مجلس در انتظار دریافت گزارش برجام
گروه خبر: دقایق ابتدایی بامداد روز 27 دی‌ماه سال 94 بود که آغاز اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) کلید خورد. حال، مجلسی‌ها از فرارسیدن موعد ارائه اولین گزارش دولت به مجلس درباره نحوه اجرای برجام سخن می‌گویند. این موضوعی است که به استناد یکی از بندهای قانون «اقدام متناسب دولت در اجرای برجام» مطرح می‌شود؛ مصوبه‌ای که در آن دولت موظف شده است هر سه ماه یک بار درباره روند اجرای توافق هسته‌ای به پارلمان گزارش دهد. براساس آنچه روز گذشته سید‌حسین نقوی حسینی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به خبرگزاری تسنیم اعلام کرده است، ۲۶ فروردین‌ماه زمان ارائه اولین گزارش دولت در مورد نحوه اجرای برجام خواهد بود. به موجب تبصره 1 قانون «اقدام متناسب دولت در اجرای برجام»، وزیر امور خارجه موظف است روند اجرای توافقنامه را هر سه‌ماه یک‌بار به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گزارش دهد. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز موظف است هر 6 ماه یک‌بار گزارش اجرای برجام را به صحن علنی مجلس ارائه کند.

با این همه، حالا که تنها یک هفته به موعد ارائه گزارش اجرای برجام به مجلس از سوی دولت باقی مانده، برخی نمایندگان پارلمان تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران ازجمله تحریم‌های موشکی و ایجاد مانع بر سر تبادلات دلاری ایران را نقض برجام اعلام می‌کنند؛ موضوعی که به باور این نمایندگان نیازمند اتخاذ تصمیمی جدی از سوی کمیته نظارت بر برجام در شورای‌عالی امنیت ملی، درباره نحوه ادامه اجرای برجام است. در این میان برخی از لزوم واکنش ایران به این تحریم‌ها به‌صورت لغو برنامه جامع اقدام مشترک سخن می‌گویند.

همه این اظهارنظرها مبنی‌بر نقض برجام در شرایطی همچنان از سوی مجلسی‌ها مطرح می‌شود که ۱۵ فروردین‌ماه امسال، سید‌عباس عراقچی رئیس ستاد اجرای برجام در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در این باره این‌گونه توضیح داد: «از نظر برجام تحریم موشکی ناقض برجام نیست، اما خلاف فرمایش مقام معظم رهبری است و برای ما نیز فرمایش ایشان ملاک است و از اول مذاکرات تاکنون نیز فرمایش مقام معظم رهبری معیار بوده است و خواهد بود.»

مقام معظم رهبری در ۲۹ مهرماه سال گذشته در نامه‌ای خطاب به حسن روحانی رئیس‌جمهوری الزامات و شرایط اجرای برجام را برشمردند که بر اساس یکی از موارد مطرح شده در آن «در سراسر دوره‌ ۸‌ساله وضع هر گونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته‌ تروریسم و حقوق بشر) توسط هریک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظف است طبق بند ۳ مصوبه‌ مجلس اقدام‌های لازم را انجام دهد و فعالیت‌های برجام را متوقف کند.»


تصمیم برای لغو برجام

با این حال درباره نظر برخی نمایندگان مجلس درباره نقض برجام می‌توان به اظهارات حسین سبحانی‌نیا، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اشاره کرد که در گفت‌وگویی با خبرگزاری خانه ملت عدم مبادلات دلاری از سوی آمریکا را نقض برجام خواند و از کمیته نظارت بر برجام خواست این موضوع را بررسی و برای لغو برجام تصمیم‌گیری کند. به گفته او، انتظار می‌رفت مشکلات مالی و بانکی در زمینه رفع تحریم‌های بانکی که از موارد تعهد غربی‌ها در اجرای برجام بود هر چه زودتر بر طرف می‌شد، اما به‌نظر می‌رسد که آمریکا به‌عنوان طرف اصلی مانع اجرایی شدن کامل برجام به‌ویژه درباره سوئیفت و مسائل بانکی است.


اولتیماتوم به غربی‌ها

از سوی دیگر، برخی از نمایندگان نیز که بر این باورند برجام رسما از سوی غربی‌ها نقض شده است، نیاز به اولتیماتوم دولت ایران به کشورهای ۱+۵ را مطرح می‌کنند. سید‌محمدحسین میرمحمدی، عضو فراکسیون رهروان ولایت مجلس، در این باره به خبرگزاری مهر گفت: دولت ایران به طرف مقابل اولتیماتوم بدهد که اگر این کارشکنی آمریکا ادامه یابد، ما نیز تعهدات خود را متوقف می‌کنیم. میرمحمدی در حالی که از نقض رسمی برجام سخن گفته، تاکید کرد: با توجه به این تاثیرپذیری اروپایی‌ها از آمریکایی‌ها، عملا عهدشکنی آمریکایی‌ها به معنی عهدشکنی کل اروپایی‌ها است و آن چیزی که تحت عنوان تحریم‌های مالی شکل گرفت، عملا از سوی دولت آمریکا بوده؛ چون گلوگاه ارتباطات اقتصادی جهان در واشنگتن و از طریق بانک مرکزی آمریکا بوده است.

پیش از این و در جلسه علنی روز سه‌شنبه مجلس نیز ۱۷ نماینده به حسن روحانی رئیس‌جمهوری درباره بی‌توجهی نسبت به نقض برجام تذکر دادند. این نمایندگان مجلس خواستار توضیح درباره علت عدم اقدام متقابل و قاطع در قبال نقض مکرر برجام شدند. در این باره می‌توان از نمایندگانی چون ابراهیم کارخانه‌ای، جواد کریمی قدوسی، سید‌حسین نقوی حسینی، احمد سالک کاشانی، حمیدرضا فولادگر، سید‌ناصر موسوی لارگانی و محمدعلی پورمختار اشاره کرد. همچنین حمید رسایی نیز در همان جلسه مجلس در اخطاری گفت که باید جلوی تحریم‌های مرتبط با برجام را بگیریم. این اخطار با واکنش محمدرضا باهنر، نایب‌رئیس مجلس روبه‌رو شد که در پاسخ به رسایی تاکید کرد: طبق قانونی که در مجلس تصویب شده و فرمانی که در ادامه حضرت آقا در موضوع برجام داده‌اند؛ هیات نظارت بر برجام تشکیل و زیرنظر شورای‌عالی امنیت ملی فعالیت می‌کند. در حال حاضر این شورا فعالیت‌های خود را انجام می‌دهد اگر هم قرار باشد مجلس هم در این رابطه اقدامی انجام دهد حتما این موضوع را پیگیری خواهد کرد.

با این همه هنوز خبری مبنی‌بر ارائه گزارش از سوی دولت به مجلس درباره نحوه اجرای برجام در سه ماه گذشته اعلام نشده است. به‌نظر می‌رسد گزارش دولت به مجلس درباره نحوه اجرای برنامه جامع اقدام مشترک می‌تواند مبنایی برای اظهار‌نظر دقیق‌تر مجلسی‌ها درباره این موضوع شود.