گروه دیپلماسی: سال‌ها است که «سامانه دفاعی اس-300» به بحث مشترک میان تهران و مسکو تبدیل شده است. 8 سال پیش بود که ایران قرارداد خرید سامانه موشکی اس-300 از روسیه را امضا کرد اما از آن زمان تا به امروز هنوز این سامانه به ایران تحویل داده نشده است. برخی این موضوع را به تحریم‌ها مربوط می‌دانند و برخی نیز بدعهدی روس‌ها را یادآور می‌َشوند. به هر روی به نظر می‌‌رسد در سال 1395 نیز همچنان شاهد وعده‌های کرملین در این زمینه باشیم. مطابق خبری که روز گذشته خبرگزاری اینترفاکس منتشر کرد، بنا بر اعلام مشاور ویژه ویلادیمیر پوتین، روسیه نخستین محموله سامانه موشکی اس- 300 را «طی روزهای آینده» به ایران تحویل خواهد داد. به گزارش «ایسنا» زامیر کابولوف مقام ارشد وزارت خارجه روسیه در این‌باره به خبرگزاری اینترفاکس گفت: «نخستین محموله سامانه موشکی دفاعی اس- 300 طی روزهای آینده به ایران تحویل داده خواهد شد.» او تاکید کرد: «هنوز نمی‌دانم که آیا این اقدام امروز انجام خواهد شد یا خیر، اما موشک‌های سامانه اس-‌300 برای ارسال به ایران بارگیری خواهد شد.» البته امید می‌رود که در سال جدید، مسکو نیز در قبال مسوولیت‌ها و تعهداتی که بر دوشش است، با جدیت بیشتری وارد عمل شود.

وعده‌هایی که محقق نشدند

پیشتر در اواخر بهمن ماه و همزمان با سفر وزیر دفاع به روسیه اعلام شده بود که قرار است در تاریخ ۲۹ بهمن ماه سامانه ضدهوایی اس-۳۰۰ طی یک مراسم رسمی در بندر آستاراخان روسیه با حضور سردار حسین دهقان، از طریق دریای خزر به ایران منتقل شود. اما کمی پس از انتشار این خبر، سخنگوی ریاست جمهوری روسیه ضمن تکذیب آن گفت زمان دقیق تحویل سامانه موشکی اس- ۳۰۰ هنوز مشخص نشده است؛ زیرا ایران هزینه‌های آن را پرداخت نکرده است. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری تاس، دیمیتری پسکوف سخنگوی ریاست جمهوری روسیه در آن مقطع اعلام کرد: «خیلی زود است که تاریخ مشخصی را تعیین کنیم. هیچ ضرب‌الاجلی تعیین نشده است. مشکلاتی در رابطه با پرداخت مبالغ وجود دارد و ایران هنوز تا به امروز هزینه‌ها را پرداخت نکرده ‌است.»

همچنین وزارت دفاع روسیه نیز گزارش‌های ارسال سامانه موشکی اس- ۳۰۰ از بندر آستاراخان به ایران که گفته شده بود در روز پنج‌شنبه ۱۸ فوریه انجام می‌شود را تکذیب کرد. از سوی دیگر در اواخر اسفند ماه نیز یک مقام روسی اعلام کرد که اولین محموله از سامانه اس-۳۰۰ مرداد یا شهریور سال جاری به ایران تحویل داده خواهد شد.به گزارش خبرگزاری فارس، سرگئی شیمزوف، رئیس شرکت دولتی صنایع نظامی «روس تک» در مصاحبه با خبرگزاری ریانووستی اعلام کرد که اولین محموله از سامانه دفاع موشکی اس-۳۰۰ در ماه اوت یا سپتامبر ۲۰۱۶ به ایران تحویل داده خواهد. پیش از این خبرگزاری ریانووستی به نقل از یک مقام روس گفته بود که سامانه اس-۳۰۰ در ماه فوریه(اسفند) به ایران تحویل داده خواهد شد.


داستان دنباله‌دار

داستان دنباله‌دار خرید اس‌-300 روسی از سوی ایران به سال 2007 بازمی‌گردد. تهران و مسکو ابتدا در آن سال قرارداد خرید 5 سامانه دفاعی موشکی اس‌-300 را به ارزش 800 میلیون دلار امضا کردند اما دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهوری وقت روسیه در سال 2010 تحت فشارهای غرب به این بهانه که این قرارداد قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران را نقض می‌کند، تحویل این سامانه‌ها را به تعویق انداخت. اما در ماه آوریل سال 2015 پس از حصول پیشرفت‌هایی در روند مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه ممنوعیت انتقال سامانه اس‌-300 به ایران را لغو کرد و پس از آن رایزنی‌ها میان دو کشور برای امضای یک قرارداد جدید برای تحویل این سامانه‌های دفاعی به ایران آغاز شد. البته بعد از ادامه تعلل مسکو در روند تحویل سامانه اس‌-300، بحث احتمال پیگیری قضایی پرونده در محاکم بین‌المللی مطرح و به اطلاع روسیه رسید و همزمان چند جلسه هماهنگی برای رفع اختلافات دو کشور با محوریت بازگرداندن سامانه‌های موشکی به روند واگذاری به ایران برگزار شد. هرچند تاخیر روسیه در تحویل این سامانه تاثیر کاهنده بر روابط اقتصادی و سیاسی تهران و مسکو نگذاشت؛ ولی سبب شد ایرانیان با احتیاط به توسعه روابط با روسیه بنگرند و در پی سازوکارهایی باشند که مانع تاخیر در اجرای قراردادهای لازم‌الاجرا با این کشور باشد.


اس- 400 یا اس- 300؟

در عین حال روز دوشنبه خبری منتشر شد مبنی بر آنکه روسیه سیستم پدافند موشکی اس- ۴۰۰ جدید خود را به سوریه آورده است که از یکسو جدیدترین سخت‌افزار نظامی خود را برای خریداران بالقوه به نمایش می‌گذارد و از سوی دیگر تهدید بزرگی برای برتری هوایی اسرائیل است. به گزارش «انتخاب» جوئیش پرس در این رابطه نوشت:«این سیستم پدافندی که در شهر بندری لاذقیه سوریه نصب شده است، می‌تواند هر چیزی در آسمان را تا شعاع ۴۰۰ کیلومتر رهگیری کرده و به آن شلیک کند.»