.در بیانیه پایانی نشست سازمان همکاری‌های اسلامی، بیانیه‌ای با چهار بند ضدایرانی و ضدحزب‌الله لبنان صادر شد؛ بیانیه‌ای که البته قرائت نشد.

مالدیو با اشاره به همین توصیه‌ها از ایران خواست تا تعهد بیشتر و نتایج ملموسی در اجرای این توصیه‌ها از خود نشان دهد.عربستان سعودی اوایل سال جاری میلادی پس از اعتراضاتی در ایران به اعدام یک روحانی برجسته شیعه و تعرض به اماکن دیپلماتیک عربستان در تهران و مشهد روابط دیپماتیک خود با جمهوری اسلامی را قطع کرد.ریاض در اعتراض به این حمله روابط دیپلماتیک خود با تهران را قطع کرد. به دنبال این اقدام عربستان، شماری از کشورهای عرب و منطقه از جمله جیبوتی، بحرین و سودان روابط خود با ایران را قطع کردند.یامین عبدالقیوم، رئیس‌جمهوری مالدیو از آغاز تصدی سمت ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۳ تاکنون چندین‌بار به عربستان سعودی سفر کرده است. مالدیو یکی از ۳۴ کشوری است که در ائتلاف ضدتروریسم به رهبری عربستان شرکت دارد.

تنش میان ایران و عربستان بعد از تحولات بهار عربی در سال ۲۰۱۱ که با بحران سوریه رنگ تقابل به خود گرفت، بیش از پیش تشدید شده‌است. در این میان ظهور برخی موضوعات در روابط دوجانبه ایران و عربستان سعودی هم باعث شد تا بیش از هر زمان دیگری شاهد تنش در روابط تهران- ریاض باشیم و سعودی‌ها در یک ذهنیت جدید که متاثر از شرایط داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی است به سمت اجماع‌سازی و اقناع‌سازی دیگر بازیگران عربی برای کاهش یا قطع روابط با تهران حرکت کرد‌ند.

پس از حمله برخی عناصر خودسر به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد، عادل الجبیر وزیر خارجه سعودی در تصمیمی متاثر از فضای به‌وجود آمده، قطع روابط دیپلماتیک با ایران را اعلام کرد. در هماهنگی با این تصمیم بحرین، سودان، سومالی، جیبوتی و کومور روابط خود با تهران را قطع و امارات متحده عربی نیز روابط خود را به سطح کاردار تنزل داد. برخی دیگر از دولت‌های عربی چون کویت نیز سفیر خود را برای پاره‌ای از مشورت‌ها فراخواندند.

در چهار سال اخیر یعنی بعد از خیزش‌های اعتراضی جهان عرب در سال ۲۰۱۱ و به‌خصوص در یک سال اخیر و از زمان روی کارآمدن ملک سلمان و تیم سیاسی-امنیتی جدید او، حجم تنش‌های ایران و عربستان به میزانی افزایش پیدا کرده که در چهار دهه اخیر بی‌سابقه بوده است. تحولات اعتراضی بحرین، بحران سوریه، حمله عربستان به یمن، توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵، کاهش قیمت نفت، تعرض به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده، شهادت نزدیک به ۵۰۰ حاجی ایرانی در مراسم حج تمتع، اعدام شیخ باقر النمر و حمله به مراکز دیپلماتیک عربستان در ایران از جمله این موضوعات بود که به فعال‌تر شدن گسل‌ها میان تهران و ریاض دامن زده است.

اگرچه حمله به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری در مشهد، اقدامی احساسی بود و بلافاصله با واکنش تند رئیس‌جمهوری و دیگر مقامات بلندپایه ایران همراه شد، اما در تحلیل و تبیین حوادث قبل از این رخداد باید به این نکته توجه داشت که عربستانی‌ها از مدت‌ها قبل به دنبال طراحی سناریویی بودند که بتوانند ایران را مقصر سردی روابط دوجانبه جلوه دهند و این‌طور وانمود کنند که ایران در امور داخلی دولت‌های عربی مداخله می‌کند. در واقع مرور رفتار سیاست خارجی عربستان پس از تحولات بهار عربی در سال ٢٠١١ تاکنون نشان می‌دهد که عملا عربستان هرگونه کانال‌ گفت‌وگو با ایران را سد کرده و علاوه بر آن به کارشکنی‌های علنی در توافق هسته‌ای پرداخته است. همزمان، با حمایت‌های مالی و معنوی از جبهه تروریست‌ها در سوریه بر شراره‌های بحران نیز دمیده است.

در واقع حمله به سفارت این بهانه را به دست سعودی‌ها داد تا بلافاصله از موضع انفعال به‌خاطر اعدام شیخ‌نمر به موضع فعالانه و طلبکارانه تغییر جهت دهند. مرور این حوادث نشان می‌دهد که سعودی‌ها به نوعی این سناریو را از مدت‌ها قبل طراحی کرده بودند. به‌خصوص که می‌دانستند اعدام روحانی شیعه که از مدت‌ها قبل مقامات ایران درخصوص آن هشدار داده بودند، می‌تواند منجر به این واکنش‌ها و اعتراضات شود.

موضوع دیگری که به‌شدت ریاض را خشمگین کرده‌است، توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ ایران است. سعودی‌ها به‌شدت از این توافق خشمگینند و بر این باورند که این توافق در میانه بحران‌ سوریه و یمن به افزایش نقش منطقه‌ای ایران منجر شده‌ و در عمل تهران را در مقایسه با ریاض در موقعیت برتری قرار داده‌است. آنها همچنین کاهش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن را نگران‌کننده می‌دانند و احساس می‌کنند که آمریکا با توافق هسته‌ای به نگرانی‌های ریاض بی‌توجهی و به آنها پشت کرده ‌است. عربستان به همراه دیگر قدرت‌های منطقه از جمله ترکیه، همواره از وجود تنش میان ایران و آمریکا به نفع خود سود برده و اکنون از این منظر توافق هسته‌ای را نگران‌کننده می‌دانند.

موضوع دیگر که در این زمینه قابل ذکر است، برنامه آمریکا برای تغییر استراتژی در سیاست خارجی خود است. دولت ایالات‌متحده پیش از این اعلام کرده بود که تمرکز خود را از خاورمیانه به شرق آسیا و مهار چین تغییر داده ‌است. همین موضوع اعراب و البته اسرائیل را به‌شدت نگران کرده‌است. آنها در چند ماه اخیر در اتحادی نانوشته و البته آشکار، همه تلاش خود را برای نگه داشتن آمریکا در منطقه به خرج داده‌اند زیرا احساس می‌کنند خروج ایالات‌متحده از خاورمیانه آنها را در منطقه تنها می‌گذارد و موقعیت آنها را متزلزل می‌کند.