اردن سفیر خود را از ایران فراخواند
موج دوم یارگیری سعودی‌ها
در همین ارتباط، برخی کشورهای ضعیف و فقیر عربی چون سومالی، سودان، جیبوتی، بحرین و کومور روابط خود را قطع و برخی چون امارات سطح روابط خود را به کاردار تنزل دادند. در ادامه این موج و متاثر از اجلاس اخیر سازمان همکاری اسلامی، سعودی‌ها در تلاشند تا دیگر دولت‌های عربی چون اردن را به قطع روابط با ایران تشویق کنند. در همین خصوص محمد المومنی، سخنگوی رسمی دولت اردن روز گذشته مدعی شد کشورش در پی آن چه «دخالت ایران در امور کشورهای عربی» خواند، سفیر خود را برای انجام مشاوره به امان فراخوانده است. مومنی افزود: اردن پس از حوادث مربوط به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری آن در مشهد مراتب اعتراض خود را به تهران اعلام کرده بود. ایران همواره دخالت در کشورهای منطقه و عربی را رد کرده است. به گزارش «اسکای نیوز عربی» سخنگوی رسمی دولت اردن با بیان اینکه پس از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵، اردن ضمن استقبال از این مساله امیدوار بود این توافق به تقویت روابط کشورهای عربی و ایران منجر شود، مدعی شد: «پس از توافق هسته‌ای ایران، مواضع ایران در تضاد با خواسته‌های بلندمدت اردن بوده و اقدامات تهران در این مدت دخالت آشکار در امور داخلی کشورهای عربی به شمار می‌رود، این کشور اصول اولیه حسن هم‌جواری را رعایت نکرده و سبب تشدید بحران در خاورمیانه و بی‌ثباتی در منطقه شده است.» المومنی همچنین مدعی شد ایران به خواسته‌های اردن و دیگر کشورهای عربی که در بیانیه‌های پایانی نشست‌های اخیر اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی مطرح شد، واکنش مناسبی نشان نداده است. او افزود: «به همین دلیل تصمیم گرفتیم از سفیر خود در تهران بخواهیم برای رایزنی، مشاوره و بازنگری به اردن بازگردد.» هنوز مشخص نشده که این فراخوانی سفیر به قطع روابط با تهران منجر خواهد شد یا صرفا بهانه‌ای برای فشار سیاسی بر ایران در چارچوب سیاست عربستان سعودی است.
چرایی اقدامات ریاض
برخی تحلیلگران بر این باورند که رفتار تهاجمی ریاض که حکایت از نوعی انفعال دارد، همچنان در پاسخ به توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ صورت گرفته و می‌گیرد. رفتار تهاجمی عربستان سعودی که از زمان روی کار آمدن ملک سلمان و تیم سیاسی-امنیتی او رونمایی شد، تنش بیشتر در روابط با تهران را فراهم آورده است. این رفتار غیرمتعارف که سابقه‌ای در الگوی رفتار سیاست خارجی معمولا پرحوصله و محافظه‌کارانه ریاض ندارد، عملا زنجیره‌ای از رویدادهای تنش زا را به دنبال خود داشته که مهم‌ترین آنها در حادثه منا، حمله به سفارت و کنسولگری عربستان در ایران و قطع روابط سیاسی و اقتصادی خود را نشان داد.
به دنبال این موضوعات و متاثر از حمله به سفارت ریاض، تصمیم‌گیرندگان این کشور، سلسله‌ای از قطعنامه‌های محکومیت را در نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله در شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج‌فارس به تصویب رساندند که آخرین آن در سیزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در استانبول بود که ۴ بند ضدایرانی و یک بند ضدحزب‌الله را در بیانیه پایانی گنجاندند. بیانیه‌ای که البته به دلیل عدم اجماع قرائت نشد. در واقع سعودی‌ها با ذهنیتی که از عوامل مختلف پیدا کرده‌اند، به سمت راهبردی حرکت کرده‌اند که مبتنی بر مهار و تضعیف گستره نفوذ ایران در پایتخت‌های عربی است. به‌خصوص از فرصتی که هم اکنون در جهان عرب پیدا کرده و به نوعی به صحنه‌گردان امور دولت‌های عربی تبدیل شده‌اند، درصدد اتخاذ چند رویکرد همزمان هستند: اول: شکل‌دهی به یک ائتلاف گسترده از دولت‌های عربی و در مرحله بعد اسلامی (البته با قرائت خاص) در چارچوب یارگیری‌های سیاسی علیه ایران و متحدانش که نمونه‌های آن را در قطعنامه‌های اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج‌فارس و سازمان همکاری اسلامی دیدیم. دوم: شکل دهی به محور عربستان، مصر و ترکیه یا در صورت عدم تحقق، قرار دادن آنکارا و قاهره در چتر بازی عربستان. سوم: تفاهم سیاسی-نظامی با اسرائیل. چهارم: فشار بر غربی‌ها از طریق لابی‌های عربی و یهودی برای کارشکنی و اخلال در روابط اقتصادی با ایران. در این میان هم افزایش خریدهای تسلیحاتی، گرم کردن روابط با روسیه در مباحث نظامی و نفتی و ایفای نقش در بحث تحریم‌های ثانویه علیه ایران از مواردی است که نقش مکمل را ایفا می‌کند. در همین ارتباط، روزنامه لبنانی السفیر نیز با پرداختن به ابعاد این رویکرد سعودی‌ها و دولت‌های عربی در تحلیلی با عنوان «چرایی بیانیه‌های ضدایرانی عربی علیه ایران و ارتباطش با اسرائیل» می‌نویسد: «به نظر می‌رسد، بیانیه‌ها و قطعنامه‌های سازمان‌ها و نهادهای اسلامی، عربی و منطقه‌ای به حربه‌‌ای در دست عربستان مبدل شده تا آن را علیه جمهوری اسلامی و حزبالله به خدمت بگیرد.» به گزارش خبرگزاری فارس، السفیر با بیان اینکه سعودی‌ها در تلاش برای دستیابی به تفاهم با رژیم صهیونیستی هستند و در این راه گام برمی‌دارند، می‌نویسد: «اگر معیار محکومیت کشورها، دخالت آنها در امور کشورهای عربی است، پس عربستان سعودی در سوریه و یمن و مصر و همچنین لبنان چه می‌کند؟» در همین زمینه، «سید ابراهیم امین السید»، رئیس شورای سیاسی حزبالله تاکید می‌کند که عربستان سعودی در این مرحله، خواهان تحقق اهدافی است که رژیم صهیونیستی در سطح سیاسی و رسانه‌ای موفق به محقق کردن آن نشد و جدیدترین اقدام، ارائه پیش نویس درج نام حزبالله در فهرست گروه‌های تروریستی در شورای امنیت سازمان ملل است. برخی دیگر از تحلیلگران و کارشناسان منطقه نیز معتقدند که این رفتار دولت‌های عربی در پیروی از عربستان در یک نگرانی ریشه دارد که آن مشکل، سست و متزلزل شدن هم پیمانی‌های سنتی آنها با غرب است. در این خصوص مدتی است که شاهد مناقشه‌های کنگره آمریکا و اتحادیه اروپا و رسانه‌های غربی هستیم که شیوخ عرب حاشیه خلیج‌فارس و در رأس آنها عربستان را به‌خاطر حمایت از تروریسم محکوم می‌کنند. موضوعی که منجر به این شد تا عربستان آمریکا را تهدید به بیرون آوردن دارایی هایش از بانک‌های غربی کند. بنابراین، رصد اقدامات چند ماه اخیر ریاض نشان می‌دهد که سعودی‌ها الگوی مهار ایران در منطقه عربی را با جدیت دنبال می‌کنند که موج دوم آن با اجلاس سران سازمان همکاری و فراخوانی سفیر اردن از تهران کلید خورده است. سلسله زنجیری که باید منتظر تکمیل دیگر حلقه‌های آن باشیم.
ارسال نظر